Беларусь застаецца адзінай краінай, што святкуе Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі. Да таго ж, дзяржава імкнецца ўсе навязаныя даты падаваць як усенародна любімыя.
Быццам бы добрыя словы напісаў Лукашэнка ў сваім віншаванні беларусам з нагоды Дня Кастрычніцкай рэвалюцыі сёлета:
«…Большасць насельніцтва Зямлі імкнецца да сацыяльнай справядлівасці, але многія краіны дагэтуль сутыкаюцца з сучаснымі формамі эксплуатацыі і прыгнёту… палітычным шантажом… Таму нам нельга забыцца на тое, што Кастрычніцкая рэвалюцыя адкрыла новую старонку ў айчыннай гісторыі, паслужыла імпульсам для развіцця беларускай дзяржаўнасці… Упэўнены, што, ведаючы сваю мінуўшчыну, абараняючы гістарычную праўду… мы ствараем мірную будучыню нашых дзяцей і ўнукаў».
Маецца на ўвазе, канечне, што «сутыкненне з сучаснымі формамі прыгнёту» адбываецца недзе там, у іншых краінах, але ніякім чынам не ў Беларусі.
Дый праўда: Кастрычніцкі пераварот 1917 года падштурхнуў беларусаў да магчымасці стварыць сваю дзяржаўнасць. На жаль, без далёкіх наступстваў. Праз крыху больш як чатыры месяцы пасля петраградскага бунту «галодных і рабоў» было абвешчана стварэнне Беларускай Народнай Рэспублікі. БНР не праіснавала і года, але ж жыла і спрабавала развівацца праз устаўныя дакументы, што цяперашні прасавецка-прарасейскі рэжым лічыць, канечне, неістотным у параўнанні з Вялікім Кастрычнікам.
Адмыслоўца ў галіне гісторыі міжнародных адносінаў, вонкавай палітыкі ЕЗ і дыпламатыі краінаў Еўропы Алег Пятровіч-Белкін упэўнены, што любое дзяржаўнае свята – гэта спроба так ці інакш уплываць на грамадскую думку, маніпуляваць грамадзянскай свядомасцю і прымушаць шырокія колы насельніцтва дзейнічаць у адным рэчышчы з уладаю.
Беларусь – унікальнае месца на зямлі паводле сваёй рэтраграднасці, як бы Лукашэнка ні хваліўся, што Беларусь месціцца ў самым цэнтры Еўропы. Толькі ў Беларусі адзначаецца Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі, што адбылася 106 гадоў таму. Нават у Расеі ўжо 18 гадоў як дзень 7 лістапада перастаў быць выходным. У Беларусі ён быў, ёсць і пакуль будзе менавіта вольным ад працы. Настолькі рэжым пад правадырствам Лукашэнкі захрас у савецкім мінулым і выбірацца адтуль не збіраецца. Паводле беларускага гісторыка Анатоля Сідарэвіча, кіраўнік проста не разумее, у якой краіне ён жыве, і далёкі ад адчування саміх грамадзянаў.
Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі, з назвы якога без тлумачэнняў прыбралі словы «Вялікая» і «сацыялістычная», у Савецкім Саюзе быў галоўным святам да пачатку васьмідзясятых. 7 лістапада праводзіліся вайсковыя парады і дэманстрацыі, а дзяржава рабіла народу падарункі, зробленыя самім жа народам. Палітолаг Валер Карбалевіч заўважаў, што гульня з савецкімі сэнсамі не такая бяскрыўдная. Яна моцна тармозіць фармаванне беларускай ідэнтычнасці.
«Беларускасць усё яшчэ раствараецца ў савецкасці. На постсавецкай прасторы ўсе дыскусіі пра гістарычнае значэнне гэтай падзеі (Кастрычніцкай рэвалюцыі – аўт.) закончыліся даўно. 70-гадовы камуністычны эксперымент, у які было ўцягнутае каля 40 % насельніцтва зямнога шару (з улікам Кітаю), даў адмоўны вынік. Той шлях, на які ступіла Расея ў 1917 годзе, завёў нас у гістарычны тупік. І ў 1991 годзе былыя рэспублікі СССР фактычна вярнуліся на сцежку, па якой ішло ўсё чалавецтва ў новай гісторыі».
Лукашэнка не проста захаваў свята нібыта на просьбы працоўных. Ён яшчэ і цкуе сваіх ідэолагаў, каб тыя належным чынам спраўджвалі, наколькі аддана яно адзначаецца. Ён сам не адышоў ад традыцыі асабіста адкрываць той ці іншы аб’ект сацыяльна-культурнага прызначэння. Пачынаў гэтую практыку яшчэ ў 1995-м, калі быў здадзены ў эксплуатацыю аўтамабільны мост праз Днепр у Магілёве. Там жа два гады таму да сёмага лістапада 2021-га ўвялі ў дзеянне кардыялагічны цэнтр Магілёўскай абласной клінічнай больніцы. У 1997 годзе Лукашэнка асабіста адкрыў станцыі метро «Партызанская» і «Аўтазаводская», а агулам да Дня рэвалюцыі запрацавалі 14 станцыяў з 33.
У гэты дзень улады хваліліся не толькі новымі адцінкамі падземкі. Напрыклад, тры гады таму, да 7 лістапада 2020-га, адбылася цэлая ўрачыстая цырымонія падвышэння магутнасці энергаблоку № 1 Беларускай атамнай электрастанцыі. Летась правадыр асабіста націснуў сімвалічную кнопку запуску прадпрыемства вытворчасці камбікармоў і амінакіслотаў у Пухавіцкім раёне.
Канечне, ёсць вялікія сумневы ў паслядоўнасці дзеянняў і выказванняў кіраўніка Беларусі з нагоды даты 7 лістапада. Валер Карбалевіч нагадвае, што «ў афіцыйным ідэалагічным канструкце Беларусі самая ідэя рэвалюцыяў ацэньваецца крайне негатыўна і яны жорстка асуджаюцца».
«Дзяржаўная ўлада, якая б яна ні была, – рэч сакральная (паводле сённяшніх кіраўнікоў). А рэвалюцыі, майданы – гэта гвалт, хаос. На БТ увесь час ідуць фільмы, дзе паказваецца, да якіх негатыўных наступстваў прывялі рэвалюцыі ў тых краінах, дзе яны адбыліся. А вось да Кастрычніцкай рэвалюцыі, якая паводле сваіх сацыяльных наступстваў была самай радыкальнай у сусветнай гісторыі, стаўленне абсалютна пазітыўнае».
Калі браць больш глыбокую гісторыю, то і да Лукашэнкі традыцыя «падарункаў народу» заставалася ў Беларусі трывалай.
Да 7 лістапада 1933 года быў адкрыты аэрапорт «Менск-1» (але ўжо амаль 8 гадоў мінула з таго часу, як ён спыніў сваю дзейнасць). У тым жа 1933-м і таксама да дня «Вялікага кастрычніка» на Цэнтральнай плошчы Менску паставілі сяміметровы помнік Леніну. У 1950-м да дня 7 лістапада запрацаваў кінатэатр «Перамога», які стаў помнікам архітэктуры ХХ стагоддзя і быў уключаны ў спіс гістарычна-культурных каштоўнасцяў Рэспублікі Беларусь. 5 лістапада 1951 года непадалёк ад яго адкрыўся менскі ГУМ, будынак якога таксама ёсць помнікам архітэктуры і горадабудаўніцтва ХХ стагоддзя. У 1957-м пачаў працу Нацыянальны дзяржаўны музей, у 1964-м – ЦУМ. З найноўшай гісторыі ўзгадаю адкрыццё 7 лістапада 2013 года «Чыжоўка-Арэны».
Тое, што дзіўную традыцыю падганяць адкрыццё сацыяльна-культурных аб’ектаў менавіта пад 7 лістапада апраўдвае адное расейскае інфармацыйнае агенцтва, філіял якога беспраблемна працуе і ў Менску, мае не толькі ідэалагічныя карані, але і рацыянальнае тлумачэнне. Маўляў, да пачатку лістапада пачынае халаднець, стартуе ацяпляльны перыяд, а значыць, новыя будынкі падключаныя і ўжо спраўджаныя на цеплазабеспячэнне. Таксама ўвосень больш зручна, чым вясною, праводзіць працы добраўпарадкавання найбліжэйшых тэрыторыяў, а да канца года можна выправіць і недапрацоўкі, каб закрыць справаздачнасць за 12 месяцаў.
Так што, паводле карэспандэнта агенцтва, перарэзаныя чырвоныя стужкі могуць захавацца кастрычніцкім сімвалам нават і без прыцягнення даты прыходу да ўлады бальшавікоў.
Сучаснай моладзі, тым больш школьнікам, вельмі цяжка патлумачыць што гэта за рэвалюцыя такая была і з чым яе, вобразна кажучы, ядуць. Калі пацерабіць маладыя душы геройствам беларускіх партызанаў і падпольшчыкаў у гады Другой сусветнай вайны яшчэ неяк атрымліваецца, то «Вялікая кастрычніцкая» аніяк не кранае. Хаця ўлады і прыкладаюць вялізныя намаганні, хай сабе і абсалютна без плёну.
Так, напрыклад, сёлета ў Гомлі на плошчы Леніна прайшоў урачысты мітынг, пасля якога ў абласным драматычным тэатры арганізавалі дыялогавую пляцоўку «Гістарычная значнасць Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі». Таксама на сёння ў горадзе над Сожам была запланаваная пасадка дрэваў, а далей прагляд фільму «Міколка-Паравоз». Некалькімі днямі раней тут пасля капітальнага рамонту адкрылі рух па Навабеліцкаму шляхаправоду на вуліцу, канечне, Ільіча. Як адзначаецца ў прапагандысцкіх СМІ, мостабудаўнікі працавалі 24/7, каб важная транспартавая артэрыя, што была закрытая сёлета ў чэрвені на капрамонт, была адноўленая як мага хутчэй. Наколькі якаснымі былі аўральныя працы – пакажа найбліжэйшы час.
Год таму тут таксама да дня рэвалюцыі пасля маштабнай рэканструкцыі адкрывалі шляхаправод, толькі Сяльмашаўскі, самы працяглы ў горадзе. У Горадні давалі пуск новаму, амаль двухкіламетроваму ўчастку аб’езнай дарогі, які будавалі паўгода, а таксама паліклініцы. Не абышліся там без касцюмаванага рэвалюцыйнага ўдавання, калі дарослыя людзі апрануліся ў адзенне пралетарыяту: матросаў, рабочых і сялянаў.
На сайце Берасцейскай крэпасці падкрэсліваецца: «Кастрычніцкая рэвалюцыя вызначыла хаду сусветнай гісторыі, ускалыхнула і натхніла мільёны людзей на барацьбу супраць сацыяльнай няроўнасці і прыгнёту. Менавіта тады былі закладзеныя асновы для адраджэння многіх народаў, што карэнным чынам паўплывалі на лёс і дзяржаўнасць нашае краіны».
Якім чынам і якім бокам такая рэвалюцыя да дзяржаўнасці Беларусі – не расшыфроўваецца. Галоўнае, каб электарат разумеў адзіны парыў, у якім краіна дзесяцігоддзямі адзначала 7 лістапада. Ну і таксама на сёння запланаваны тэлевізійны дэбют наскрозь прапагандысцкага фільму «На іншым беразе», які, паводле дзяржаўных СМІ, агаломшыў сваім поспехам у кінапракаце (прэм’ерны дзень быў 14 верасня).
Кіно, у якім галоўныя ролі беларусаў граюць расейцы, канечне ж, хлуслівае. Мэта – чарговы раз аплявузгаць суседнюю Польшчу, пры якой, быццам бы, беларусаў з заходніх раёнаў краіны вельмі моцна прыгняталі паводле моўных і рэлігійных прыкметаў. Менавіта таму Чырвоная Армія прынесла шчасце, калі, маўляў, выратавала братоў з панскіх кіпцюроў.
Нідзе толькі не ўдакладняецца, што прыгнёт той амаль нідзе не сумяшчаўся з фізічным гвалтам.
Тыя беларусы, якія былі «пад палякамі», працягвалі жыць у той час, калі іх суайчыннікаў за ўсходняй мяжой расстрэльвалі сталінскія карнікі ў 1937–1939 гадах. Але такія факты для ўлады нязручныя і моладзь не мусіць не толькі ў іх верыць, але і ведаць.
Калі цёмнаму электарату, шмат у чым інтэлектуальна падобнаму да пралетарскай галыцьбы з больш як стогадовай даўніны, паспяхова заходзяць ідэі Вялікай Кастрычніцкай рэвалюцыі, дык так трымаць. І нічога змяняць не трэба. Бо гэта вельмі небяспечна для ўтрымання ўлады. А Лукашэнку яшчэ хочацца пажыць.
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
