Алесь Смалянчук

Два стагоддзі паслядоўнай русіфікацыі Беларусі прывялі да цяжкога крызісу нацыянальнае культуры. Як ні дзіўна, тая палітыка працягнулася і ў незалежнай Рэспубліцы Беларусь. Хіба самая небяспечная яе праява – ментальная акупацыя, калі беларусаў пакрысе прывучаюць да таго, што яны былі, ёсць і будуць часткай расейскага свету. І адная з самых небяспечных формаў гэтай акупацыі – расейскамоўная масавая культура, што пануе ў Беларусі літаральна ўсюды.

Беларусы працягваюць змагацца за нацыянальны бел-чырвона-белы сцяг.

Як развіваўся беларускі рух у ХХ ст.? Што здолеў зрабіць, а чаго не дасягнуў? Якія перыяды былі для яго белаю паласою, а якія – чорнаю? Чаму літоўцы здолелі абараніць сваю незалежнасць, здабытую ў 1918 г., а беларусы – не? Чаму не ўдалося стварыць беларускае нацыянальнае войска? Пра што сведчаць пратэсты 2020 г. з пункту гледжання гісторыка? Пра гэта пагавораць дактары гістарычных навук Алесь Смалянчук і Аляксандр Краўцэвіч.

Камуністычная прапаганда дала свой плён

Судовыя працэсы – не спыняючыся – ідуць па ўсёй Беларусі. Ад пакарання за ўдзел у мірнай акцыі не застрахаваны ніхто.

У розных гарадах краіны ў вокнах і на фасадах дамоў зʼяўляюцца бел-чырвона-белыя сцягі.

Нямецкі ветэран вермахту ўспамінае пачатак вайны на тэрыторыі Беларусі. Каментуюць гісторыкі.

«Вусная гісторыя» – даследаванне мінулага на падставе апытання жывых сведкаў падзей. Якія асаблівасці беларускай вуснай гісторыі? Ці адрозніваюцца яе рэканструкцыі лёсавызначальных падзеяў ХХ ст. ад ацэнак гэтак званай «пісанай» гісторыі?

На пераломе ХІХ-ХХ ст. аформілася адметная ідэалагічная, а пазней і палітычная плынь, прыхільнікі якой прагнулі аўтаноміі для зямель былога Вялікага княства Літоўскага. Як яны ўяўлялі сабе гэткае дзяржаўнае ўтварэнне і чаму ў выніку нічога не атрымалася, глядзіце ў чарговым выданні «Загадак беларускай гісторыі».

Насуперак савецкім падручнікам Другая сусветная вайна для беларусаў пачалася не ў 1941-м, а ў 1939-м годзе.

На думку палітолага Андрэя Ягорава, зблізіць абедзве дзяржавы можа супольнае ўшанаванне паўстанцаў Каліноўскага.

Роўна 80 гадоў таму, 17 верасня 1939 года, савецкая армія ўвайшла ў Заходнюю Беларусь. У Польшчы гэтыя падзеі называюць акупацыяй усходніх зямель, у Савецкім Саюзе называлі вызваленчым паходам Чырвонай Арміі. А як на гэта глядзець беларускімі вачыма, як ацаніць тыя падзеі з нашага пункту гледжання? Размаўляем з беларускім гісторыкам Алесем Смаленчуком.