“Władcę Pierścieni” przełożono na białoruski. Porównajmy “Wiersz o Pierścieniu”
Białoruskie wydawnictwo Januszkiewicz rozpoczęło przedsprzedaż książki “Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia” w tłumaczeniu poety Ihara Kulikowa. O nowym białoruskim przekładzie klasyki J. R. R. Tolkiena portalowi Zerkalo.io opowiedział wydawca.
Po raz pierwszy “Władca Pierścieni” po białorusku pojawił się na półkach w 2008 roku. Dzmitryj Mahileucau i Kryscina Kurczankawa przetłumaczyli go z wykorzystaniem klasycznej ortografii języka białoruskiego. Wydanie to można do tej pory kupić i przeczytać online. Było to jednak wydanie “pirackie” – bez kupna licencji od właścicieli praw autorskich.
Znany białoruski wydawca niezależny Andrej Januszkiewicz powiedział w wywiadzie dla Zerkalo.io, że od dawna poruszał pomysł ponownego przełożenia “Władcy Pierścieni”, ale przerażał go ogrom pracy i cena licencji. Planował czekać do 2024 roku, gdy zgodnie z białoruskim prawem przestaną obowiązywać prawa autorskie na utwór. Reżim Alaksandra Łukaszenki zmusił go jednak do przeniesienia biznesu do Polski, gdzie obowiązują inne przepisy. Po długich negocjacjach z właścicielami praw autorskich udało się jednak wypracować konsensus. Licencja pozostała nietania, ale jej cena pozostaje tajemnicą handlową – mówi Januszkiewicz.
Pierwsze legalne białoruskie wydanie to owoc pracy białoruskiego poety i tłumacza Ihara Kulikowa. Wcześniej przełożył on już “Liść, dzieło Niggle’a” J. R. R. Tolkiena czy “Rygwedę” – zapisany sanskrytem najstarszy utwór cywilizacji indyjskiej.
“Drużynę Pierścienia” ilustrowała białoruska artystka Nastassia Pazniak, która umieściła na okładce motyw białoruskiej wycinanki. Zdobycie zgody na wykorzystanie tego ornamentu zajęło szczególnie dużo czasu, ale ostatecznie właścicielom praw autorskich i potomkom Tolkiena się on spodobał.
Andrej Januszkiewicz liczy na to, że pozostałe części trylogii zostaną wydane w 2024 roku. Jego założeniem jest, by arcydzieło literatury Białorusini otrzymali jako majstersztyk drukarstwa: na wysokiej klasy szwedzkim papierze, z wszytą zakładką i dołączonymi mapami Śródziemia. W związku z tym książka nie jest tania – jeden egzemplarz w przedsprzedaży kosztuje 70 złotych lub 54 ruble białoruskie, a po zaplanowanej na 19 grudnia premierze cena wzrośnie o 15-25 procent.
Porównaliśmy “Wiersz o Pierścieniu”
“Władca Pierścieni. Drużyna Pierścienia” w nowym białoruskim wydaniu to “Waładar Piarscionkau. Bractwa piarscionka” (“Валадар Пярсцёнкаў. Брацтва пярсцёнка”).
Sam utwór zapisany jest białoruską cyrylicą, ale pozwoliliśmy sobie specjalnie dla miłośników prozy Tolkiena transliterować “Wiesz o Pierścieniu” na alfabet łaciński.
Try pierscieni – elfam pad nieba błakim,
Siem – hnomam padziemia u ich skały-dwarcy,
I dziewiać – ludziam, czyja dola – niabyt,
Adzin – Panu ciemry na ciemnym stalcy,
U Mordary zławiesnym, szto mrakam spawit.
Adzin – kab znaisci ich i wolaj skawać,
Adzin – kab sabrać ich i u ćmie panawać
U Mordary zławiesnym, szto mrokam spawit.
Dla porównania poniżej umieszczamy klasyczne polskie tłumaczenie Marii Skibniewskiej.
Trzy Pierścienie dla królów elfów pod otwartym niebem,
Siedem dla władców krasnali w ich kamiennych pałacach,
Dziewięć dla śmiertelników, ludzi śmierci podległych,
Jeden dla Władcy Ciemności na czarnym tronie
W Krainie Mordor, gdzie zaległy cienie,
Jeden, by wszystkimi rządzić, Jeden, by wszystkie odnaleźć,
Jeden, by wszystkie zgromadzić i w ciemności związać
W Krainie Mordor, gdzie zaległy cienie.
Polskiego czytelnika może też zaskoczyć, że nazwiska bohaterów zostały przełożone na język białoruski, więc Frodo Baggins został Frodem Torbinsem. Jest to zgodne ze słowiańską tradycją literacką i podobne formy znajdziemy w przekładach ukraińskim czy czeskim.
pj, ur/belsat.eu
