«Не хочаце на Захад – павярніцеся на Усход». Лыжнік Сяргей Далідовіч – пра адказнасць расейскіх спартоўцаў
Знаны беларускі лыжнік Сяргей Далідовіч пракаментаваў нежаданне расейскіх спартоўцаў выказаць сваю пазіцыю аб вайне ва Украіне. Сяргей – адзіны ў гісторыі лыжнік, які браў удзел у сямі Алімпіядах (1994–2018), а таксама ў 12 запар чэмпіянатах свету. Найвышэйшае месца на Алімпіядзе – 5-е. Ва ўзросце 40 гадоў на Алімпіядзе ў Сочы заняў 5-е месца ў мас-старце на 50 кіламетраў.
Амаль год таму найлепшы лыжнік у гісторыі Беларусі Сяргей Далідовіч застаўся без працы. Ён не пагадзіўся з тым, што адбываецца ў Беларусі, і не працягнуў кантракту ў Рэспубліканскім цэнтры алімпійскай падрыхтоўкі па зімовых відах спорту, размешчаным у Раўбічах. Не дазволіла грамадзянская пазіцыя.
Пры цяперашнім рэжыме перспектываў для працы ў спартовай сферы для сябе і сваёй жонкі Сяргей не бачыў, а галоўнае, сярэдняя дачка не магла працягваць далей заняткі спортам. Таму сям’я спартоўцаў пакінула Беларусь і цяпер жыве сваім жыццём у польскім Закапаным, дзе амаль 30 гадоў таму правёў свой першы замежны збор як лыжнік нацыянальнай каманды Беларусі. Пра тое, як застацца самім сабою і не спакусіцца на поўную залежнасць ад дзяржавы, Далідовіч разважае на фоне санкцыяў міжнародных спартовых федэрацыяў у дачыненні прадстаўнікоў краінаў-агрэсараў: Расеі і Беларусі.
– Сёння мы можам прызнацца, што ўсё ішло да такога становішча?
– Гэта адназначна. Спорт у Беларусі, як і ў Расеі, быў суцэльна падпарадкаваны дзяржаве. Настолькі, што жахі, якія адбываюцца ва Украіне, моцна закрылі рот спартоўцам, суцэльна залежным ад уладаў. Я пераймаюся, вядома, за атлетаў, у тым ліку і расейскіх. І ў душы я яшчэ застаўся спартоўцам і цудоўна разумею таго ж лідара лыжных гонак апошніх трох гадоў, галоўную зорку Расеі Аляксандра Бальшунова, якога ў ліку іншых адхілілі ад спаборніцтваў. Праз гэта скасавалася шматгадовая бітва лыжных гігантаў: Расеі і Нарвегіі, якія дамінуюць ува ўсім свеце. Але будзем сумленнымі: ніякай русафобіі там няма. Я шмат разоў быў удзельнікам этапаў Кубка свету, якія праводзіліся ў Нарвегіі. Паверце, там заўсёды нармальна ставіліся да расейцаў і ўспрымалі іх як адно цэлае ў лыжнай сям’і. Яны наймацнейшыя, іх прымалі добра. Ніякага ўціску нават не праглядалася.
Але ж цяпер сапраўды перайшлі, відаць, такую рысу, якую аніяк нельга апраўдаць. Проста ёсць нармальныя чалавечыя каштоўнасці, якія ва ўсім свеце стаяць на першым месцы: спачатку каштоўнасці чалавечыя, а потым спорт. І ніяк не наадварот. А апраўдвацца выразам «спорт па-за палітыкаю» тут абсалютна недарэчна. Гэта зразумела ўсім, не зразумела толькі расейцам.
Калі ўвесь свет кажа пра тое, што, маўляў, «вы штосьці робіце не тое», то да гэтага трэба прыслухацца, а не апускацца да знявагі паважаных спартовых функцыянераў і міжнародных федэрацыяў. Чаму гэта адбываецца? Напэўна, таму, што спартоўцы – закладнікі гэтай таталітарнай сістэмы. І яны павінныя набрацца мужнасці і вызначыцца, хаця б проста выказаць сваё стаўленне да дзеянняў уладаў.
Неўзабаве адбудуцца выбары ў раду Міжнароднай лыжнай федэрацыі. Усё больш актыўна гучаць галасы, каб не разглядаць кандыдатуру прэзідэнткі Федэрацыі лыжных гонак Расеі і галоўнай трэнеркі нацыянальнай зборнай Алены Вяльбе. Але ад яе, натуральна, чакаюць пазіцыі наконт вайны ва Украіне.
Цяпер проста нельга адмоўчвацца. У нас гэта было амаль два гады таму. Усе казалі, маўляў, палітыкай я не цікаўлюся, бегаю, спаборнічаю. Вось і даспаборнічалі, што мы цяпер маем на сваёй тэрыторыі войскі расейскія, і як бы ні апраўдваліся, што мы ні пры чым, што нашая ўлада мае абавязкі перад саюзнаю дзяржаваю, гэта зачапіла і спартоўцаў. Паставілі на ізаляцыю. Каго тут вінаваціць? Міжнародныя федэрацыі? Там толькі здаровы сэнс. І ніякага жадання прыціснуць менавіта беларусаў і расейцаў толькі за тое, што яны цярпяць свае аўтакратычныя рэжымы шмат гадоў.
Вайна ўсё змяніла. Цяпер не можа быць аніякіх спасылак на тое, што «спорт па-за палітыкаю». Нельга засунуць галаву ў пясок і спадзявацца, што гэта нейкім чынам міне. Але ў Расеі ды Беларусі тыя, хто выказваецца, адначасова прыраўноўваюцца да здраднікаў радзімы.
Тут не трэба шукаць нейкую чорную котку ў тым, што Міжнародная лыжная федэрацыя хоча адштурхнуць моцную расейскую школу. Там наадварот зацікаўленыя, каб была здаровая канкурэнцыя, каб гонкі былі больш відовішчнымі. Але расейцы выбралі для сябе маўчанне і боязь сваіх уладаў.
– Расейцы і беларусы імкнуцца пазбавіцца санкцыяў праз пазовы ў суды, у той жа Міжнародны спартовы арбітражны суд. Ці ёсць нейкае спадзяванне, што іх апраўдаюць, да іх павернуцца зноў і дапусцяць да турніраў ужо на наступны сезон?
– Вельмі добры прыклад падалі арганізатары Ўімблданскага тэніснага турніру. Калі хочаце сёлета гуляць у Лондане на трэцім у годзе турніры «Вялікага шлема», то папярэдне павінныя выказаць сваю пазіцыю: вы падтрымліваеце дзеянні Пуціна ці не. Калі не, то заўсёды можна знайсці магчымасць, як гэта прапанавалі шахматыстам: выступаць асобна, не пад сцягам сваёй краіны, а пад іншымі, нейтральнымі сімваламі. Жадаеце ў такой сітуацыі заставацца гэтак званымі патрыётамі, то прабачце, мы вас не чакаем. І гэта нармальна!
Але ўвесь час спартоўцы цвердзяць, што спорт па-за палітыкаю. Якое «па-за палітыкаю»? Вы – прадстаўнікі дзяржавы, вас фінансуе дзяржава. Зусім мала краінаў засталося, дзе спорт поўнасцю завязаны на дзяржаве. Гэта Беларусь, Расея, напэўна, нейкія азіяцкія рэспублікі. Яны абсалютна пад дзяржаваю, ёй фінансуюцца, а яшчэ нярэдка і служаць у сілавых структурах.
У тым ліку такая сітуацыя і ў лыжных гонках. Назіральная рада ў нас складалася з пракурораў, калі старшынём лыжнай федэрацыі быў Канюк. Кіраўнік – дакладна прадстаўнік дзяржавы. Як гэта ты супраць дзяржавы? Цябе дзяржава фінансуе, і ты абавязаны поўнасцю падтрымліваць, што б ні рабілі ўлады. Як я стаміўся слухаць, што, маўляў, гэта геапалітыка і мы не вінаватыя, ад нас нічога не залежыць.
Цяпер ужо другое стагоддзе інтэрнэту. Калі ёсць жаданне зразумець, што адбываецца ў свеце, паглядзіце хаця б фотаздымкі тых жахаў, што робіцца ва Украіне. Але такога жадання няма. Выходзяць на публіку, знакі «Z» чапляюць. Толькі з гадамі, напэўна, зразумеюць, памяняюць свой погляд. Але гэта дакладна будзе не цяпер.
Можна не верыць «Белсату», які фінансуецца польскім урадам. Можна не верыць яшчэ камусьці, але кім фінансуюцца зоркі ўкраінскага спорту: баксёр Аляксандр Усік, біятланіст Дмытро Підручны, зорка савецкага футболу Ігар Беланаў? Яны таксама нацысты? Але яны сталі ў шэрагі абаронцаў айчыны. Бо фінансуюцца толькі сваім сэрцам.
– І ўсё ж, якія перспектывы ў расейцаў і беларусаў вярнуцца да буйных міжнародных стартаў?
– Цяпер, пры такім становішчы справаў, – абсалютна аніякіх. Чым хутчэй яны асудзяць тое, супраць чаго паўстаў увесь свет, тым раней іх зноў запросяць на чэмпіянаты свету і Еўропы.
Расейцы абураюцца нейкімі русафобіямі ў міжнародных спартовых федэрацыях. Добра, не падабаецца вам Захад, рушце на Усход. Гэтае жаданне прысутнічае ў дэкларацыях, маўляў, мы створым сваю FIDE, мы арганізуем сваю лёгкаатлетычную «Брыльянтавую лігу», у нас канкурэнцыя будзе не горшай, чым у вас, і фінансаванне не паменшыцца.
Не жадаеце жыць з калектыўным Захадам – калі ласка. Хочаце растварыцца ў паўтарамільярдным Кітаі – у добры шлях. І ніхто гэтага не заўважыць.
Біятланісты ўжо анансавалі нейкі супертурнір у Пекіне на наступны сезон. Замінаць не будуць. Калі калектыўны Захад падкрэслівае, што «вы штосьці робіце не так», а расейцы кажуць «не, робім правільна», то на каго тут спасылацца і кім абурацца? Але цывілізаваны свет не прыме падтрымання вайны ні зараз, ні праз колькі гадоў пасля яе. Прамаўчаў або, не дай Бог, падтрымаў – кар’ера твая стала пад вялікую пагрозу. І гэта абскардзіць нельга ніякімі апраўданнямі і ні ў якіх судах. А Кітай нейтральны. Давайце туды.
Сёння абсалютна ніхто не можа прадказаць нават найбліжэйшай будучыні. Але для мяне як для беларуса вельмі важна, дзе ў гэтай так званай геапалітыцы застанецца плот: з боку Берасця ці з боку Смаленску. Я ўсімі рукамі за тое, каб каля Смаленску. Як бы гэта цынічна ні гучала ў адносінах маіх сваякоў і сяброў, якія жывуць у Расеі, але я з гэтым вызначыўся цвёрда. Не здолее поўнасцю адкрыцца Расейская Федэрацыя яшчэ доўга пасля таго, што нарабіла.
АП belsat.eu
