"Martyrologia białoruska". Wystawa portretów białoruskich więźniów politycznych w Olsztynie
Wernisaż wystawy pt. „Martyrologia białoruska” odbył się 17 października na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Ekspozycja składa się z cyklu portretów białoruskich więźniów politycznych autorstwa Ksienii Anhielowej, białoruskiej malarki, związanej z opozycyjną inicjatywą społeczną „Chrześcijańska Wizja”. Wystawa będzie dostępna dla zwiedzających do 4 grudnia 2023 roku – poinformował portal Związku Polaków na Białorusi glosznadniemna.pl.
Ksienija Anhielowa (pseudonim artystyczny – Ksisza Anioława / Xisha Angelova) to autorka cyklu portretów białoruskich więźniów politycznych pod tytułem „Martyrologia białoruska”. Urodziła się 12 września 1975 roku w Mińsku. W 1996 roku ukończyła Wydział Teatralny Białoruskiej Akademii Sztuk Pięknych. Maluje od 2011 roku. Ma 2 dzieci. Po protestach w 2020 roku na Białorusi i wzrastających represjach, wyemigrowała do Polski i zamieszkała w Warszawie.
Malarka jest wnuczką Nikanora Kazimirowicza Jaraszewicza, pierwszego (w latach 1920–1922) rektora Białoruskiego Instytutu Politechnicznego. Dziadka Ksiszy Anioławej sowieckie władze zamordowały podczas Wielkiego Terroru w latach 30. XX wieku, a jego rodzina została pozbawiona części praw obywatelskich.
Obok tragedii i heroizmu narodu ukraińskiego, którą cały świat obserwuje w związku z inwazją wojsk rosyjskich na Ukrainę 24 lutego 2022 roku, Białoruś nadal przeżywa swoją tragedię i męczeństwo. Białorusini, po kolejnym proteście przeciw dyktaturze i fałszowaniu wyborów prezydenckich w 2020 roku, wciąż kontynuują walkę z bezwzględną satrapią w warunkach brutalnych represji w kraju, którego tragedię świat przestał zauważać. Według obrońców praw człowieka, w 2022 roku niesprawiedliwie skazano na Białorusi więcej osób pod fałszywymi zarzutami niż w roku 2021.
Wystawa „Martyrologia białoruska” ma zatem na celu zwrócenie uwagi wolnego świata na białoruską tragedię, która zaczęła się na długo przed 2020 rokiem i nadal nie zniknęła, a nawet się pogłębia.
Słowo „martyrologia” wywodzi się od greckiego słowa „μαρτύριον”, które oznacza „świadectwo” i jednocześnie „męczeństwo”. Wystawa jest zatem poświęcona świadectwu i męczeństwu białoruskich więźniów politycznych, których dokładna liczba nie jest nawet znana (obrońcy praw człowieka szacują iż jest ich ponad 1700).
Ksisza Anioława rozpoczęła malowanie serii portretów białoruskich więźniów po zabójstwie 13 listopada 2020 roku w Mińsku przez służby reżimu Alaksandra Łukaszenki młodego artysty Ramana Bandarenki.
– Maluję te portrety, ponieważ przysięgłam przed Bogiem i to jest druga taka przysięga w moim życiu – mówi artystka. – Pierwszy raz dałam przysięgę po protestach w 1996 roku, gdy z Białoruskiej Akademii Sztuk Pięknych z przyczyn politycznych wyrzucono utalentowanych artystów, w tym mojego najlepszego przyjaciela Jana Cichanowicza. Wówczas były to pierwsze protesty przeciwko zamachowi stanu, którego dokonał Łukaszenka, niszcząc parlamentarną republikę na Białorusi. A drugi raz dałam przysięgę, że będę „kontynuować dzieło” po zabójstwie Ramana Bandarenki. Czułam, że jesteśmy odpowiedzialni za to, żeby to wszystko, co przeżyliśmy i zrobiliśmy, nie poszło na marne… Mam nadzieję, że spotkanie z więźniami politycznymi „twarzą w twarz” pozostawi w świadomości widzów głęboki ślad, że obecni na wystawie będą w sposób szczególny postrzegali sportretowane osoby, ponieważ artystka, malując je, już „przepuściła” przez siebie ich los i osobowość. Malując, miałam nadzieję, że zacznie działać łańcuch „od ciebie-do-mnie-ode-mnie-do-ciebie” i dalej. Bo istnieje różnica między czytaniem poezji oczami, a słuchaniem deklamowanych przez kogoś wierszy – wyjaśnia Ksisza Anioława.
Malarka, stając się wizualnym głosem tych, którym odebrano głos, niektórym na zawsze, zaprasza do wejścia w przestrzeń białoruskich więźniów, do spotkania z nimi twarzą w twarz. Organizatorzy wystawy mają tego świadomość i zapraszają do solidarności z tymi, którzy nie poddają się i będąc uwięzieni wciąż opierają się autorytaryzmowi, a także innym zbrodniom reżimu Łukaszenki.
– Zaczęłam tę serię portretów, aby przezwyciężyć ciężar tragicznych wydarzeń, które mają miejsce w Białorusi w ostatnich trzech latach. Wykonałam już ponad 600 portretów i nie zamierzam się zatrzymać, dopóki nie namaluję wszystkich, którzy niesłusznie przebywają za kratami w Białorusi – zapewnia Ksisza Anioława.
Wystawę „Martyrologia białoruska” do 4 grudnia można obejrzeć na II piętrze budynku Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie.
Wcześniej wykonane przez Ksiszę Anioławą portrety białoruskich więźniów politycznych gościły już w Brukseli oraz Strasburgu, między innymi w Parlamencie Europejskim, skąd wróciły do Polski, gdzie jest planowane wystawiane ich w różnych miastach.
Inicjatywa społeczna Chrześcijańska Wizja, z którą związana jest Ksisza Anioława, zamieszcza namalowane przez artystkę portrety więźniów politycznych na swojej witrynie w Internecie. Można je obejrzeć TUTAJ.
pj/belsat.eu wg glosznadniemna.pl, uwmfm.pl
