Нядаўна Нацыянальны банк апублікаваў вынікі апытання: у грамадзянаў цікавіліся, дзе і ў якім выглядзе лепей захоўваць ашчаджэнні. Тых, хто лічыць самым правільным і надзейным зберагаць у выглядзе нерухомасці, – 27 %.
Наагул пытанне, як забяспечыць сабе даходы ў старасці, – актуальнае для ўсіх, хто плануе тут жыць. Відавочна, што праз 20 гадоў разлічваць на пенсію будзе складана – пенсійны фонд і так трашчыць па швах. Звычайны пенсіянер, які адпрацаваў усё жыццё, атрымлівае зусім мала для годнага існавання. Але сітуацыя развіваецца так, што праз 20 гадоў і цяперашні ўзровень пенсіі можа стаць недасяжным. Значыць, варта клапаціцца пра якасць жыцця на пенсіі ўжо цяпер.
Пенсійным ашчадным фондам, як і ўкладам у рублях у нас пасля некалькіх дэвальвацыяў давяраюць толькі самыя смелыя, якія ўмеюць (або, наадварот, не здольныя) рабіць прагнозы адносна ўзроўню дэвальвацыі. Стаўкі па ўкладах у доларах і еўрах апошнімі гадамі ледзь пакрываюць дэвальвацыю гэтай валюты (да 2,3 % на безадзыўныя доўгатэрміновыя ўклады). Акрамя таго, заканадаўча замацаванае права дзяржавы ў выпадку сур’ёзных праблемаў у эканоміцы наагул забараніць валютна-абменныя аперацыі.
Таму больш за 84 % беларусаў, мяркуючы па апытанні, аддаюць перавагу зберажэнню ў валюце і 31,6 % лічаць, што надзейней за ўсё трымаць наяўныя пад падушкаю.
Грошы павінны працаваць, гэта ведае кожны. Але інвеставаць у нас складана, рызыкоўна, а банкі дапамагаюць у гэтым толькі вельмі заможным грамадзянам. Тым, хто назапасіў за жыццё 40–50 тысячаў, застаецца адзіны бяспечны і пракладзены шлях – купіць кватэру, каб здаваць. А лепш дзве.
Тут шмат што залежыць ад часу пакупкі. Хто набыў кватэру для здавання на высокім рынку, выйграў мала. Напрыклад, аднапакаёўка ў панэльным доме на Пушкінскай (выдатная лакацыя для арэнднай кватэры) у лютым 2010-га абышлася ў 60 тысячаў. Планавалі здаваць яе за 300 долараў, але крызіс абрэзаў крылы і здаваць давялося танней. Потым назіралі, як такія ж кватэры ўпалі ў кошце да 45 тысячаў. Пры сярэднім цэнніку арэнды 220 долараў за 10 гадоў атрымалася 26,4 тысячы долараў – без уліку выдаткаў на амартызацыю. Калі паспрабаваць прадаць кватэру цяпер, можна разлічваць максімум на 50 тысячаў. Колькі ўся аперацыя прынесла даходу? За 10 гадоў з вылікам амартызацыі – каля 15 тысячаў. Не мінус, але і не тая сума, якая б здавалася істотнаю.
У тых, хто набыў кватэру ў канцы таго ж 2010-га, за 47 тысячаў, плюс больш прыкметны. Кватэра здавалася, і цяпер яе можна прадаць за тую ж суму, што купіў.
У прынцыпе ж сярэдняя даходнасць ад здачы жытла ў Менску плавае апошнія 10 гадоў у дыяпазоне 4–8 %. Нармальныя для еўрапейскага гораду лічбы.
«У нас у краіне, асабліва ў сталіцы, забяспечанасць жытлом усё яшчэ занізкая, каб баяцца абвалу рынку. Беларусі ўжо знаёмыя «крызісы» 2009 і 2011 гадоў – кошты таксама падалі, але потым усё ж вярталіся на ранейшы ўзровень. Калі назіранае цяпер цэнавае «прасяданне» рынку скончыцца, а кошты зноў пойдуць уверх, інвестары, акрамя даходу ад арэнды, змогуць дадаць у скарбонку яшчэ і рост кошту самой кватэры. І гэта без уліку таго факту, што ўвесь гэты час іх матэрыяльныя зберажэнні былі надзейна ўкладзеныя і абароненыя ад інфляцыі», – з упэўненасцю казалі эксперты рынку ў 2015-м.
Цяпер сітуацыя не настолькі прагназаваная.
Па-першае, пандэмія паказала, што колькасць кватэраў, прапанаваных у доўгатэрміновую арэнду, можа рэзка вырастаць, а попыт на іх – падаць.
Палітычны крызіс прадэманстраваў, што за кароткі тэрмін могуць выехаць дзясяткі тысячаў чалавек. Частка з іх вызваліла здымныя кватэры, яшчэ частка – уласныя. І калі апошнія не вернуцца, ёсць вялікая верагоднасць, што іхнае жытло папоўніць базу кватэраў, прапанаваных для здавання.
Усё больш складана прадказаць, за колькі можна будзе здаваць кватэру ў перспектыве. Асабліва калі наперадзе – пагаршэнне эканамічнага становішча самай масавай катэгорыі арандатараў – сем’яў менчукоў.
Ну і ніводная варажбітка не скажа, калі ў Менску пачнецца рост дабрабыту і, адпаведна, рост цэнаў на нерухомасць. Трэнд на найбліжэйшы год – зніжэнне коштаў.
Пакуль цэны на кватэры не на дне, куплю інвестыцыйнай кватэры лепш адкласці. На дне варта выбраць кватэру, якую будзе лёгка адразу здаць, гэта значыць гатовую для жыцця, у раёне з добраю транспартаваю даступнасцю. Аптымальна – у нестарым доме або ў доме, які нядаўна перажыў капрамонт.
Пяць гадоў таму камунальныя плацяжы былі фактарам, які не трэба ацэньваць. Цяпер камуналка ў кватэрах, дзе ніхто не прапісаны, непрыемна высокая, і арандатар патрабуе прапарцыйнага зніжэння арэнднай платы, гэта таксама варта ўлічыць.
Дарэчы, арандатара можна зарэгістраваць – пастаянная рэгістрацыя канчаецца, калі заканчваецца дамова арэнды. Не варта хвалявацца, ніякіх правоў на вашае жытло нават з пастаяннаю рэгістрацыяй па сканчэнні дамовы найму ў арандатара не будзе. А вось за ацяпленне і падагрэў вады плаціць трэба будзе значна менш. Пакуль. Пакуль усе пагалоўна не будуць пакрываць поўнага кошту камунальных паслуг.
Складана прадказаць, што будзе з даходамі насельніцтва ў перспектыве трох, дзесяці, дваццаці гадоў, і ці не прыдумае дзяржава новых падаткаў на арэндадаўцаў ужо заўтра. Уласна, ад гэтага наўпрост будуць залежаць і даходы «кватэрнага інвестара». Адзінае, што дакладна гарантуе купля інвестыцыйнай кватэры на дне ў цяперашніх рэаліях, – гэта доўгатэрміновае ашчаджэнне сродкаў.
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.