Беларускі мартыралог. Яны загінулі за часы лукашызму
13.07.2023, 09:00
Міліцыянер паведамляе пратэстоўцам, што дэманстрацыя незаконная і скончыцца затрыманнем удзельнікаў. Некалькі дзясяткаў чалавек узялі ўдзел у акцыі пратэсту, прымеркаванай да 7-й гадавіны знікнення Юрыя Захаранкі, аднаго з лідараў беларускай апазіцыі. Менск, Беларусь. 10 траўня 2006 года. Васіль Фядосенка / Reuters / Forum
podpis źródła zdjęcia
Ад эскадронаў смерці да забойстваў у вязніцах.
Кіраванне Аляксандра Лукашэнкі амаль ад самога пачатку суправаджалася смерцю і знікненнем ягоных палітычных апанентаў. Пасля ж пройгрышу ім прэзідэнцкіх выбараў 2020 года колькасць ахвяраў сярод праціўнікаў дыктатуры стала расці яшчэ хутчэй.
Міліцыянер паведамляе пратэстоўцам, што дэманстрацыя незаконная і скончыцца затрыманнем удзельнікаў. Некалькі дзясяткаў чалавек узялі ўдзел у акцыі пратэсту, прымеркаванай да 7-й гадавіны знікнення Юрыя Захаранкі, аднаго з лідараў беларускай апазіцыі. Менск, Беларусь. 10 траўня 2006 года. Васіль Фядосенка / Reuters / Forum
«Белсат» склаў спіс тых беларускіх палітыкаў, актывістаў, журналістаў і простых дэманстрантаў, якія загінулі, зніклі без вестак або памерлі пры падазроных абставінах з 1994 года. У пералік уключаныя і ахвяры міліцэйскага гвалту з 2020 года.
Анатоль Майсеня. Журналіст-расследавальнік і палітолаг трапіў у аварыю 12 лістапада 1996 года – за 12 дзён да рэферэндуму, праціўнікам якога ён быў. Афіцыйна ён заснуў за стырном і памёр па дарозе ў шпіталь. Былы міністр унутраных справаў Юрый Захаранка лічыў ягоную гібель забойствам.
Аляксей Філіпчанка. Праваабаронца і юрыст з Наваполацку, вычарпаўшы ўсе легальныя спосабы дапамогі простым людзям у супрацьстаянні з чыноўнікамі, 6 ліпеня 1998 года ўчыніў самаспаленне перад будынкам гарадскога суду. Праз 23 дні ён памёр.
Аляўціна Воранава, жанчына, якой дапамагаў перад смерцю юрыст, у палаце Філіпчанкі. (Фота: «Віцебскі кур’ер» / nashaniva.com)
Генадзь Карпенка. Былы кіраўнік Маладзечна і віцэ-старшыня Вярхоўнага Савету памёр ад інсульту 6 красавіка 1999 года. У 1996 годзе ён быў адным з ініцыятараў імпічменту Аляксандра Лукашэнкі, а пасля стаў адным з лідараў апазіцыі і збіраўся балатавацца на альтэрнатыўных прэзідэнцкіх выбарах 1999 года. Незадоўга да смерці ён заяўляў, што яго спрабавалі атруціць, а ў 1996 годзе ягоны аўтамабіль абстралялі.
Арнольд Пячэрскі. Старшыня прафсаюзу «Садружнасць» і давераная асоба альтэрнатыўнага кандыдата ў прэзідэнты Міхаіла Чыгіра арганізоўваў акцыю пратэсту 1 траўня 1999 года, але 24 красавіка ягоны аўтамабіль трапіў у аварыю. Афіцыйная версія – заснуў кіроўца, які сам пры гэтым не пацярпеў.
Юрый Захаранка. Былы міністр унутраных справаў і разжалаваны Лукашэнкам генерал-маёр знік 7 траўня 1999 года. З лютага 1998 года ён узначальваў Камітэт бяспекі аб’яднанай апазіцыі. Паводле шматлікіх сведчанняў за выкраданнем і пазнейшым забойствам стаялі «эскадроны смерці» Лукашэнкі.
Віктар Ганчар і Анатоль Красоўскі. 16 верасня 1999 года знік яшчэ адзін праціўнік Лукашэнкі падчас рэферэндуму 1996 года – былы старшыня Цэнтральнай выбарчай камісіі Віктар Ганчар. У 1999 годзе ён узначаліў альтэрнатыўны парламент і арганізоўваў працу альтэрнатыўнага ЦВК. Разам з ім знік і ягоны сябар бізнесовец Анатоль Красоўскі, які спансаваў дэмакратычны рух. У іх смерці таксама вінавацяць «эскадроны смерці».
Дзмітрый Завадскі. Беларускі журналіст расейскага ОРТ і былы асабісты аператар Лукашэнкі знік 7 ліпеня 2000 года, калі ехаў сустракаць свайго калегу Паўла Шарамета. На думку апошняга, за выкраданнем таксама стаялі лукашэнкаўскія сілавікі. Паводле афіцыйнай версіі – гэта зрабілі байцы «Алмазу», пра якіх распавядаў журналіст.
Андрэй Зайцаў. Гомельскі актывіст «Зубра» скончыў жыццё самагубствам 20 снежня 2001 года праз ціск і спробы вербавання з боку КДБ. Каб прымусіць яго стаць інфарматарам, яго збівалі і пагражалі крымінальным пераследам, у тым ліку сяброў і сваякоў.
Вераніка Чаркасава. Журналістка была забітая 20 кастрычніка 2004 года ў сваёй кватэры. Забойца нанёс ёй 46 нажавых удараў. Паводле журналісцкага расследавання, нагодай магла стаць сабраная Чаркасавай інфармацыя пра незаконны гандаль зброяй з Іракам. А прафесійны кілер проста інсцэнаваў забойства на бытавой глебе.
Васіль Гроднікаў. Чарговы журналіст загінуў 17 кастрычніка 2005 года ў выніку «кантакту з тупым прадметам». Перад тым ён ужо перажыў адзін замах. Прычынай забойства магло стаць расследаванне кватэрных махінацыяў з удзелам супрацоўнікаў КДБ і МУС.
Яна Палякова. Праваабаронца і актывістка з Салігорску была асуджаная за «паклёп» на міліцыянта на 2,5 гады «хіміі», яе збівалі і цкавалі ў дзяржаўнай прэсе. 7 сакавіка 2009 года яна скончыла жыццё самагубствам.
Алег Бябенін. Рэдактар «Хартыі 97» і сябар каманды апазіцыйнага кандыдата ў прэзідэнты Андрэя Саннікава быў знойдзены павешаным 3 верасня 2010 года за тры месяцы да прэзідэнцкіх выбараў. Відавочцы казалі пра сляды гвалту на ягоным целе.
Люты 1999 года. Чальцы аргкамітэту «Хартыі’97» (злева направа) Зміцер Бандарэнка, Андрэй Саннікаў і Алег Бябенін. (Фота: Юрый Дзядзінкін / «Абажур»)
Павел Шарамет. Журналіст і асабісты праціўнік Лукашэнкі быў забіты 20 ліпеня 2016 года ў Кіеве. Узарвалася выбухоўка, прымацаваная да аўтамабілю, у якім ён ехаў. У 2021 годзе стала вядома, што кіраўнік КДБ Беларусі Вадзім Зайцаў раней ставіў падначаленым задачу падарваць Шарамета.
Аляксандр Тарайкоўскі. Забіты 10 жніўня 2020 года прыблізна ў 23:00 прамым стрэлам недалёка каля станцыі метро «Пушкінская» ў Менску, калі ішоў у бок групы сілавікоў з узнятымі ўгору рукамі. Спачатку афіцыйная версія сцвярджала, што ён спрабаваў кінуць выбухоўку, але пасля давялося прызнаць, што ён быў бяззбройным.
Аляксандр Віхор. Затрыманы ў Гомлі 9 жніўня 2020 года. Праз тры дні яго даставілі з СІЗА ў псіханеўралагічны дыспансер, дзе яго адмовіліся прымаць, а пазней у стане клінічнай смерці і з ацёкам галаўнога мозгу – у тубдыспансер. Рэанімаваць хлопца ўжо не змаглі.
Генадзь Шутаў. Яму 11 жніўня 2020 года ў Берасці стрэліў у галаву пераапрануты ў цывільнае капітан спецназу Раман Гаўрылаў. Мужчына памёр 19 жніўня. Забойца быў прызнаны пацярпелым, а сведку забойства Аляксандра Кардзюкова асудзілі на 10 гадоў калоніі.
Канстанцін Шышмакоў. Дырэктар музею ў Ваўкавыску знік 15 жніўня 2020 года па дарозе дадому з працы. Ён быў сябрам выбарчай камісіі і адмовіўся ўкідваць фальшывыя бюлетэні ў выбарчую скрынку, а таксама падпісваць выніковы пратакол на выбарах. 18 жніўня мужчыну знайшлі павешаным у лесе. На целе Шышмакова былі бачныя гематомы і драпіны.
Мікіта Крыўцоў. Футбольны фанат быў удзельнікам паслявыбарчых пратэстаў у Маладзечне. Знік па дарозе на працу 12 жніўня 2020 года, а 22 жніўня быў знойдзены павешаным у Менску.
Пахаванне Мікіты Краўцова (Фота: Белсат)
Аляксандр Будніцкі. Знік 11 жніўня 2020 года ў Менску. Пра смерць стала вядома 31 жніўня. Яго цела знайшлі ў парку каля ўніверсама «Рыга», дзе адбываліся сутычкі пратэстоўцаў з сілавікамі. Афіцыйная дата смерці – 12 жніўня.
Генадзь Кісель. Работнік «Беларуськалію» быў забіты 12 жніўня 2020 года вартаўніком салігорскага КДБ Леанідам Штайдам ударам садовых нажніцаў у шыю. Прычына – Кісель выказваўся ў сацсетках супраць палітыкі лукашэнкаўскага рэжыму.
Арцём Парукаў. Удзельнік пратэстаў загінуў у ноч на 16 жніўня 2020 года пад коламі аўтамабіля на Партызанскім праспекце ў Менску. Паводле неафіцыйнай версіі, ён трапіў пад машыну, спрабуючы ад некага ўцячы.
Станіслаў Чур. Работнік Менскага электратэхнічнага заводу імя Казлова быў актыўным удзельнікам пратэстаў у жніўні 2020-га. 19 жніўня ён засіліўся на тэрыторыі заводу ў выніку канфліктаў з кіраўніцтвам.
Сяргей Радчэня. Жыхар Смалявічаў 18 верасня 2020 года абліўся гаручай вадкасцю і падпаліў сябе на ганку будынку смалявіцкай міліцыі. Памёр 25 верасня.
Дзяніс Кузняцоў. Памёр, атрымаўшы шматлікія траўмы цела і адкрытую чэрапна-мазгавую траўму ў ізалятары на Акрэсціна ў Менску. Яго шпіталізавалі 29 верасня 2020 года. Афіцыйна ён упаў з нараў, але сам ён перад смерцю паспеў паведаміць, што яго збілі супрацоўнікі Акрэсціна.
Раман Бандарэнка. 11 лістапада 2020 года быў збіты прадстаўнікамі рэжыму Лукашэнкі, якія зразалі бела-чырвона-белыя стужкі ў двары аднаго з дамоў «Плошчы Перамен». У лякарню Бандарэнку даставілі з ацёкам мозгу, закрытай чэрапна-мазгавой траўмай і шматлікімі гематомамі. 12 лістапада, нягледзячы на праведзеную аперацыю, ён памёр.
Сяргей Шчацінка. Жыхара Асіповічаў затрымалі 12 лістапада 2020 года. Яму прысудзілі 10 содняў арышту. У зняволенні мужчына заразіўся каронавірусам і 11 снежня памёр ад хваробы.
Вітольд Ашурак. Грамадскі дзеяч з Бярозаўкі і актыўны ўдзельнік пратэстаў у студзені 2021 года быў асуджаны да пяці гадоў зняволення. 21 траўня 2021 года ён памёр у шклоўскай калоніі. Сваякі атрымалі цела з перабінтаванай галавой ад макаўкі да носу.
Дзмітрый Стахоўскі. Маладзён фігураваў у крымінальнай справе за ўдзел у пратэстаў у жніўні 2020 года. 25 траўня 2021 года пасля допыту ён скочыў з 16-павярховіка, абвінаваціўшы ў сваёй смерці Следчы камітэт.
Алена Амеліна. У верасні 2021 года адбывала пакаранне ў нечалавечых умовах у ізалятары на Акрэсціна, дзе хварэла на каронавірус. З ЦІП яе шпіталізавалі на штучную вентыляцыю лёгкіх, але выратаваць не здолелі.
Імя не раскрываецца. Мянчук быў затрыманы на самым пачатку верасня 2021 года за нацыянальны сцяг на балконе. Яго змясцілі ў ІЧУ на Акрэсціна, адкуль праз дзевяць дзён скіравалі ў больніцу, дзе ён і памёр.
Андрэй Зельцар. Айцішніка забілі супрацоўнікі КДБ ва ўласнай кватэры 28 верасня 2021 года пры «адпрацоўцы» адрасоў людзей, нібыта датычных да тэрарыстычнай дзейнасці. Абараняючыся, ён паспеў забіць аднаго з нападнікаў – Дзмітрыя Федасюка.
Акцыя памяці Андрэя Зельцара адбылася ў Кіеве ля беларускай амбасады. 28 верасня 2021 года Андрэй Зельцар адкрыў агонь па супрацоўнікам КДБ, калі тыя ўварваліся да яго ў кватэру. У выніку мужчына быў забіты ў перастрэлцы. Кіеў, Украіна. 29 верасня 2021 года. (Фота: Белсат)
Павел Сібілёў. Кіроўца аўтобусу атрымаў шматлікія раненні гранатай 10 жніўня 2020 года каля станцыі метро «Пушкінская» ў Менску. Раны спрычыніліся да анкалагічнага захворвання, і 10 кастрычніка 2021 года ён памёр.
Дзмітрый Усхопаў. Быў затрыманы 31 снежня 2021 года ў Рэчыцы двума міліцыянтамі. Праз некаторы час яго вынеслі з пастарунку ў стане клінічнай смерці. 1 студзеня 2022 года Усхопаў памёр. Пасля смерці сілавікі сталі затрымліваць ягоных блізкіх, некаторыя з іх уцяклі з Беларусі.
Дзмітрый Дудойць. Жыхар Смаргоні быў асуджаны да двух гадоў «хіміі» за каментар пра начальніка Ганцавіцкага РАУС. Адбываў пакаранне ў магілёўскай папраўчай установе адкрытага тыпу №43. 5 студзеня 2022 года ён скокнуў з моста і разбіўся, калі вяртаўся з паліклінікі без суправаджэння.
Максім Л. (прозвішча не раскрываецца). 24-гадовы жыхар Ваўкавыску 30 красавіка 2023 года выскачыў з кайданкамі на руках з акна 4-га паверха ў Ваўкавыскім РАУС выскачыў чалавек. Раней яго затрымлівалі ў Ваўкавыску 9 жніўня 2020 года.
Мікалай Клімовіч. Актывіст і блогер з Пінску быў асуджаны ў лютым 2023-га за карыкатуру на Лукашэнку. Ён атрымаў год зняволення, нягледзячы на цяжкую хваробу сэрца і інваліднасць. 7 траўня стала вядома пра яго смерць.
Андрэй Макарэвіч. Памёр 12 чэрвеня 2023 года ў камеры ЦІП на Акрэсціна ў Менску, дзе адбываў адміністратыўныя арышты за рэпосты.
Дзмітрый Арлоў. 8 ліпеня 2023 года выкінуўся ўніз галавою з верхняга паверху аднаго з карпусоў вязень бабруйскай калоніі, які адбываў пакаранне за незаконны абарот наркотыкаў. Прычынаю самагубства мог стаць вялікі тэрмін, які прысудзілі загінуламу (10 гадоў), і «асаблівае» стаўленне адміністрацыі да асуджаных за наркотыкі.
Алесь Пушкін. Мастак і акцыяніст, які неаднаразова ў сваіх творах крытыкаваў Лукашэнку, быў затрыманы 26 сакавіка 2021 года. За партрэт антысавецкага падпольшчыка Яўгена Жыхара яму прысудзілі пяць гадоў калоніі. У ноч на 11 ліпеня 2023 года ён памёр у рэанімацыі ў Горадні, куды яго даставілі напярэдадні з турмы.
Telewizja Polska S.A. w likwidacji processes your personal data collected when you visit individual websites on the tvp.pl Portal (hereinafter referred to as the Portal), including information saved using technologies used to track and store them, such as cookies, web beacons or other similar technologies enabling the provision of tailored and secure services, personalize content and advertising, provide social media features and analyze Internet traffic.
Click "I accept and go to the website" to consent to the use of automatic tracking and data collection technology, access to information on your end device and its storage, and to the processing of your personal data by Telewizja Polska S.A. w likwidacji, Trusted Partners from IAB* and other Trusted TVP Partners, for marketing purposes (including for automated matching of advertisements to your interests and measuring their effectiveness) and others, which we indicate below.
The purposes of processing your data by TVP S.A. w likwidacji are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
TVP S.A. w likwidacji process your data for the purposes of features. As part of these features, we may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
The purposes of processing your data by Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP are as follows:
Store and/or access information on a device
Use limited data to select advertising
Create profiles for personalised advertising
Use profiles to select personalised advertising
Create profiles to personalise content
Use profiles to select personalised content
Measure advertising performance
Measure content performance
Understand audiences through statistics or combinations of data from different sources
Develop and improve services
Use limited data to select content
Ensure security, prevent and detect fraud, and fix errors
Deliver and present advertising and content
Save and communicate privacy choices
Trusted Partners from IAB and other Trusted Partners of TVP process your data for the purposes of features and special features. As part of these features, they may take the following actions:
Match and combine data from other data sources
Link different devices
Identify devices based on information transmitted automatically
Use precise geolocation data
Actively scan device characteristics for identification
Consent is voluntary and you can withdraw it at any time in Advanced Settings.
In addition, you have the right to request access, rectification, deletion or limitation of data processing. In the Privacy Policy, you will find information on how to communicate to us your will to exercise these rights.
Consent to the use of data for some IAB Trusted Partners and TVP Trusted Partners may be related to the transfer of data to the United States or other third countries (not belonging to the European Economic Area, which includes the Member States of the European Union as well as Norway, Iceland and Liechtenstein). In connection with the above, we would like to inform you about the possible risk that may be associated with the transfer of data to third countries, consisting in the possible lack of an adequate level of protection of natural persons related to the processing of their personal data, which is guaranteed by the provisions of the GDPR (Regulation of the European Parliament and of the Council (EU 2016/679 of 27 April 2016 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data, and repealing Directive 95/46 / EC), due to the lack of an adequacy decision by the European Commission and the lack of adequate security.
The user's personal data processed by TVP may be processed both on the basis of the user's consent as well as on the basis of a legitimate interest, i.e. without the consent of the Portal user (only for the purposes necessary to ensure the proper operation of the Portal). TVP processes user data on the basis of a legitimate interest only in situations where it is necessary for the provision and proper operation of the Portal, i.e. maintenance and technical support of the Portal, ensuring security, preventing fraud and removing errors, statistical measurements necessary for the proper functioning of the Portal.
Detailed information on the processing of your data can be found in the Privacy Policy.