2003 год. Васіль Быкаў нечакана вяртаецца на Радзіму пасля вымушанай эміграцыі. Беларускаму класіку і, як яго яшчэ называюць, апосталу нацыі застаецца жыць не больш за месяц. Нягледзячы на паважны ўзрост і стан здароўя Быкаў застаецца мішэнню для КДБ.
Падзеі разгортваюцца ў гаражы Быкавых, дзе з’яўляецца няпрошаны госць і пачынае шантажаваць пісьменніка ды псіхалагічна ціснуць на яго. Нечакана ўсплываюць падрабязнасці пераследу Быкава ў 1966 годзе пасля публікацыі ягонага твора «Мёртвым не баліць».
«Аповесць «Мёртвым не баліць», напісаная Быкавым у пачатку 60-х, – гэта аўтабіяграфічная аповесць. Васілевіч – гэта Васіль Быкаў, Сахно – гэта гэбіст. Час на двары гэбісцкі. Сахно паказаны не толькі асабістым ворагам Быкава, але і асабістым ворагам краіны, якая змагаецца за свабоду. А ён у ёй душыць гэтую свабоду, – адзначае паэт Уладзімір Някляеў. – Аповесць з такім сюжэтам не магла не ўскалыхнуць вось гэтых сахноўцаў».
Такога Быкаву дараваць проста так не маглі, пачалося цкаванне пісьменніка ў газетах «Праўда», «Савецкая Беларусь». У 70-х гадах імя Быкава выкарысталі супраць расейскіх дысідэнтаў. Нібыта Васіль Быкаў паставіў свой подпіс пад лістом слынных дзеячаў культуры супраць падрыўной дзейнасці акадэміка Андрэя Сахарава і пісьменніка Аляксандра Салжаніцына.
«Адзін з самых трагічных момантаў з жыцця Быкава – гэта гісторыя, звязаная з нібыта падпісаным ім лістом, у якім ганьбіліся пісьменнік Салжаніцын і акадэмік Сахараў як ворагі савецкага народу. Я сведчу, што Быкаў, можа, ні за што так не перажываў, як праз гэта. Як толькі ўзнікала гаворка, якая датычылася гэтага ліста, ён хмурнеў і казаў адно і тое ж: «Я гэтага не рабіў». (…) Калі б Быкаў падпісаў, то ён бы сказаў: «Я падпісаў», – а калі ён сказаў «не», значыць – не».
У Быкава ёсць ваенная аповесць «Адна ноч»: савецкі ды нацысцкі жаўнеры апынаюцца ў каменнай пастцы – у сутарэнні, выйсце з якога завалена. Каб вызваліцца, ім трэба дапамагчы адзін аднаму…
Калі сын Быкава прыйшоў увечары і адчыніў гараж, то аслупянеў. Ягоны тата сядзеў у сваёй «Волзе», спаў і шчасліва ўсміхаўся.
Калі прачнуўся, сказаў: «А шкада, што ў сваім апавяданні «Адна ноч» я забіў фрыца. Не беднага нямецкага жаўнера трэба забіваць, а іншых – сапраўдных – пачвар, каторыя заўсёды побач».
Таксама распавядзем пра тое, што КДБ патрабавала ад Быкава ўжо ў незалежнай Беларусі. Усё гэта – у наступным фільме «Лабірынтаў».
