«Я адгаворвала дачку ад журналістыкі, баялася, а цяпер ганаруся». Размова з маці Дар’і Чульцовай
Год таму, 15 лістапада, падчас стрыму з акцыі памяці пра забітага Рамана Бандарэнку на Плошчы Пераменаў у Менску былі затрыманыя нашыя калегі – журналісткі «Белсату» Дар’я Чульцова і Кацярына Андрэева. Роўна год дзяўчаты застаюцца ў няволі за сваю працу. Абедзве – у Гомельскай жаночай калоніі, але ў розных атрадах. Стасавацца ім не дазваляюць. Нядаўна мы распавядалі пра спатканне Дар’і Чульцовай з роднымі ў калоніі. У гадавіну затрымання згадваем разам з маці Дар’і – Наталляю Церабіленкай – падзеі 15 лістапада, а таксама размаўляем пра шлях Дар’і ў журналістыку.
«Дашы паўсюль трэба было паспець: і спяваць, і танчыць, і на гітары граць»
Дар’я Чульцова нарадзілася 20 лютага 1997 года. Сёлета ў СІЗА дзяўчына адзначыла сваё 24-годдзе. Родны горад Дар’і – Шклоў у Магілёўскай вобласці. Там яна расла, вучылася ў школе, сталела.
«Дзяцінства праляцела хутка, – кажа спадарыня Наталля. – Дашы паўсюль трэба было паспець. Ёй хацелася і спяваць, і танчыць, і граць на гітары. Не падабаўся ёй толькі спорт. Старэйшая дачка займалася валейболам, я і Дашу спрабавала неяк зацікавіць, але яна наадрэз адмаўлялася і не хацела».
Дар’я захаплялася маляваннем. Яна і цяпер працягвае маляваць, у калоніі, зазначае ейная маці. І праца ў яе там крыху звязаная з маляваннем: яна крэсліць лякалы для швачак, а таксама малюе плакаты для калоніі.
Яшчэ Дар’я вельмі любіць коней.
«Вучылася яна добра, хоць не сказаць, што была выдатніцаю, – распавядае далей пра дачку спадарыня Наталля. – Часам ленавалася, ведаю, што магла і лепш. Аднак у старэйшых класах, калі яна ўжо зразумела, куды пойдзе далей, што хоча стаць журналісткаю, пачала ўсё хутка вучыць, каб адзнакі былі лепшымі».
«Я не хацела, каб Даша была журналісткаю: магчыма, сэрца прадчувала нешта»
Казаць пра журналістыку Даша пачала ў класе 10-м, прыгадвае спадарыня Наталля:
«Я тады ўспрымала гэта як жарт. Бо нашая сям’я – працоўныя людзі, усе бабулі і дзядулі недзе на заводах. Вядома, мы таксама любім чытаць кніжкі, хоць і рабочыя, але я не чакала, што ў нашай сям’і раптам з’явіцца журналіст. Мая старэйшая дачка скончыла банкаўскую справу, цяпер працуе бухгалтаркаю. Сястра мая таксама бухгалтарка. І тут раптам журналіст? Мы ўсе былі ў шоку ад такога выбару. Я не ведаю, адкуль у яе такое жаданне з’явілася. І я яе адгаворвала спачатку. Чаму? Я баялася. Я заўсёды лічыла, што ў Беларусі быць журналістам небяспечна. А можа, я прадчувала, што ў яе будзе не самы просты лёс у выніку. Магчыма, матчына сэрца падказвала. Я не хацела, каб яна была журналісткай. Але Даша стаяла на сваім».
Пасля школы Дар’я паехала вучыцца ў Магілёўскі ўніверсітэт імя Куляшова на факультэт журналістыкі. Жыла ў інтэрнаце. Паводле маці, вельмі імкнулася быць самастойнаю. На старэйшых курсах перавялася на завочнае навучанне і пайшла працаваць на сайт «Могилев.Онлайн». А потым на «Белсат».
«Ад «Белсату» я таксама спрабавала яе адгаварыць. Мне было страшна, – кажа спадарыня Наталля. – Аднак яе адгаворваць бессэнсоўна. Яна мне заўсёды казала, што яна дарослы чалавек, і сама будзе пастанаўляць, дзе працаваць, з кім камунікаваць».
«Дашу не пужалі затрыманні»
Дар’я сутыкнулася з пераследам амаль з самога пачатку сваёй працы на «Белсаце».
«9 жніўня 2020 года дачку затрымалі ў Магілёве, калі яна толькі з дому выйшла, – прыгадвае спадарыня Наталля. – Але і раней затрымлівалі. І штрафы яна плаціла. Да нас участковы прыходзіў дамоў. Я яе тады прасіла спыніцца, завязаць з «Белсатам», калі толькі распачаліся гэтыя затрыманні. Я вельмі баялася за яе. Але ж яе цяжка ў нечым пераканаць. Яе не пужалі затрыманні. І думаю, яна разумела, што можа далей здарыцца. Даша проста вельмі любіла сваю працу. Інакш яна б гэтым не займалася. Яна магла і начамі сядзець пісаць. Часта бывала, што я ўначы прачыналася, а ў зале – святло: Даша нешта піша, нешта робіць».
У канцы верасня 2020 года Дар’я пераехала ў Менск. Спадарыня Наталля ведала, што кожную нядзелю дачка здымае мітынгі, але ў дэталяў Даша не расказвала. 15 лістапада маці ведала, што Даша будзе працаваць, але інфармацыі пра дакладнае месца не мела.
«Я прасіла яе тэлефанаваць, калі яна прыходзіць з працы, каб я ведала, што яна жывая, здаровая і ўдома, – распавядае спадарыня Наталля. – І яна заўсёды тэлефанавала вечарамі. 15 лістапада я памятаю, што з раніцы ляжала ўдома з тэмпературай. Я чакала званка ад Дашы, але замест гэтага мне прыйшло паведамленне ад ейных калегаў, што дачку затрымалі. Потым яны мне тэлефанавалі, прасілі не пужацца, не расстройвацца, пераконвалі, што іх з Кацяю хутка адпусцяць. Але мне адразу сэрца ёкнула, я нібы прадчувала, што ўсё не вельмі добра».
«Вяртаемся да жыцця і чакаем Дашу»
Дар’ю Чульцову і Кацярыну Андрэеву спачатку затрымалі паводле адміністратыўнай справы, але па сканчэнні тэрміну не адпусцілі, а выставілі абвінавачанне паводле арт.342 КК РБ – «Арганізацыя і рыхтаванне дзеянняў, што груба парушаюць грамадскі парадак, альбо актыўны ўдзел у іх». Следства цягнулася тры месяцы. 18 лютага суддзя Наталля Бугук пакарала Дар’ю і Кацярыну двума гадамі зняволення ў калоніі агульнага рэжыму.
«Калі мне стала зразумела, чым усё скончыцца, я вельмі шкадавала, што некалі так і не змагла адгаварыць Дашу ад журналістыкі, – прыгадвае спадарыня Наталля. – Я ёй пра гэта і на спатканні казала. А яна адказвала, што я, хоць і сварылася часам, ніколі не ціснула на яе, таму яна адчувала свабоду ў сваіх дзеяннях і рашэннях. А я не ўяўляю, як трэба было ціснуць. Я пераконвала, размаўляла, нават крычала, але Даша казала: «Мама, калі ты старэйшая за мяне, гэта не значыць, што ты маеш рацыю». Яна і цяпер ні пра што не шкадуе, кажа, што пройдзе праз гэта, выйдзе чалавекам. Трымае сябе на пазітыве».
Захоўваць пазітыўны настрой імкнецца і спадарыня Наталля.
«Да суда я вельмі кепска сябе адчувала. Мы жылі толькі адным – як там Даша. Я жыла, як у сне, без таблетак не абыходзілася, – распавядае маці палітзняволенай журналісткі. – Калі Даша трапіла ў калонію, я зразумела, што гэта хоць не СІЗА, яна бачыць неба, людзей, працуе, і мне стала лягчэй. Улетку я стала прыходзіць у сябе, настрой стаў вяртацца. І тут ужо бліжэй і бліжэй да вызвалення, таму мяне крыху адпусціла. Шкада, вядома, што два гады жыцця страчаныя. Але ўсё будзе добра. Вяртаемся да жыцця і чакаем Дашу».
«Застанецца ў журналістыцы. Іншых варыянтаў не разглядае»
Спадарыня Наталля кажа, што Даша ні пра што не шкадуе.
«Падчас спаткання яна мне казала, што ёсць такія людзі, якія думаюць, што яны ў нечым вінаватыя, што яна, Даша, трапіла ў такую сітуацыю, – распавядае маці нашай калегі. – Дык яна прасіла мяне перадаць усім, хто думае, што ў нечым перад ёю вінаваты, што ніхто ні ў чым не вінаваты. Яна самастойны чалавек, яна сама пастанавіла, куды ісці і што рабіць. Каб ніхто сябе не вінаваціў. Яна вельмі стойка пераносіць тое, што з ёю цяпер адбываецца, і бачыць у гэтым сэнс».
Дар’я мусіць выйсці на волю 5 верасня 2022 года. На ранейшае вызваленне дзяўчына ўжо не спадзяецца, кажа ейная маці:
«Спадзявацца – справа вельмі няўдзячная. У яе былі надзеі на апеляцыю, на амністыю, аднак потым было расчараванне, таму пакуль спадзяванняў ніякіх няма. Мы настройваемся на 5 верасня, а там як будзе, так будзе».
Пасля вызвалення Дар’я хоча вярнуцца да любімай працы.
«Яна кажа, што спачатку адаспіцца, адмыецца, а потым будзе працаваць. Застанецца ў журналістыцы. Іншых варыянтаў не разглядае», – кажа спадарыня Наталля.
Невядома толькі, дзе Дар’я будзе працаваць журналісткаю. Дар’іна маці кажа, што, магчыма, хацела б, каб дачка з’ехала з Беларусі, калі сітуацыя ў краіне не зменіцца. Але канчатковае рашэнне будзе за самою Дашаю.
«Я ганаруся, што вырасціла такую дачку»
Маці нашай калегі адзначае: не зважаючы на тое, што некалі адгаворвала Дар’ю ад журналістыкі, цяпер ёю вельмі ганарыцца.
«Я ганарылася і да гэтага, а цяпер асабліва, калі ўвесь свет яе ведае і прызнае. Як мама я сваруся на яе, але як чалавек я ганаруся, што я вырасціла такую дачку, – кажа спадарыня Наталля. – Цяпер я бачу, як яна змянілася, як пасталела, якое ў яе цікавае ўласнае меркаванне, думкі такія добрыя, таму я яшчэ больш стала ёю ганарыцца. Я ганаруся і сабою, што я вырасціла такіх дачок. Мне прыемна, што і старэйшая дачка запатрабаваная, і ёй усе захапляюцца. А Даша вядомая на ўвесь свет цяпер. Я звычайная жанчына, якая нічога з сябе не ўяўляе, і мне вельмі прыемна, што ў мяне такая дачка».
Спадарыню Наталлю радуе таксама, што калонія не пакідае на дачцэ нейкага кепскага адбітку, не ўводзіць яе ў дэпрэсію.
«Падчас спаткання мая дачка мне ўсміхалася, ні на што не скардзілася. Распавядала нейкія смешныя свае гісторыі, – кажа жанчына. – Яшчэ яна зазначыла: у калоніі яна зразумела, што падабаецца людзям. І так сапраўды ёсць: яна таварыская і ўвогуле вельмі добры чалавек».
Спадарыня Наталля распавядае, што ў родным горадзе яе і Дар’ю ўсе падтрымліваюць, з негатывам яна не сутыкнулася.
«Мяне ўжо пазнаюць у Шклове, спыняюць, кажуць добрыя словы, перадаюць Дашы прывітанне. І яна адчувае гэтую падтрымку, – кажа маці нашай калегі. – І падчас нашага апошняга спаткання, раніцаю, перад развітаннем, яна прасіла перадаць усім сваім калегам і ўсім добрым людзям, якія яе падтрымлівалі ды падтрымліваюць, словы ўдзячнасці і вялікае прывітанне. Дзякуй вялікі за падтрымку. Ёй гэта заўсёды было важна».
Дашу можна падтрымаць лістом па адрасе: ПК №4. 246035, вул.Антошкіна, 3, г. Гомель.
Ганна Ганчар, belsat.eu
