«Бюро» распавяло, як кіраўнік Чырвонага Крыжа Шаўцоў за гранты вазіў палюбоўніцу за мяжу
Каманда беларускіх журналістаў-расследавальнікаў «Бюро медыя» выпусціла вялікае расследаванне пра Беларускі Чырвоны Крыж. У ім яны інфармуюць, за чый кошт кіраўнік арганізацыі Дзмітрый Шаўцоў лятае са «світай» у міжнародныя камандзіроўкі, як размяркоўваюцца замежныя грошы і іншае.
Расследаванне стала магчымым дзякуючы «Кіберпартызанам», якія атрымалі больш як 40 тысяч файлаў з унутранай дакументацыі Беларускага таварыства Чырвонага Крыжа (БТЧК), а таксама дзякуючы звесткам ад былых працаўнікоў арганізацыі.
«Калі я прыходзіла ў Чырвоны Крыж, мае вочы гарэлі, і я была поўная энтузіязму. Мне хацелася дапамагаць людзям. Але праз некалькі гадоў я сышла абсалютна расчараваная. Я не выконвала планаў у зборах, і таму нам не давалі грошай на дзейнасць арганізацыі», – расказала журналістам былая працаўніца Чырвонага Крыжа.
Палёты прэміум-класу для сваіх за мяжу
Пры гэтым, паводле расследавання, добраахвотна-прымусова сабраныя грошы арганізацыі выкарыстоўваліся на тое, каб кіраўніцтва арганізацыі лятала за мяжу. Напрыклад, так было ў чэрвені 2022 года, калі генеральны сакратар БТЧК Дзмітрый Шаўцоў разам з дзевяццю прадстаўнікамі кіраўніцтва лятаў у Турэччыну на запрашэнне мясцовых калегаў. Для іх адмыслова вылучалася VIP-зала для вылету з нацыянальнага аэрапорту «Менск», а ў Стамбуле яны прабылі ўдвая даўжэй, чым прадугледжвала праграма візіту.
«Паводле нашых падлікаў, на пражыванне і харчаванне выдаткавалі як мінімум каля 11 тысяч долараў. Разам больш за 15 тысяч долараў, з улікам авіябілетаў», – піша «Бюро».
Пры гэтым міжнародныя сродкі пакрывалі выдаткі толькі на дзвюх асобаў. Рэшту ж аплацілі з уласных сродкаў БТЧК, што ўключаюць ахвяраванні, спонсарскую дапамогу і сяброўскія складкі.
Праз чатыры месяцы Шаўцоў з яшчэ чатырма калегамі паляцеў у Рым на запрашэнне Італьянскага Чырвонага Крыжа. Квіткі каштавалі прыкладна 6400 еўраў, пражыванне амаль 5000 еўраў – агулам разам з камандзіровачнымі амаль 14 000 еўраў. Толькі палову гэтай сумы пакрылі за міжнародны кошт. Пры гэтым кошт гатэляў быў істотна вышэйшы за норму, прапісаную ў адмысловай пастанове Саўміну.
«Гэтыя дзве паездкі прадстаўнікоў вярхушкі БТЧК наглядна дэманструюць: на камандзіроўках арганізацыя грошай не эканоміць. Замест пяці дзён ляцяць на дзевяць і заказваюць нумары прэміум. І ўсё гэта – за кошт добраахвотна-прымусовых збораў і вылучаных на канкрэтныя праекты грошай ад міжнародных арганізацыяў», – адзначаюць журналісты.
Пры гэтым кіраўніцу Чырвонага Крыжа на Гарадзеншчыне Наталлю Талкачову, якая лятала і ў Турцыю, і ў Італію, журналісты называюць палюбоўніцай Шаўцова, і «ён усюды яе цягае» «за кошт сяброўскіх складак». Сама Талкачова адмовілася адказваць на пытанні расследавальнікаў.
Прэміі і аўтамабілі за кошт грантаў
Гэта не адзіныя выдаткі арганізацыі на кіраўніцтва. Як піша «Бюро», былы дэпутат Шаўцоў, як толькі прыйшоў на пасаду генеральнага сакратара ў 2021 годзе, загадаў прыкладна ўдвая павялічыць прэміі кіроўнаму складу «за праяўленую актыўнасць у вытрасанні грошай з насельніцтва».
Як адзначае «Бюро», бюджэт БТЧК, прынамсі на 2022 год, складаўся як з уласных сродкаў (ахвяраванні, спонсарская дапамога і сяброўскія складкі – каля 40 %), так і са сродкаў замежных донараў (57,2 %). У 2022 годзе замежныя донары пералічылі Беларускаму Чырвонаму Крыжу рэкордную за апошнія пяць гадоў суму – 12,9 мільёна рублёў.
Найбуйнейшы замежны донар – Міжнародная федэрацыя таварыстваў Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца, але ў канцы 2023 года арганізацыя прыпыніла чалецтва беларускай арганізацыі ў сваіх шэрагах. Другім значным замежным донарам БТЧК былі агенцтвы ААН, якія таксама завяршаюць цяпер свае праекты з беларускай арганізацыяй.
Як адзначае «Бюро», прынамсі ў некаторых міжнародных праектах грошы ад донараў у значнай ступені (да 67,5 %) ішлі не на рэальную дапамогу тым, каму яна патрэбная, а на «інфармацыйную кампанію».
«Я думаю, што гэты праект быў напісаны для таго, каб атрымаць нейкае фінансаванне і падтрымаць супрацоўнікаў сакратарыяту. Гэта часта рабілася. А пабочная рэакцыя – раздрукаваць [улёткі], паказаць [дзейнасць]. Любую інфармацыйную кампанію прасцей асвятліць, чым аказаць непасрэдную дапамогу падапечным», – расказвае былы працаўнік БТЧК пра адзін з праектаў.
Значную частку выдаткаў складалі і заробкі працаўнікоў БТЧК.
«У асноўным гэта людзі з сакратарыяту. То бок, свае ж. Акрамя свайго стандартнага заробку, які яны атрымліваюць у Чырвоным Крыжы, яны ў дадатак да гэтага застаюцца на розных праектах і атрымліваюць звыш гэтага свой штомесячны заробак ужо ў валюце», – адзначыў «Бюро» Аляксей Карпека ў каментары «Белсату».
Ішлі міжнародныя сродкі і на паляпшэнне матэрыяльна-тэхнічнай базы арганізацыі. Напрыклад, увосень 2022 года ў БТЧК з’явіўся новы «Geely Tugella», цана ад вытворцы на які пачынаецца ад 110 тысяч рублёў. У снежні 2022 года Шаўцоў замацаваў машыну за сабой праз уласнае распараджэнне.
«Беларускі Чырвоны Крыж – такое месца, дзе можна спакойна даседзець да пенсіі на еўрапейскім заробку, таму тут [працуюць] былыя чыноўнікі, чыесьці сваякі», – кажа былы працаўнік БТЧК.
Але цяпер міжнародныя спонсары завяршаюць супрацу з арганізацыяй, якая сутыкнецца з істотным недахопам сродкаў. Паводле інфармацыі «Бюро», у БТЧК плануюць скараціць 30 % работнікаў. Але, на думку журналістаў, атрымаецца, як у анекдоце: «Тата, дык што, ты цяпер будзеш меней піць? Не, сынок, цяпер ты будзеш меней есці».
1 снежня сяброўства Беларускага Чырвонага Крыжа ў Міжнароднай федэрацыі таварыстваў Чырвонага Крыжа і Чырвонага Паўмесяца было прыпынена. Арганізацыя пазбавілася фінансавання ад Міжнароднай федэрацыі.
Як сказана ў прэс-рэлізе арганізацыі, «гэта вынікае з рашэння Праўлення МФТЧКіЧП ад 3 кастрычніка 2023 года ў выніку расследавання абвінавачанняў на адрас генеральнага сакратара Беларускага Чырвонага Крыжа, выкліканымі ягонымі заявамі, у тым ліку аб ядравай зброі і аб перамяшчэнні дзяцей у Беларусь, а таксама ягоным візітам у Луганск і Данецк». Падчас паездак на Данбас на рукаве ў Шаўцова была нашыўка з літарай «Z» – знак агрэсіі супраць Украіны, і гэта нягледзячы на тое, што адным з базавых прынцыпаў міжнароднага руху Чырвонага Крыжа ёсць нейтральнасць. Шаўцоў таксама прызнаваў, што арганізацыя дапамагала рэжыму Лукашэнкі вывозіць украінскіх дзяцей з занятых расейцамі тэрыторыяў.
Пасля прыпынення сяброўства Беларускі Чырвоны Крыж губляе свае правы сябра МФТЧКіЧП і страчвае магчымасць атрымліваць фінансаванне ад міжнароднай арганізацыі на пэўны час. Пры гэтым Беларускі Чырвоны Крыж можа быць адноўлены ў правах, як толькі выканае рашэнне праўлення і здыме Шаўцова з пасады.
Якуб Хруст belsat.eu
