Łukaszenka znów uderza w mniejszość polską. Czym jest likwidowana Polska Macierz Szkolna?

Sąd Najwyższy Białorusi zaczął dziś rozpatrywanie sprawy dotyczącej likwidacji Polskiej Macierzy Szkolnej, organizacji społeczno-oświatowej nawiązującej swoimi tradycjami do tej założonej w 1905 roku m.in. przez Henryka Sienkiewicza. Likwidując PMS, reżim Łukaszenki pójdzie w ślady carskiej Rosji i III Rzeszy.

Polska Macierz Szkolna pod zaborem rosyjskim i do II wojny światowej 

PMS powstała z inicjatywy inteligencji warszawskiej związanej z Kołem Wychowawców i Związkiem Unarodowienia Szkół jako organizacja oświatowo-edukacyjna, której celem było krzewienie języka polskiego i polskości. Wśród założycieli byli m.in. Henryk Sienkiewicz, Antoni Osuchowski, Maurycy Zamoyski. Po dwóch latach od założenia władze carskie ją zlikwidowały, by dopiero podczas I wojny światowej, w 1916 roku na powrót wydać zezwolenie na jej reaktywację. 

W 1937 roku PMS w II Rzeczpospolitej prowadziła 9 gimnazjów ogólnokształcących, 10 szkół zawodowych, 11 szkół żeńskich, 11 szkół handlowych oraz 254 szkoły powszechne. Wspierała też Macierz Szkolną na terenach Wolnego Miasta Gdańska i Czechosłowacji. Istniała do 1 sierpnia 1940 roku, kiedy zarządzeniem niemieckich władz okupacyjnych została zlikwidowana. Do jej tradycji nawiązują stowarzyszenia oświatowe działające wśród Polonii i polskiej emigracji. 

PSM na Białorusi 

Stowarzyszenie Polska Macierz Szkolna na Białorusi reaktywowano w Grodnie 3 grudnia 1995 roku na zebraniu założycielskim nauczycieli języka polskiego, rodziców i działaczy oświatowych. Jego głównym celem jest „szerzenie oświaty polskojęzycznej na terenie Białorusi w duchu narodowym, chrześcijańskim i obywatelskim”. 

Od 2011 roku PSM ma nowe Centrum Edukacyjne w Grodnie. Szczególnym zadaniem organizacji jest pomoc nauczycielom języka polskiego lub uczących w polskich szkołach. Ma swoje oddziały lub filie w: Brześciu, Grodnie, rejonie Grodzieńskim, Brasławiu, Szczuczynie, Borysowie, Mińsku, Witebsku oraz w Wilejce. Od 1995 roku przy PMS funkcjonuje Liceum Społeczne, które w 2013 roku otrzymało imię Elizy Orzeszkowej. Każdego roku PSM organizuje letnie kolenie dla dzieci w Polsce. 

Przy siedzibie grodzieńskiej działają: Uniwersytet III Wieku, Wspólnota „Młoda Polonia”, Klub Stypendystów „Semper Fidelis” oraz Klub Kobiet „Grodnianka” oraz biblioteka dla 3000 czytelników. Rokrocznie PMS organizuje konkurs recytatorski „Kresy” oraz olimpiadę języka polskiego i literatury.

W 2008 roku rozporządzeniem ministra nauki i szkolnictwa wyższego RP stowarzyszenie otrzymało uprawnienia do organizowania egzaminów języka polskiego jako języka obcego. W maju 2019 roku, przy siedzibie w Grodnie powołano pierwszy na Białorusi, a 7 na świecie Lokalny Ośrodek Metodyczny Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. 

Prezesem PSM na Białorusi jest Stanisław Sienkiewicz. 

Antoni Styrczula dla belsat.eu  

Inne teksty autora w zakładce Opinie