Zmiana ministra obrony w Kijowie nie była zaskakująca, bo zarządzanie zapleczem armii wymagało odświeżenia i naprawy. Nowy szef resortu Rustem Umerow ma przed sobą ciężkie zadanie, ale to fachowiec od zarządzania.
Zgodnie z przewidywaniami ukraińskich mediów (o których Biełsat pisał w ostatni piątek), minister obrony Ołeksij Reznikow podał się do dymisji.
Historia z odejściem ministra obrony trwała już wiele miesięcy. W lutym media spekulowały, czy Reznikowa nie zastąpi Kyryło Budanow, szef wywiadu wojskowego (HUR). Rewelacje te potwierdzał wówczas Dawid Arachamia, szef frakcji Sługa Narodu w Radzie Najwyższej. Zmiana ta okazała się niemożliwa, a ośrodek prezydencki najprawdopodobniej tylko testował ewentualną zmianę ministra. Generał major Budanow jako wojskowy nie mógł objąć stanowiska, które zgodnie z ukraińskim prawem może piastować tylko cywil. Poza tym szef wywiadu wojskowego potrzebny jest tam, gdzie jest – w HUR.
Ówczesne spekulacje były reakcją na głośny skandal z zakupami prowiantu dla Sił Zbrojnych. Urzędnicy ministerstwa mieli kupować żywność po znacznie zawyżonych cenach, sporo drożej, niż można ją było kupić w kijowskich sklepach. Media nazwały ten skandal „aferą jajeczną”. Bo chodziło m.in. o zakup jajek. Resort miał je kupować po 17 hrywien (ok. 2 zł) za jajko, podczas gdy cena rynkowa była ponad dwukrotnie niższa. Potem Reznikow uratował na jakiś czas swoją pozycję. Wydawało się, że czas afer się skończył. Aż w ostatnich tygodniach pojawiły się kolejne oskarżenia pod adresem ministerstwa. Tym razem o nadużycia przy zakupie umundurowania dla wojska. Jednak przyczyna zmiany nie była związana wyłącznie z korupcją i aferami.
Ukraina, korupcja, USA
Dla większości Ukraińców afery i korupcja w armii są podwójnie bolesne i znacznie gorsze od powszechnej niestety korupcji w innych sferach. Bo dotyczą wysiłku obronnego. Uderzają w paskudny sposób w tych, którzy przelewają krew za ojczyznę. Reznikow do tej pory skutecznie się tłumaczył. Po aferze z jajkami i prowiantem mówił, że bierze odpowiedzialność na siebie i to jego reputacja cierpi. Na początku lutego prokuratura zatrzymała Bogdana Chmielnickiego, dyrektora departamentu zakupów w ministerstwie i byłego wiceministra obrony Wiaczesława Szapowałowa. Obaj mieli korzystać na nieuczciwych przetargach. Jednak kolejne afery spowodowały, że trudno było już całą winę zrzucać na zastępców i urzędników. Być może oni byli odpowiedzialni za korupcyjne przetargi, ale polityczną odpowiedzialność ponosi jednak minister. Tym bardziej że ostatnio nasiliły się głosy, że Ukrainę mogą czekać w przyszłym roku wybory.
Zełenski po raz pierwszy od początku wojny zasugerował w mediach, że możliwe są wybory prezydenckie, mimo stanu wojennego. Wiadomo również, że na przeprowadzenie wyborów, mimo wojny, delikatnie naciskają Amerykanie. Skoro prezydenckie, to może i parlamentarne, przełożone na czas nieokreślony. Według terminów konstytucyjnych wybory do Rady najwyższej powinny odbyć się w październiku tego roku. Jeśli rzeczywiście ekipa Zełenskiego chce wyborów, to do tego czasu musi przynajmniej pokazać, że nie tylko przewodzi na wojnie, ale i potrafi walczyć z drugą ukraińską plagą: korupcją. Stąd zmiana w ministerstwie, aresztowanie oligarchy Ihora Kołomojskiego czy zapowiedź gruntownej czystki w komisjach wojskowych orzekających o zwolnieniu poborowych z obowiązku wojskowego.
Są obszary funkcjonowania państwa w których przeprowadzając szybkie zmiany personalne bądź aresztowania, można stosunkowo łatwo zasygnalizować początek projektu naprawy państwa. Te obszary to zamówienia wojskowe, system poboru do armii i pozycja oligarchów w życiu gospodarczym Ukrainy. W każdym z nich radykalne działania państwa spotkają się z entuzjazmem Ukraińców, ale i wsparciem ze strony zachodnich sojuszników.
Nowy etap wojny na Ukrainie, nowy minister obrony
Reznikow mimo wszystkich ciągnących się za jego resortem skandali, przejdzie do historii jako minister heroicznie walczący o dostawy broni. Wiele razy słyszał na Zachodzie „nie Ołeksij, to niemożliwe” w odpowiedzi na prośby o nową broń. Nie zrażał się. I z właściwym sobie poczuciem humoru potrafił żartować z siebie i zakpić z Rosjan. Kiedy w lutym na Ukrainę dotarły z Polski pierwsze czołgi Leopard 2A4, Reznikow nagrał filmik na którym, wychylając się z czołgowego włazu, zażartował po polsku: „Cieszę się, że możemy powitać na Ukrainie pierwsze zwierzęta w naszym zoo”. W wywiadach powtarzał zaś, że jest chyba najczęściej zwalnianym ministrem w historii, nawiązując do częstych pogłosek o jego dymisji.
Jego następca przyjdzie do resortu w innych czasach, z perspektywy dynamiki wojny. Rustem Umerow był do tej pory szefem Funduszu Mienia Państwowego Ukrainy i zajmował się przekształceniami własnościowymi, w tym przygotowaniem procesu prywatyzacji majątku państwowego. A więc sferą równie wrażliwą, jeśli chodzi o korupcjogenność, co ministerstwo obrony. W odróżnieniu od prawnika Reznikowa, Umerow ma solidne wykształcenie w zakresie finansów i specjalizuje się w organizacji przetargów.
Umarow dobrze widziany w Turcji i na Bliskim Wschodzie
Przez rok rządów w Funduszu dał się poznać jako sprawny menedżer. Umerow jest Tatarem Krymskim. Jak wielu wypędzonych w czasie ZSRR rodaków, urodził się w Uzbekistanie, po czym wrócił na Krym. Współpracował z Mustafą Dżemilewem, krymskotatarskim liderem. Jego nominacja na ministra to również ruch polityczny ze strony Zełenskiego. Umarow był deputowanym partii Hołos, a zatem to kolejny sygnał otwarcia na współpracę z tym środowiskiem.
To, co najbardziej podkreślają ukraińscy eksperci to dobre, osobiste kontakty Umarowa w Turcji i świecie muzułmańskim. Ma to mu ułatwić choćby zakupy amunicji i uzbrojenia na Bliskim Wschodzie i nie tylko. Stoi przed nim nie lada trudne zadanie. Ukraina już dostała, albo w najbliższym czasie dostanie kolejne transze zachodniego uzbrojenia. I wiele wskazuje na to, że będzie to już prawie maksimum obecnych zdolności zachodnich sojuszników jeśli chodzi o dostawy broni. Teraz zadaniem resortu obrony będzie koordynacja wdrożenia zaawansowanego uzbrojenia oraz pozyskiwanie amunicji i części zapasowych.
Wiele wskazuje na to, że Ukrainę czeka jeszcze wiele miesięcy wojny obronnej i przełamywania rosyjskich linii frontu. Tu zaś potrzebna będzie doskonała organizacja zaplecza armii, dostaw amunicji, ale i zwyczajnej żywności czy paliwa oraz sprawne funkcjonowanie systemu mobilizacji poborowych. Miejsca na błędy czy afery korupcyjne już nie ma.
Michał Kacewicz/ belsat.eu
Inne teksty autora w dziale Opinie
