Belsat.eu спрабуе разабрацца, з чым можа сутыкнуцца Беларусь, падтрымаўшы расейскую агрэсію супраць Украіны.
Пагроза чалавечых стратаў
Сёння лукашэнкаўская Беларусь – суўдзельніца пуцінскай агрэсіі супраць Украіны. З тэрыторыі Беларусі наносяцца ракетныя і, імаверна, авіяцыйныя ўдары, адсюль разгортваецца маштабны наземны наступ расейскіх войскаў, які пагражае Кіеву. Такім чынам, дзеянні беларускага боку цалкам трапляюць пад вызначэнне панятку «агрэсія», згодна з рэзалюцыяй 3314 Генеральнай асамблеі ААН ад 14 снежня 1974 года (арт. 3 пункт f).
Пакуль вайскоўцы Беларусі беспасярэдне ў баявых дзеяннях не бяруць удзелу. Але сітуацыя можа ў любы момант змяніцца. Лукашэнка 24 лютага адкрыта заявіў, што, «калі гэта будзе неабходна Беларусі і Расеі», беларускіх жаўнераў таксама накіруюць на вайну супраць Украіны. Можна меркаваць, што апошняе слова тут застаецца якраз за Масквой. Аналагічным чынам Лукашэнка раней выказваўся пра лёс расейскіх вайскоўцаў у Беларусі пасля вучэнняў «Саюзная рашучасць», рыхтуючы аўдыторыю да таго, што яны тут застануцца.
Чым больш расейская армія будзе несці стратаў ва Украіне, тым больш Крэмль будзе мець патрэбу ў рэзервах і новых падраздзяленнях на фронце. У гэтай сітуацыі заканамерна можа паўстаць пытанне пра беспасярэдні ўдзел беларускай арміі ў вайне. А ўлічваючы маштабы ваеннай кампаніі, бяскроўным такі ўдзел быць дакладна не можа – армія Беларусі будзе несці страты.
Дарэчы, страты магчымыя не толькі ў тым выпадку, калі вайскоўцы пяройдуць мяжу з Украінай. Паколькі Беларусь і так суўдзельнічае ў агрэсіі, а яе тэрыторыя выкарыстоўваецца для нападу на Украіну, украінская армія мае законнае права наносіць контрудары (ракетныя або авіяцыйныя, а таксама ладзіць дыверсіі) супраць расейскіх войскаў у Беларусі або вайсковай інфраструктуры, якую яны выкарыстоўваюць. Аднак пакуль на гэтыя крокі Украіна не пайшла.
Абмежаванне суверэнітэту
Выкарыстанне беларускай тэрыторыі для нападу на Украіну прадэманстравала ўсю глыбіню залежнасці Беларусі ад Расеі. Усяго за паўтара года Беларусь з міратворчай пляцоўкі данбаскага канфлікту ператварылася ў плацдарм для расейскай агрэсіі. Прычым гэтая трансфармацыя суправаджалася поўнаю стратаю суб’ектнасці і самастойнасці.
З каментара Лукашэнкі наконт гэтых падзеяў вынікала, што Пуцін раніцаю 24 лютага проста праінфармаваў яго пра свае намеры правесці «спецаперацыю» супраць Украіны, а зусім не прасіў дазволу выкарыстаць тэрыторыю Беларусі. Цалкам магчыма, што ў гэтым выпадку Лукашэнка штучна дыстанцуецца ад гэтага рашэння.
Але цяпер Беларусь у любым выпадку выглядае краінай, якая цалкам растварылася ў імперскім курсе Крамля і не здольная праводзіць самастойнай палітыкі, распараджацца сваёй тэрыторыяй і арміяй. Нават пытанне ўдзелу беларускіх вайскоўцаў у вайне Лукашэнка публічна ўвязвае з тым, ці будзе гэта неабходна Расеі.
Аднак выкарыстанне беларускай тэрыторыі для ўварвання не толькі прадэманстравала залежнасць ад Крамля, але і паглыбіла яе, бо ўцягнула краіну ў яшчэ больш жорсткую канфрантацыю з Захадам і выбіла з рук афіцыйнага Менску апошні аргумент для перамоваў.
Раней рэжым Лукашэнкі неаднаразова спекуляваў на нежаданні Захаду дапусціць пашырэнне ўплыву Расеі, якое можа прывесці да паглынання Беларусі. У тым ліку афіцыйны Менск выкарыстоўваў гэты аргумент, крытыкуючы санкцыі.
«Беларусь рызыкуе страціць дзяржаўнасць, калі санкцыйны ціск будзе працягвацца… Еўразвяз назаўсёды страціць Беларусь», – казаў Уладзімір Макей у снежні 2021 года, звяртаючыся да заходніх палітыкаў. Але цяпер, калі Беларусь стала плацдармам для расейскай агрэсіі, гэты аргумент цалкам страціў сэнс – Захад больш няма чым шантажаваць.
За апошнія паўтара года і так склалася тэндэнцыя, калі заходнія лідары абмяркоўвалі праблемы Беларусі з Крамлём. Цяпер жа ў гэтым пытанні будзе пастаўлена кропка: Захаду няма пра што размаўляць з Лукашэнкам, калі на тэрыторыі краіны знаходзяцца расейскія войскі.
Расея ў сваю чаргу ў гэтых умовах будзе яшчэ больш настойліва абмяжоўваць суверэнітэт Беларусі па ўсіх напрамках: вайна дае Маскве фактычна неабмежаваныя рычагі ціску на Лукашэнку.
Падзенне ўзроўню жыцця
За падтрыманне расейскага ўварвання рэжым Лукашэнкі нарваўся на новую хвалю санкцыяў. Ужо ў першы дзень вайны ЗША ўвялі санкцыі ў дачыненні да шэрагу вайскоўцаў, бізнесоўцаў, банкаў і абаронных прадпрыемстваў Беларусь.
«Беларусь сталася суўдзельніцай, дазволіўшы выкарыстоўваць сваю тэрыторыю для вядзення вайны. Мы ясна давалі зразумець Беларусі, што ў гэтым выпадку яна сутыкнецца з наступствамі новага ўзроўню. Гэтыя наступствы пачынаюцца», – заявіла амбасадарка ЗША Джулі Фішэр.
Праз вайну новыя санкцыі супраць Беларусі плануе ўвесці Еўразвяз і Вялікая Брытанія. Прычым наўрад ці справа абмяжуецца адным пакетам: санкцыі, хутчэй за ўсё, будуць дадавацца з цягам часу. Натуральна вялізарныя страты панясуць і гандлёва-эканамічныя сувязі ўласна з Украінаю.
Пры гэтым цяпер спраўляцца з санкцыйнымі абмежаваннямі (як новымі, так і папярэднімі) Беларусі будзе значна цяжэй, бо адначасова беспрэцэдэнтныя санкцыі ўводзяцца супраць Расеі. З аднаго боку, магчымасці Крамля фінансава дапамагчы рэжыму Лукашэнкі з аб’ектыўных прычынаў скароцяцца. З другога – усе тыя эканамічныя праблемы, з якім сутыкнецца Расея пасля цяперашніх падзеяў, ускосна будуць адбівацца і на беларускай эканоміцы, бо яна шчыльна звязаная з расейскаю.
Усё гэта ў сярэднетэрміновай і доўгатэрміновай перспектыве непазбежна прывядзе да значнага падзення ўзроўню жыцця.
Рэпрэсіі і лёс палітвязняў
Любая вайна мае ўласцівасць адсоўваць на другі план усе іншыя тэмы і праблемы. Напад Расеі на Украіну выключэннем не будзе. Тэма палітычнага тэрору ў Беларусі ды лёсу палітычных вязняў страціла прыярытэт і цяпер непазбежна будзе прыцягваць значна менш увагі як на нацыянальным, так і на міжнародным узроўні. Рэпрэсіі пры гэтым нікуды не знікнуць. Больш за тое, атмасфера вайны (цяпер цалкам рэальнай, а не выдуманай прапагандыстамі, як гэта было раней) можа прывесці да таго, што рэпрэсіі стануць яшчэ больш брутальнымі, бо апошнія абмежавальнікі будуць знятыя.
Пашырыцца і «тэматыка» рэпрэсіяў: пад пераслед, імаверна, будуць трапляць тыя, хто выступае супраць вайны і падтрымлівае Украіну. Ужо цяпер з’яўляецца інфармацыя пра першыя затрыманне і «пакаянныя» відэа беларусаў, якія крытыкавалі ў сеціве расейскую агрэсію.
Хаця ўвагі да палітычных рэпрэсіяў на міжнароднай арэне цяпер будзе менш, але з парадку дня Беларусь дакладна не знікне. Паколькі краіна выступае ў гэтай вайне саюзнікам Расеі, Беларусь таксама будзе ўспрымацца як пагроза бяспекі ў рэгіёне і таму прыцягваць увагу.
Раскол сярод прыхільнікаў Лукашэнкі
Напярэдадні вайны Лукашэнка выкарыстоўваў надзвычай жорсткую мілітарысцкую рыторыку, якая часам перасягала нават тое, што казала расейскае кіраўніцтва. Але беспасярэдне пасля пачатку вайны мілітарызм з заяваў Лукашэнкі амаль знік. 24 лютага на нарадзе з сілавікамі ён хоць і апраўдваў дзеянні Расеі, крытыкаваў афіцыйны Кіеў, але дайсці да Ла-Маншу, разбіць Украіну за 3-4 дні і вярнуць яе ў «лона славянства» не абяцаў. «Нам ні ў якім разе нельга ўцягнуцца ў дзярмо», – эмацыйна заключыў ён. 24 лютага, наведваючы Менскі навукова-практычны цэнтр хірургіі, транспланталогіі і гематалогіі, Лукашэнка фактычна абмінуў тэму вайны, толькі даволі мякка заўважыўшы ў звязку з украінскім пытаннем, што Украіна яшчэ з савецкага часу прытрымлівалася асаблівага курсу.
Усё гэта тлумачыцца тым, што Лукашэнка разумее: вакол тэмы вайны (рэальнай, а не віртуальнай прапагандысцкай) не аб’яднаецца нават ягоны ядравы электарат.
Паводле нядаўняга апытання «Chatham House», толькі 5 % грамадзянаў Беларусі гатовыя пагадзіцца з тым, што жаўнеры тэрміновай службы будуць гінуць у вайне з Украінаю. Толькі 12 % апытаных могуць пагадзіцца з тым, што ваяваць будуць беларускія вайскоўцы-кантрактнікі. Не лічаць удзел Беларусі ў вайне катастрофай усяго 11 %. Лічбы вельмі паказальныя: паводле папярэдняга апытання «Chatham House», Лукашэнку найбольш годным кандыдатам на пасаду прэзідэнта назвалі 27 %.
То бок нават большасць прыхільнікаў Лукашэнкі не гатовыя падтрымліваць удзел Беларусі ў расейскай агрэсіі. Калі дойдзе да таго, што беларускія вайскоўцы будуць гінуць на фронце, сітуацыя можа пагоршыцца настолькі, што ў грамадстве сфармуецца новая пратэставая большасць. Аднак пакуль, на другі дзень канфлікту, няма ніякіх прыкметаў таго, што ў Беларусі могуць выбухнуць вялікія антываенныя пратэсты, якія б маглі пагражаць рэжыму Лукашэнкі.
РР belsat.eu
