Павольнае задушванне эканомікі: наступствы новай хвалі санкцыяў супраць Беларусі
На гадавіну сфальсіфікаваных выбараў і пачатку маштабных рэпрэсіяў у Беларусі ЗША, Канада і Вялікая Брытанія ўхвалілі новыя санкцыі супраць уладаў у Менску. Абмежавальныя захады ўведзеныя, у прыватнасці, супраць «Белавіі», якая і так ледзь ліпіць пасля ранейшых рэстрыкцыяў. «Белсат» разбіраўся, ці стануцца новыя санкцыі адчувальнымі для тых, хто пад іх трапіў.
ЗША, Канада і Вялікая Брытанія амаль сінхронна абвесцілі пра новыя санкцыі супраць Беларусі.
Як заявілі ў амерыканскім Міністэрстве фінансаў, абмежаванні ўведзеныя «ў звязку з трэцяю гадавінаю сфальсіфікаваных прэзідэнцкіх выбараў у 2020 годзе і жорсткімі рэпрэсіямі супраць пратэстоўцаў». Пры гэтым санкцыі скіраваныя таксама на арганізацыі, датычныя да суўдзелу ў вайне ва Украіне і да «ўзбагачэння лідара рэпрэсіўнага рэжыму Аляксандра Лукашэнкі», адзначаюць у паведамленні ведамства.
У чорны спіс ЗША залучаныя:
- Дэпартамент фінансавых расследаванняў Камітэту дзяржаўнага кантролю;
- «Белавія»;
- Менскі завод цывільнай авіяцыі № 407;
- Беларускі металургічны завод;
- «Bel-Kap-Steel» (амерыканскае супольнае з БМЗ прадпрыемства);
- самалёт «Bombardier CRJ-200ER» з бартавым нумарам EW-301PJ (лайнер, паводле звестак ЗША, выкарыстоўваюць «высокапастаўленыя беларускія чыноўнікі і сямейнікі лідара рэжыму»);
- генеральны дырэктар Беларускага металургічнага заводу Дзмітрый Корчык;
- сямейнікі Аляксея Алексіна – бізнесоўца, набліжанага да Лукашэнкі: жонка Іна, сыны Дзмітрый і Віталь;
- кіраўнік Дэпартаменту фінансавых расследаванняў Ігар Маршалаў, ягоныя намеснікі Ігар Сяліцкі і Дзмітрый Францкевіч, а таксама работнік дэпартаменту Арцём Дунько.
Акрамя таго, пад санкцыі трапіў 101 дзяржаўны чыноўнік і звязаныя з імі асобы, у тым ліку некалькі суддзяў. Ім забаронена заязджаць у ЗША. Спісу пакуль не апублікавалі.
«Разам з нашымі партнёрамі і саюзнікамі мы працягнем намагацца, каб рэжым заплаціў за жахлівае стаўленне да сваіх грамадзянаў і каб нашыя абмежаванні ў адказ на агрэсію Расеі нельга было абысці з дапамогаю Беларусі», – заявіў намеснік міністра фінансаў ЗША Браян Нэлсан.
Канада назвала свае санкцыі адказам на грубыя ды сістэматычныя парушэнні правоў чалавека ў Беларусі, што не спыняюцца, а таксама на суўдзел у вайне ва Украіне.
У канадскім чорным спісе цяпер:
- Міністэрства абароны Беларусі;
- Унутраныя войскі МУС;
- дабрачынны фонд Аляксея Талая;
- «БелОМА»;
- прадпрыемства «Абаронныя ініцыятывы»;
- кампанія «ATE – Engineering»;
- 2566-ы завод для рамонту радыёэлектроннага ўзбраення;
- кіраўнік Белтэлерадыёкампаніі Іван Эйсмант;
- кіраўнік упраўлення прафілактыкі МУС Алег Каразей;
- суддзя суда Ленінскага раёну Менску Алена Літвіна;
- камандзір 116-й гвардзейскай штурмавой авіяцыйнай базы Аляксандр Крывец;
- Аляксей Талай, якога вінавацяць у дэпартацыі дзяцей з акупаваных тэрыторыяў Украіны;
- старшыня Гарадзенскага абласнога выканкаму Уладзімір Каранік;
- Ганна Пушкарова, паплечніца Віктара Шэймана;
- дзеці Віктара Шэймана Сяргей і Вольга.
«Канада будзе працягваць супрацу з партнёрамі, каб голас народу Беларусі быў пачуты, каб прыцягнуць да адказнасці тых, хто вінаваты ў падрыве дэмакратыі і здушэнні свабоды медыяў, парушэнні правоў чалавека, хто падтрымоўвае вайну ва Украіне», – адзначылі ў МЗС краіны.
Пры гэтым у Вялікай Брытаніі пашырэнне санкцыяў абгрунтавалі толькі вайною ва Украіне – рэпрэсіяў у Беларусі не згадалі. Беларускія прадпрыемствы апынуліся ў адной кампаніі з іншымі юрыдычнымі асобамі, звязанымі з расейскім абаронна-прамысловым комплексам і з дапамогаю ў агрэсіі.
У санкцыйныя спісы Вялікай Брытаніі трапілі:
- «БелОМА»;
- Гомельскі радыёзавод;
- «Пеленг»;
- Аршанскі авіярамонтны завод;
- 2566-ы завод для рамонту радыёэлектроннага ўзбраення;
- «Kidma Tech».
«Гэтым пакетам санкцыяў Вялікая Брытанія робіць наступныя крокі ў барацьбе з краінамі, што актыўна падтрымоўваюць Пуціна пастаўкамі зброі і вайсковых кампанентаў у Расею», – гаворыцца ў заяве міністра замежных справаў Джэймза Клэвэрлі.
«Гульня ў ката і мышку»
Гэтыя, як і ранейшыя, санкцыі не здольныя за адзін момант збанкрутаваць якое-кольвек прадпрыемства або назаўсёды разбурыць лагістычныя ланцужкі паставак, адзначае ў размове з «Белсатам» дырэктарка міжнароднага аналітычнага цэнтру «GLOBSEC Policy Institute» Алена Кудзько. Аднак бясспрэчна, што праца пад абмежаваннямі ўскладняецца:
«Беларуская эканоміка не разваліцца заўтра ад ухваленых санкцыяў, але эканамічная дзейнасць стане яшчэ больш складанаю. Натуральна, усё гэта можна абыходзіць праз іншыя краіны і пасярэднікаў. Не бывае жалезабетонных санкцыйных рэжымаў. Але абыход санкцыяў патрабуе часу і дадатковых выдаткаў».
Важную ролю тут адыгрываюць другасныя санкцыі, калі пагражае пакаранне за супрацу з кампаніямі, супраць якіх уведзеныя рэстрыкцыі.
«ЗША вельмі старанна спрабуюць перакрываць магчымасці абыходу, у тым ліку размаўляюць з такімі краінамі, як Сінгапур, Турцыя, Казахстан, ААЭ. Аднак гэта заўжды гульня ў ката і мышку. Адну шчыліну закрываюць, а падсанкцыйныя краіны актыўна знаходзяць новыя», – канстатавала экспертка.
Грошы заблакаваць, паслуг не надаваць
Звычайныя наступствы санкцыяў – забарона на супрацу і надаванне паслуг ды замарожванне актываў: маёмасці і грошай.
Напрыклад, Дэпартамент фінансавых расследаванняў цяпер не здолее атрымаць легальнай версіі «Windows», а міліцыянты і вайскоўцы – набыць патроны ці гранаты ў «несяброўскіх» дзяржавах.
Новыя праблемы зазнае авіякампанія «Белавія», чыя сетка маршрутаў моцна зрадзела пасля прымусовай пасадкі ў Менску рэйсу «Ryanair» і забароны лятаць у шмат якія краіны.
«Амерыканскія кампаніі не могуць абслугоўваць самалёты «Белавіі», прадаваць кампаненты, паліва, прапаноўваць якія-кольвек паслугі, абслугоўваць фінансавыя разлікі. Амерыканскія кампаніі таксама мусяць адсочваць, каб іхную прадукцыю не перапрадавалі праз пасярэднікаў», – тлумачыць Алена Кудзько.
Тым часам стала вядома, што Грузія можа забараніць рэйсы «Белавіі» ў свае аэрапорты. Як паведаміла дзяржаўнае Агенцтва цывільнай авіяцыі, «новыя санкцыі вывучаюцца».
«Агенцтва разам з адпаведнымі дзяржаўнымі органамі дэталёва вывучыць новыя санкцыі, уведзеныя Міністэрствам фінансаў ЗША ў дачыненні «Белавіі», і пасля гэтага будзе адпаведны адказ», – цытуе заяву ведамства грузінскі 1tv.ge.
Раней Грузія забараніла «Белавіі» выконваць рэйсы самалётамі «Boeing», і цяпер беларускі перавознік лятае ў Тбілісі, Кутаісі і Батумі бортам «Embraer».
Захады супраць беларускіх абаронных прадпрыемстваў – спроба ўскладніць дапамогу Крамлю ваяваць ва Украіне. Чым ганарыліся, за тое і атрымалі.
«Улады Беларусі нават і не хавалі, што наладжваюць супольныя праекты з расейскімі заводамі і кампаніямі, якія ёсць часткаю вайсковай індустрыі Расеі. БМЗ, авіяцыйная прадукцыя – прыклады таго, як абмяжоўваюцца і магчымасці Лукашэнкі зарабляць грошы, і магчымасці дапамагаць расейскаму войску», – адзначыла суразмоўца «Белсату».
Санкцыі супраць сям’і бізнесоўца Алексіна – спроба перакрыць шляхі фінансавання Лукашэнкі, упэўненая экспертка:
«Натуральна, актывы можна перапісаць на кагосьці яшчэ, і пэўны час гэта будзе працаваць. Але гэта таксама патрабуе часу і грошай ды азначае новыя рызыкі санкцыяў. Зноў жа, Лукашэнка наўрад ці абанкруціцца, але жыццё Алексіна ды іншага асяроддзя Лукашэнкі будзе яшчэ менш камфортным і з больш абмежаванымі рэсурсамі».
«Менш прадукцыі – менш прыбытку»
Шмат якія дзяржавы імкнуцца каардынаваць абмежавальныя захады. Гэта робіцца, каб максімальна скараціць магчымасці абыходу санкцыяў. «Нават калі санкцыі не ўводзяцца сінхронна, з цягам часу спісы збліжаюцца. Напрыклад, БМЗ цяпер у спісе і ЕЗ, і ЗША. «Kidma Tech» і «Пеленг» былі пад санкцыямі ЗША, а цяпер таксама залучаныя ў брытанскі спіс», – звярнула ўвагу Кудзько.
Экспертка падсумавала, што такія санкцыі «не збанкрутуюць рэжыму ці прадпрыемства ў кароткатэрміновай перспектыве».
«Пры гэтым яны ствараюць новую рэальнасць, у якой прадпрыемствы змогуць выпусціць менш прадукцыі, будуць працаваць павольней, і заробяць менш грошай. Гэта наўрад ці прывядзе да калапсу ў кароткай перспектыве, але гэта запаволіць развіццё прадпрыемстваў», – мяркуе адмыслоўца.
Сяргей Крот belsat.eu
