Od sierpnia na granicy polsko-białoruskiej trwa kryzys migracyjny wywołany przez reżim Alaksandra Łukaszenki. Dotychczas do Polski próbowało się dostać ponad 40 tys. migrantów najczęściej pochodzących z krajów Bilskiego Wschodu i Afryki. Wcześniej podobny kryzys władze Białorusi wspierające migrantów wywołały na granicy z Litwą.
Pod koniec maja problem nielegalnej migracji z krajów trzecich przez Białoruś narastał na Litwie. W połowie czerwca litewskie służby graniczne szacowały, że w Mińsku było 1,5 tys. migrantów przylatujących codziennymi lotami z Bagdadu czy Stambułu i chcących się przedostać do UE. Rząd Litwy podkreślał, że nielegalna migracja z Białorusi to zorganizowany i opłacalny interes, w który zamieszani są białoruscy urzędnicy i funkcjonariusze. Litewskie MSW określiło to formą wojny hybrydowej reżimu Alaksandra Łukaszenki przeciwko Litwie.
W pierwszej połowie czerwca Polska wobec presji na granicy litewsko-białoruskiej zaoferowała Litwie wsparcie. W lipcu w ramach operacji Agencji Frontex na tę granicę wyjechały patrole Straży Granicznej, a także śmigłowiec SG. W kolejnych miesiącach pojechali tam też polscy policjanci. W lipcu Polska wysłała na Litwę również transporty z pomocą po tym, jak rząd w Wilnie w związku z napływem migrantów wystąpił do UE o wsparcie w ramach Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Temat presji na granicy litewsko-białoruskiej w czasie wizyt i rozmów podnosili przedstawiciele władz Litwy i Polski.
Gdy Litwa przyjęła przepisy umożliwiające jej służbom granicznym odsyłanie migrantów na Białoruś, ich grupy przekierowały się na granicę z Łotwą i Polską. Polska Straż Graniczna w kolejnych dniach lipca częściej zatrzymywała cudzoziemców, głównie Afgańczyków i Irakijczyków, w zwykle ponad 40-osobowych grupach, którzy nielegalnie przekraczali granicę polsko-białoruską. Między 6 a 30 lipca SG poinformowała o zatrzymaniu łącznie 223 cudzoziemców na odcinku ochranianym przez Podlaski Oddział Straży Granicznej, podczas gdy w całym 2020 roku zatrzymano tam 114 osób.
SIERPIEŃ
9.08 – Podlaski Oddział Straży Granicznej poinformował o zatrzymaniu w jeden weekend 349 osób na polsko-białoruskiej granicy, głównie obywateli Iraku i Afganistanu, którzy granicę przekraczali w grupach. Największa liczyła 85 osób. Z ówczesnych statystyk wynikało, że od początku roku funkcjonariusze tego oddziału zatrzymali 871 osób.
12.08 – Szef MSWiA Mariusz Kamiński zapewnił, że sytuacja na granicy z Białorusią jest pod kontrolą, a państwo jest przygotowane na każdy scenariusz rozwoju sytuacji. Dzień później minister skierował list do funkcjonariuszy Straży Granicznej, w którym podkreślał, że formacja od kilku tygodni stawia opór presji migracyjnej.
17.08 – Rząd przyjął przygotowany w MSWiA projekt nowelizacji ustawy o cudzoziemcach. Po uchwaleniu w parlamencie i podpisaniu przez prezydenta nowelizacja weszła w życie 26.10. Na mocy zmian cudzoziemiec, zatrzymany niezwłocznie po nielegalnym przekroczeniu granicy zewnętrznej UE, postanowieniem komendanta placówki Straży Granicznej musi opuścić terytorium RP i ma czasowy zakaz wjazdu do Polski i państw Schengen. Nowela dodała też m.in. przesłankę do pozostawienia wniosku o ochronę międzynarodową bez rozpoznania.
– Wiceszef MSWiA Maciej Wąsik poinformował, że Straż Graniczną od tygodnia wspiera tysiąc żołnierzy Wojska Polskiego. Liczba żołnierzy na granicy polsko-białoruskiej w kolejnych miesiącach wzrosła wraz z rozwojem sytuacji do kilkunastu tysięcy.
18.08 – Media obiegła informacja o grupie cudzoziemców koczującej od ponad tygodnia po stronie białoruskiej tuż przy granicy z Polską na wysokości Usnarza Górnego k. Krynek na Podlasiu. Przejście do Polski uniemożliwiała im Straż Graniczna, a za koczowiskiem stały służby białoruskie. Do Usnarza Górnego w kolejnych dniach – do czasu wprowadzenia stanu wyjątkowego – przyjeżdżali dziennikarze, aktywiści i politycy opozycji. Domagano się m.in. dopuszczenia cudzoziemców do procedur uchodźczych w Polsce.
Rząd podkreślał m.in., że nie może pozwolić na nielegalną migrację, oraz że cudzoziemcy na Białorusi przebywają w sposób legalny. SG informowała, że zwracała się do Białorusinów, aby zabrali migrantów spod granicy, przekazywała też, że migranci w grupie rotują, Białorusini dostarczają im regularnie posiłki i napoje oraz porozumiewają się z nimi po rosyjsku. Migranci opuścili koczowisko do dnia 23.10.
– MSWiA poinformowało, że w sierpniu 2,1 tys. osób usiłowało nielegalnie przekroczyć granicę polsko-białoruską. Straż Graniczna zapobiegła ponad 1,3 tys. próbom, a 758 cudzoziemców zostało zatrzymanych. Resort przekazał też m.in., że zwiększono patrole SG na granicy.
21.08 – Weszła w życie nowelizacja rozporządzenia MSWiA wydanego w pierwotnym kształcie w 2020 roku w związku z pandemią. Zgodnie z rozporządzeniem do wjazdu do Polski zza granicy zewnętrznej UE uprawnione są osoby spełniające określone warunki. Po nowelizacji pozostałe osoby, które nie mają prawa wjazdu, poucza się o obowiązku niezwłocznego opuszczenia terytorium RP, a w przypadku ujawnienia tych osób w zawieszonym lub ograniczonym przejściu granicznym oraz poza zasięgiem przejścia – zawraca się je do linii granicy.
25.08 – Ruszyła budowa zapowiadanego przez szefa MON Mariusza Błaszczaka 2,5-metrowego płotu z zasieków na granicy polsko-białoruskiej. Granicę zabezpieczało już postawione w lipcu przez wojsko na stukilometrowym odcinku ogrodzenie z drutu kolczastego.
WRZESIEŃ
2.09 – Na mocy rozporządzenia prezydenta Andrzeja Dudy wprowadzony został 30-dniowy stan wyjątkowy w 115 miejscowościach w woj. podlaskim i 68 miejscowościach w woj. lubelskim przylegających do granicy z Białorusią. Rada Ministrów na wniosek MSWiA zwróciła się w tej sprawie do prezydenta 31.08. 6.09 Sejm nie zgodził się na uchylenie rozporządzenia, o co wnioskowała Lewica i KO. W strefie obowiązywały ograniczenia, m.in. zakaz przebywania, z określonymi odstępstwami, dla osób z zewnątrz.
19.09 – W rejonie przygranicznym z Białorusią znaleziono zwłoki trzech osób. Po stronie białoruskiej znaleziono zaś zwłoki jednej kobiety. Następnego dnia odbyła się odprawa premiera Mateusza Morawieckiego z przedstawicielami służb, po którym informowano, że powodem śmierci trzech osób było wycieńczenie i hipotermia.
24.09 – Straż Graniczna poinformowała, że w nocy w odległości około pół kilometra od granicy z Białorusią zatrzymano grupę obywateli Iraku. Jeden z mężczyzn pomimo reanimacji prowadzonej przez patrol i pogotowie zmarł. Według SG prawdopodobną przyczyną zgonu był zawał serca. Do końca listopada Straż Graniczna poinformowała o łącznie ośmiu przypadkach śmierci przy granicy. Sprawami zajmuje się prokuratura.
27.09 – Na konferencji prasowej z udziałem ministra spraw wewnętrznych i administracji, koordynatora służb specjalnych Mariusza Kamińskiego, szefa MON Mariusza Błaszczaka i komendanta głównego Straży Granicznej gen. dyw. SG Tomasza Pragi przedstawiono informacje m.in. o możliwych powiązaniach niektórych migrantów z organizacjami terrorystycznymi czy formacjami zbrojnymi. Na konferencji pokazano slajdy z materiałami uzyskanymi z telefonów zatrzymanych migrantów. Były to materiały świadczące o radykalizmie, a także materiały o treści pedofilskiej i zoofilskiej.
– Przed Placówką Straży Granicznej w Michałowie przebywała grupa cudzoziemców, w tym dzieci, która została zatrzymana w miejscowości Szymki (woj. podlaskie) po nielegalnym przekroczeniu granicy. Według mediów byli to Irakijczycy i tureccy Kurdowie. Straż Graniczna, pytana później o dzieci, informowała, że ich rodzice nie chcieli ubiegać się o ochronę w Polsce. SG przekazała, że migranci dostali jedzenie i zostali zawróceni do linii granicy.
PAŹDZIERNIK
2.10 – Na mocy rozporządzenia prezydenta Andrzeja Dudy z 1.10 stan wyjątkowy w 183 miejscowościach przy granicy z Białorusią został przedłużony o kolejne 60 dni. Rada Ministrów zwróciła się do głowy państwa w tej sprawie 28.09. Prezydent następnego dnia wystąpił do Sejmu i 30.09 Sejm po burzliwej debacie zgodził się na przedłużenie stanu wyjątkowego.
4.10 – Dyrektor wykonawczy Agencji Frontex Fabrice Leggeri oraz wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Bartosz Grodecki wizytowali granicę polsko-białoruską. Obie strony po spotkaniu informowały, że Leggeri “był pod wrażeniem środków zastosowanych w celu ochrony granicy”.
7.10 – W Białymstoku odbyło się wyjazdowe posiedzenie Komitetu ds. Bezpieczeństwa Narodowego i Spraw Obronnych, po którym wicepremier Jarosław Kaczyński zapowiedział budowę stałej zapory na granicy Polski z Białorusią.
8.10 – Straż Graniczna poinformowała, że patrol służb białoruskich, prawdopodobnie przy użyciu ślepej amunicji, oddał strzały w kierunku żołnierzy Wojska Polskiego przy granicy. Nikomu nic się nie stało. Do MSZ został wezwany wtedy charge d’affaires Ambasady Republiki Białorusi. Do podobnych prowokacji dochodziło w następnych dniach i miesiącach.
12.10 – Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o budowie zabezpieczenia granicy państwowej. Ustawa po uchwaleniu w parlamencie i podpisaniu przez prezydenta weszła w życie 4.11. Zakłada m.in., że do inwestycji nie są stosowane przepisy odrębne. Koszt zapory oszacowano na 1,6 mld zł.
20.10 – Z Bugu wyłowiono ciało 19-letniego obywatela Syrii. Według relacji towarzyszącego mu 22-letniego Syryjczyka zostali oni skierowani przez białoruskie służby na ponton, żeby przemieścić się na drugi brzeg rzeki. 22-latka 19.10 zatrzymali strażnicy graniczni z Nadbużańskiego Oddziału SG w miejscowości Woroblin (powiat bialski, woj. lubelskie).
LISTOPAD
3.11 – Rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Stanisław Żaryn poinformował, że polscy żołnierze zauważyli trzy umundurowane osoby z bronią długą, które po próbie nawiązania kontaktu przeładowały broń i oddaliły się w kierunku Białorusi. W związku z tą sytuacją do MSZ został wezwany charge d’affaires Republiki Białorusi.
4.11 – Szef MSWiA Mariusz Kamiński zapowiedział, że zapora zostanie zbudowana na 187-kilometrowym odcinku granicy z Białorusią ochranianym przez Podlaski Oddział Straży Granicznej i będzie mierzyć 5,5 m wysokości. Pełnomocnikiem ds. budowy zapory został inż. Marek Chodkiewicz.
8.11 – Od rana rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Stanisław Żaryn relacjonował, że przy granicy zbiera się duża grupa migrantów planująca przekroczyć granicę Białorusi z Polską. Po południu ok. 1,5 tysiąca migrantów podjęło próbę siłowego sforsowania granicy na południe od przejścia granicznego w Kuźnicy. Służbom MSWiA i żołnierzom udało się ją udaremnić. Migranci po próbie rozbili obozowisko. Po polskiej stronie zgromadzone były polskie służby. Następnego dnia rano spotkali się z nimi premier Mateusz Morawiecki i szef MON Mariusz Błaszczak.
9.11 – Straż Graniczna do odwołania zawiesiła ruch osobowy i towarowy na przejściu granicznym w Kużnicy w związku z sytuacją na granicy polsko-białoruskiej.
– Podczas dodatkowego posiedzenia Sejmu premier Mateusz Morawiecki i ministrowie przedstawiali informacje o sytuacji na granicy polsko-białoruskiej. Szef MSWiA Mariusz Kamiński przekazał m.in., że na Białorusi przebywa około 15 tysięcy migrantów z krajów trzecich.
10.11 – W rejonie Białowieży doszło do próby siłowego przekroczenia granicy przez kilkuset migrantów. MON relacjonowało, że atak rozpoczął się rzucaniem w stronę żołnierzy różnych przedmiotów, a następnie próbą zniszczenia ogrodzenia. Resort obrony przekazał, że żołnierze oddali strzały ostrzegawcze w powietrze.
15.11 – Rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o ochronie granicy państwowej, który umożliwia m.in. wprowadzenie rozporządzeniem MSWiA w strefie nadgranicznej zakazu przebywania. Nowela – po uchwaleniu w parlamencie i podpisaniu przez prezydenta – weszła w życie 1.12. Zgodnie z nowelizacją taki zakaz nie obejmuje m.in. mieszkańców, a komendant placówki SG może zezwolić na przebywanie na tym obszarze osób nieuwzględnionych w wyjątkach od zakazu, w szczególności dziennikarzy, na określonych zasadach.
16.11 – Migranci znajdujący się po białoruskiej stronie próbowali sforsować przejście graniczne Kuźnica-Bruzgi. Jak informowała Straż Graniczna, w stronę polskich służb rzucane były m.in. kamienie, kłody drewna. Policja używała armatek wodnych wobec agresywnych osób znajdujących na przejściu po stronie białoruskiej. MON podało, że migranci zostali wyposażeni przez białoruskie służby w granaty hukowe i obrzucili polskich żołnierzy i funkcjonariuszy.
– Wojsko interweniowało wobec trzech fotoreporterów, którzy fotografowali tymczasową bazę wojskową w Wiejkach (woj. podlaskie, poza strefą stanu wyjątkowego). Press Club Polska podawał, że fotoreporterzy zostali wyciągnięci z samochodu, skuci kajdankami i że przetrzymywano ich godzinę do przyjazdu policji. Informacje o zatrzymaniu potwierdziło MON i policja. Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych gen. broni Tomasz Piotrowski oświadczył, że interwencję przeprowadzono prawidłowo i zapewnił, że nikt nikogo nie uderzył ani nie szarpał.
18.11 – Komendant główny Straży Granicznej gen. dyw. SG Tomasz Praga, na polecenie szefa MSWiA, wezwał przewodniczącego Państwowego Komitetu Granicznego Białorusi, aby do końca tygodnia z rejonu przejścia Kuźnica-Bruzgi usunięto migrantów, i zapowiedział, że gdyby do tego nie doszło, możliwe będzie zamknięcie tamtejszego towarowego przejścia kolejowego. Wieczorem obóz w Bruzgach opustoszał. Służby białoruskie skierowały część cudzoziemców do pobliskiej hali magazynowej, część autokarami została zabrana do Mińska.
25.11 – Grupa około stu migrantów domagała się wypuszczenia z ośrodka strzeżonego dla cudzoziemców, do którego zaadaptowany został poligon w Wędrzynie (woj. lubuskie). Na miejsce skierowano dodatkowe siły Straży Granicznej oraz funkcjonariuszy Policji. Sytuację opanowano.
30.11 – W Dzienniku Ustaw ukazało się rozporządzenie szefa MSWiA wprowadzające na okres od 1 grudnia do 1 marca zakaz przebywania w 183 miejscowościach przylegających do granicy z Białorusią. Zakaz zatem wszedł w życie bezpośrednio po tym, jak skończył się czas obowiązywania stanu wyjątkowego na tym terenie. Wprowadzenie zakazu umożliwiły nowe przepisy w ustawie o ochronie granicy państwowej.
GRUDZIEŃ
1.12 – Na konferencji prasowej w Komendzie Głównej Straży Granicznej z udziałem wiceszefa MSWiA Błażeja Pobożego i rzeczników służb przedstawiono zasady obecności mediów w strefie nadgranicznej. Wizyty dziennikarzy mają formę zorganizowaną i odbywają się w obecności SG. Z kolei we wsi Popławce położonej między Sokółką i Kuźnicą (Podlaskie) rząd uruchomił centrum prasowe.
3.12 – Do Polski przybyły pododdziały wojsk inżynieryjnych z Estonii i Wielkiej Brytanii, którzy – jak poinformował szef MON Mariusz Błaszczak – zostali skierowani do zadań na granicy polsko-białoruskiej.
5.12 – Poinformowano o śmierci Kurdyjki, która wcześniej poroniła. Kobieta trafiła do hajnowskiego szpitala w ciężkim stanie. Jak informowały media, wraz z rodziną przebywała w lesie w rejonie granicy polsko-białoruskiej. Do prokuratury w Hajnówce, która zajęła się sprawą, informacja o śmierci migrantki wpłynęła 3.12.
7.12 – Rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Stanisław Żaryn podał, że według szacunków reżim Białorusi odesłał do Iraku i Syrii ok. 3 tys. migrantów, a ok. 7 tys. wciąż pozostaje na terenie Białorusi.
– W lesie w rejonie wsi Olchówka w gminie Narewka odkryte zostały zwłoki mężczyzny, przy których znaleziono plecak i nigeryjski paszport. Ciało znaleźli żołnierze w odległości około 9 km od granicy polsko-białoruskiej. Sprawą zajmuje się prokuratura w Hajnówce.
8.12 – Prezydent Andrzej Duda i pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda spotkali się w Kuźnicy z funkcjonariuszami Straży Granicznej, Policji, Straży Pożarnej, żołnierzami Wojska Polskiego oraz obecnymi na miejscu żołnierzami wojsk sojuszniczych. Para prezydencka spotkała się potem także z mieszkańcami strefy nadgranicznej i organizacjami działającymi przy granicy.
16.12 – Zespół ds. budowy zabezpieczenia granicy państwowej, po rekomendacji pełnomocnika ds. budowy Marka Chodkiewicza, zdecydował, że zaporę na granicy zbudują firmy Budimex i Unibep. Stalowe panele na zaporę dostarczy konsorcjum dwóch spółek – Grupy Kapitałowej Węglokoks S.A. i Mostostalu Siedlce. Zapora ma być gotowa do połowy przyszłego roku.
17.12 – W mediach pojawiła się informacja, że polski żołnierz, Emil Czeczko, porzucił służbę i uciekł na Białoruś. Dowódca Operacyjny Rodzajów Sił Zbrojnych gen. broni Tomasz Piotrowski oświadczył, że mamy do czynienia z aktem dezercji ze strony obywatela polskiego. Minister obrony Mariusz Błaszczak informował, że żołnierz miał poważne kłopoty z prawem i że złożył wypowiedzenie z wojska. Ze stanowisk zostali odwołani przełożeni żołnierza.
22.12 – Straż Graniczna podsumowała, że w tym roku funkcjonariusze SG postawili zarzuty popełnienia przestępstwa 422 “pomocnikom” w nielegalnej migracji. Wśród nich najwięcej było obywateli Ukrainy, Gruzji i Syrii. W ubiegłym roku zarzuty za pomocnictwo usłyszało 31 osób.
27.12 – Straż Graniczna poinformowała, że okres świąteczny na granicy polsko-białoruskiej był stosunkowo spokojny. 24.12 doszło do 69 prób nielegalnego przekroczenia granicy, 25.12 takich prób było 47, zaś 26.12 – 26 prób. Funkcjonariusze odnotowywali siłowe próby przekroczenia granicy, głównie na odcinku ochranianym przez placówkę SG w Mielniku.
cez/belsat.eu wg PAP
