Dziady na Powązkach. Białorusini wspominają rodaków pochowanych w Warszawie

01.11.202112:23

Cmentarz Powązkowski, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

Białorusini wciąż nazywają jesienne święto zmarłych Dziadami. Ci, których reżim Łukaszenki zmusił do emigracji, upamiętniają w ten weekend pochowanych w Warszawie białoruskich działaczy politycznych i kulturalnych. Część z nich także spotkał los uchodźców.

Fala represji, która w ubiegłym roku zalała Białoruś po sfałszowanych wyborach prezydenckich i ogólnokrajowych protestach, zmusiła tysiące Białorusinów do opuszczenia ojczyzny. Wielu z nich trafiło do Warszawy. To ludzie o różnych poglądach i sympatiach politycznych, ale ich los jest podobny z życiową drogą poprzednich pokoleń wygnańców z Białorusi, których mogiły znajdują się tu, w Warszawie.

Grób badacza kultury Białorusinów Michała Federowskiego. Cmentarz Powązkowski, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

Najwięcej zasłużonych Białorusinów spoczywa na Powązkach. Są tu groby kompozytora Stanisława Moniuszki i Marii Jamont, narzeczonej Wincentego Konstantego Kalinowskiego – przywódcy powstania styczniowego na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego, Wincentego Korotyńskiego – jednego z pierwszych białoruskich poetów, hetmana wielkiego litewskiego Michała Kazimierza Ogińskiego, Bolesława Oskierki – jednego z dowódców powstania styczniowego, ojca polskiej, białoruskiej i litewskiej fotografii Jana Bułhaka, pisarza i publicysty Jana Płuhi, folklorysty i etnografa Michała Fedorowskiego, pochodzącego z Białorusi polskiego pisarza Tadeusza Dołęgi-Mostowicza, urodzonego pod Grodnem Czesława Niemena i innych.

Grób Jana Bułhaka, ojca polskiej, białoruskiej i litewskiej fotografii. Cmentarz Powązkowski, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

– Po wydarzeniach 2020 roku wiele osób zainteresowało się historią Białorusi. Wśród nich są także ci, którzy wyjechali do Warszawy – mówi przewodnik Cimafiej Akudowicz, prowadząc wycieczkę po Powązkach. – Powązki to najstarszy cmentarz w Warszawie, na którym zaczęto grzebać ludzi pod koniec XVIII wieku. Znajdziemy tu groby różnych osób, które na przestrzeni wieków z różnych powodów wyjechały z Białorusi i osiadły w Polsce. Wielu z nich wieczny spoczynek znalazło na Powązkach i to bardzo dobrze, że coraz więcej Białorusinów się o nich dowiaduje. Poza tym spoczywają tu najważniejsi polscy działacze, o których imigranci też powinni wiedzieć.

Cimafiej Ankudowicz, białoruski przewodnik po Warszawie przed grobem księcia Hieronima Druckiego-Lubeckiego. Cmentarz Powązkowski, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

Jak tłumaczy przewodnik, na przełomie XIX i XX wieku wśród szlachty z ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego popularna była koncepcja krajowości. Jej zwolennikom przyświecały jednocześnie idee autonomiczne (krajowe), liberalne i internacjonalistyczne. Ich poglądy oparte były na idei narodu obywatelskiego, według której wszyscy rdzenni mieszkańcy ziem dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, bez względu na ich przynależność etniczną, są “obywatelami kraju” i powinni wspólnie dążyć do jego rozwoju i rozkwitu. Zwolennikami tej koncepcji byli tacy ziemianie, jak Roman Skirmunt (białoruski polityk, premier Białoruskiej Republiki Ludowej, później senator II RP), Bolesław Jałowiecki (rosyjski deputowany, przemysłowiec i budowniczy kolei z Wileńszczyzny, syn powstańca styczniowego), Michał Römer (prawnik i polityk polsko-litewski) i Jan Piłsudski (prawnik, polski minister skarbu, brat marszałka).

– Współistniały wtedy dwie siły: polska – szlachecka i wysoka, oraz białoruska – chłopska, ale potężna, bo licząca około dziesięciu milionów – mówi przewodnik. – Obecnie ten podział jest nieaktualny, mamy jeden zasadniczo monolityczny naród, który współtworzą Białorusini białorusko-, rosyjsko- i polskojęzyczni. Nie potrzebujemy już koncepcji krajowości, by być jednością.

Białoruska wycieczka na Cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

Krajowość może być jednak ciekawą ideą dla tych Białorusinów, którzy przeprowadzili się do Polski. Według Akudowicza, imigranci powinni maksymalnie korzystać z siły obu kultur, polskiej i białoruskiej, by Białoruś wreszcie stała się prawdziwie niepodległą.

Z kolei na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach znajduje się symboliczny grób generała Stanisława Bułak-Bałachowicza, dowódcy białoruskich oddziałów ochotniczych walczących w wojnie polsko-bolszewickiej w składzie Wojska Polskiego. Po jej zakończeniu generał dowodził antybolszewickim powstaniem słuckim, które miało przynieść Białorusi niepodległość.

Grób urodzonego na Grodzieńszczyźnie Czesława Niemena. Cmentarz Powązkowski, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

Na prawosławnym cmentarzu na Woli pochowany jest polski historyk białoruskiego pochodzenia Jerzy Turonek, weteran białoruskiego ruchu narodowego Janka Żamojcin i białoruska pisarka Helena Aniszewska.

– Ci ludzie zmarli na wygnaniu z powodów politycznych, a my w pewnym stopniu powtarzamy teraz ich los – mówi Anatol Michnawiec, prezes organizacji Białoruska Pamięć Narodowa.

Historia

W Zakopanem odkryto grób ojca białoruskiego odrodzenia narodowego?

2021.08.20 07:00

Według niego z tego powodu obecni białoruscy uchodźcy mają moralny obowiązek odwiedzić w Dziady groby swoich poprzedników. Zwłaszcza, że wielu z nich nie ma potomków, którzy dbaliby o ich pamięć.

Wielu z wyżej wymienionych uważanych jest także za przedstawicieli polskiej kultury. Ale nie są to osoby, które powinny Polaków i Białorusinów dzielić, a przeciwnie – łączyć. Wszyscy oni urodzili się na terenach zamieszkałych przez Białorusinów, obecnie w granicach Białorusi, Polski i Litwy. Na ich działalność wpływało białoruskie dziedzictwo narodowe, dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Niektórzy z nich uważali się politycznie za Polaków, nie zrywając ze swoim białoruskim pochodzeniem etnicznym.

Grób kompozytora Stanisława Moniuszki, którego twórczość za część swojego dziedzictwa uważają Polska, Białoruś i Litwa. Cmentarz Powązkowski, Warszawa, 30.10.2021 r.

Zdj. JuSz/belsat.eu

Kompozytor Stanisław Moniuszka większą część życia spędził na Białorusi i w Wilnie, dawnej stolicy litewsko-białoruskiego Wielkiego Księstwa. Do Polski przeprowadził się dopiero pod koniec życia.

– Dworzec Centralny w Warszawie nazwano na cześć Stanisława Moniuszko, a większość Polaków wie, kim był. A gdy o Moniuszkę pytamy na Białorusi, to znają go jedynie muzycy i historycy – mówi Anatol Michnawiec, który podkreśla, że Białorusini powinni pamiętać o takich osobach i nie wyłączać ich ze swojego dziedzictwa narodowego.

Wszystkie zdjęcia:

Па ўсім свеце ёсць пахаванні беларусаў, якія збягалі з радзімы ці шукалі лепшай долі ў далёкіх краях. Асабліва шмат беларускіх пахаванняў на Павонзкіх могілках. Гэта самыя старыя могілкі польскай сталіцы, дзе пахавана шмат важных для беларускай культуры асобаў: Станіслаў Манюшка, адзін з кіраўнікоў паўстання 1863 года Баляслаў Аскерка, гетман ВКЛ Міхал Казімір Агінскі, адзін з першых беларускамоўных паэтаў Вінцэсь Каратынскі, этнограф Міхал Федароўскі, нарачоная Каліноўскага Марыя Ямант. Варшава, Польшча. 30 кастрычніка 2021 года. Фота: ЮШ / Белсат

Міхал Федароўскі,

Міхал Федароўскі, могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, людзі, фотаздымак, экскурсавод Цімох Акудовіч

Міхал Федароўскі, могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, жанчына

Міхал Федароўскі, могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч

Міхал Федароўскі, могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі,

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі, дрэвы

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі, беларусы

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, людзі, фотаздымак, экскурсавод Цімох Акудовіч

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, людзі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, лісце, восень, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, людзі, кветкі

Міхал Федароўскі, могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, лампадкі, дюжзі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, лампадкі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, вянок, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, вянок, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі, агонь, свечкі

могілкі, помнік, месца пахавання, Павонзкія могілкі, вянок, смерць, пахаванне, надмагілле, крыж, Польшча, плюшч, лампадкі, свечкі

Białoruskie dni pamięci w Warszawie

W tym roku z okazji Dziadów białoruska diaspora w Warszawie organizuje wiele akcji pamięci. Pierwsza z nich odbyła się wieczorem 29 października – w Noc Rozstrzelanych Poetów. Pod Pomnikiem Poległym i Pomordowanym na Wschodzie oddano cześć białoruskim intelektualistom (w tym 22 literatom) rozstrzelanym przez NKWD w 1937 roku. Odczytano ich wiersze, a także utwory im poświęcone.

Wiadomości

Zamiast Kuropat. W Kijowie i Białymstoku odbyła się “Noc rozstrzelanych poetów”

2021.10.30 14:53

Przez cały weekend Centrum Białoruskiej Solidarności organizuje wycieczki na cmentarze. W związku z ograniczeniami pandemicznymi są one podzielone na kilka etapów, by nie uczestniczyło w nich za dużo osób na raz. Dla tych, którzy chcą odwiedzić białoruskie groby samodzielne, przygotowana została specjalna mapa on-line.

Z kolei 31 października, w dniu Dziadów, odbędzie się białoruski marsz pamięci z placu Żelaznej Bramy do placu Zamkowego.

Wiadomości

Białoruskie Dziady w Warszawie i w Bykowni pod Kijowem

2021.10.31 17:33

Zmicier Łupacz, białoruski dziennikarz i imigrant polityczny dla belsat.eu

Wszystkie materiały autora znajdziecie TUTAJ

Konstanty Kalinowski Warszawa wspólna historia Zmicier Łupacz