Historyk Tacciana Kasataja rozszyfrowała nagrobne kody odchodzącego w przeszłość świata starego Grodna. [/vc_column_text][vc_single_image image=”55984″ img_size=”large”][vc_column_text]Prawosławny cmentarz na ul. Antonowa w Grodnie, według historyków powstał na początku XIX w. Znajdujący się niedaleko, na wysokim brzegu Niemna cmentarz katolicki, jest jeszcze starszy – pierwsze pochówki odbyły się tam jeszcze w XVIII w.
Żaden z nich nie został wpisany na listę dóbr historyczno-kulturowych, a historycy dopiero zaczynają się nimi interesować naprawdę. Poprosiliśmy grodzieńską historyk, by objaśniła znaczenie tajemniczych symboli pojawiających się na starych grobach, których znaczenie dla może być dla współczesnych nie całkiem oczywiste.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56124″ img_size=”large”][vc_column_text]Broń i medale. Groby carskich oficerów, co w pełni zrozumiałe ozdabiane były wizerunkami broni. Najczęściej jest to szabla lub armata. Bywają też bardziej oryginalne militaria: wyrzeźbiony wojskowy hełm, sztandar lub kolekcja medali umieszczona na poduszce – takiej, jaką zwyczajowo w dniu pogrzebu niesiono za trumną zmarłego lub poległego oficera.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56112″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56108″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56104″ img_size=”large”][vc_column_text]Róża. Kwiat ten jest symbolem ulotności życia, gdyż szybko więdnie…[/vc_column_text][vc_single_image image=”56100″ img_size=”large”][vc_column_text]Urna. Obecność tego symbolu nie oznacza wcale, że zmarły został skremowany. Tym bardziej, że krematoria w imperium rosyjskim nie istniały do rewolucji. Jednak na grobach ustawiano symboliczne urny jako nawiązanie do czasów antycznych, kiedy praktykowano spopielanie zwłok.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56204″ img_size=”large”][vc_column_text]Kolumna. To również nawiązanie do kultury antycznej. Kolumny ustawiane na grobach były tradycyjnie ułamane i pozbawione głowicy. To nie efekt wandalizmu, ale świadomy zabieg mający pokazać dekadencki nastrój i romantyczny motyw antycznych ruin. Taka estetyka była popularna na początku XIX w.[/vc_column_text][vc_single_image image=”55972″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56060″ img_size=”large”][vc_column_text]Księga. W kulturze występuje motyw „księgi życia”, w której zapisywane są ludzkie dobre i złe uczynki. Na prawosławnych grobach motyw otwartej księgi pojawia się dość często. Na otwartych stronicach umieszczano cytaty Pisma Świętego. Większość tego typu nagrobnych pomników należy do duchownych lub członków cerkiewnych chórów. Jest w więc także oznaka profesji nieboszczyka.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56072″ img_size=”large”][vc_column_text]Pochodnia. Motyw pojawiający się bardzo często na starych nagrobkach. Jednak kluczowy tu jest fakt, że pochodnia jest portretowana w formie leżącej, co oznacza gasnące życie. Często ten symbol zestawiano z krzyżem.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56088″ img_size=”large”][vc_column_text]Kotwica. Ten morski symbol ma kilka znaczeń. Po pierwsze chodzi o „zatokę życia” – do której prędzej czy później dopłynie każdy statek. Kotwica to również stary chrześcijański symbol (jak krzyż lub jagnię), który zachował się do naszego czasu.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56044″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56052″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56048″ img_size=”large”][vc_column_text]Trumna. Symbol mówiący sam przez siebie. Gdy na grobie ustawiano rzeźbę maleńkiej trumienki, oznaczało to zmarłe dziecko.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56032″ img_size=”large”][vc_column_text]Kwiaty i kamienie. Symbole obecne na cmentarzach katolickich. Na kamieniu czasem pojawia się wyrzeźbiona paproć, a czasem i inny kwiat. To symbol nadziei na zwycięstwo życia nad śmiercią.
Czaszka i kości. Najbardziej znany symbol śmierci. Czasem pojawiał się tez motyw „głowy Adama”, czyli pierwszego człowieka, który opuścił raj i stał się śmiertelnikiem[/vc_column_text][vc_single_image image=”56096″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56092″ img_size=”large”][vc_column_text]Jezus i Matka Boska. Ich figury na grobach to tradycja głównie katolicka, lubująca się w wszelkich realistycznych wizerunkach. Na grobach prawosławnych częściej spotkamy niewielkie medaliony lub ikony.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56040″ img_size=”large”][vc_column_text]Ćma. Rzadko występujący ciekawy symbol. Nocny motyl jest symbolem przekształcenia się życia w nową formę i jakość. Po grecku pojecie „duszy” i „motyl” było wyrażane tym samych słowem.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56080″ img_size=”large”][vc_column_text]Kielich, ornat i modlitewnik. To oznaki przynależności do stanu duchownego. Wyobrażone na nagrobkach przedmioty są obowiązkowym wyposażeniem katolickiego księdza potrzebnym do prowadzenia Mszy Świętej. Przedmioty mogą występować oddzielne.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56024″ img_size=”large”][vc_column_text]Archanioł Michał z trąbą. Motyw odwołujący się do Apokalipsy św. Jana. Na dźwięk trąby anielskiej ludzie powstaną z martwych, by stanąć przed obliczem Boga na Sądzie Ostatecznym.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56008″ img_size=”large”][vc_column_text]Białoruski ornament i krzyż św. Eufrozyny. Białoruska symbolika narodowa również trafiała na groby. Na grodzieńskim cmentarzu tradycyjna ornamentyką można zauważyć na grobie poety Michasia Wasilka, a krzyż św Eufrozyny Połockiej – białoruskiej świętej prawosławnej – na grobie poety Maksima Bahdanowicza.[/vc_column_text][vc_single_image image=”56016″ img_size=”large”][vc_single_image image=”56028″ img_size=”large”][vc_column_text]Wieńce. Ozdoba często pojawiająca się na grobach. Wieniec laurowy to symbol sławy, wieniec z róż – nietrwałości życia. Wieniec z suchych kwiatów jest symbolem życia wiecznego. [/vc_column_text][vc_single_image image=”56100″ img_size=”large”][vc_column_text]АК, belsat.eu
