Лукашэнка скасаваў збор з «дармаедаў», але за некаторыя паслугі дзяржавы людзі заплацяць поўны кошт.
Пасля масавых вулічных пратэстаў «недармаедаў» увесну 2017 года ў Міністэрстве працы падрыхтавалі абноўленую версію Дэкрэту №3 і разаслалі яе па выканкамах для зацвярджэння, аднак змены не былі прынятыя. Тады ўлады стварылі працоўную групу з розных ведамстваў, якая мусіла распрацаваць новую канцэпцыю дэкрэта і прадставіць яе Аляксандру Лукашэнку. «Новы» дэкрэт вярнулі на дапрацоўку і толькі 1 кастрычніка ён быў накіраваны на разгляд у Адміністрацыю прэзідэнта. Фактычна, праца над дакументам цягнулася цэлы год.
У выніку 25 студзеня 2018 года Лукашэнка падпісаў Дэкрэт №1, у якім больш не фігуруе слова «утрыманец», а непрацуючыя грамадзяне вызваляюцца ад выплаты падатку.
У новай рэдакцыі дэкрэт носіць назву «Аб садзейнічанні занятасці насельніцтва». Цяпер працаздольныя асобы, якія не маюць афіцыйнай працы, не павінныя будуць выплачваць зборы на фінансаванне дзяржаўных выдаткаў. А тыя, хто раней заплаціў «падатак на дармаедства», атрымаюць назад свае грошы.
Асобны акцэнт у дакуменце зроблены на «інфармацыйнай працы з насельніцтвам». Абавязак праводзіць прафілактычныя гутаркі з грамадзянамі, што «вядуць асацыяльны лад жыцця», ускладзены на мясцовыя органы ўлады. На ўзроўні раённых выканкамаў створаць спецыяльныя камісіі, якія павінны сайдзейнічаць занятасці людзей.
Але ці ўсё так проста? І якія «падводныя камяні» для беларусаў хавае нібыта «антыдармаедскі» дэкрэт? Паводле яго, ад 1 студзеня 2019 года працаздольныя грамадзяне, які не працуюць, будуць аплачваць поўны кошт паслугаў, якія субсідуе дзяржава – напрыклад, жыллёва-камульныя паслугі. І толькі мясцовыя камісіі маюць паўнамоцтва вызваліць ад поўнае аплаты «камуналкі» тых, хто «знаходзіцца ў цяжкой жыццёвай сітуацыі».
Belsat.eu разбіраўся ў пытанні разам з палітыкам і актывістам-удзельнікам вясновых пратэстаў.
Анатоль Лябедзька: Гэта перамога салідарнасці над уседазволенасцю ўлады
«Калі казаць аб’ектыўна, скасаванне падатку ёсць перамогай салідарнасці, грамадскай супольнасцю над уседазволенасцю ўладаў, пратэсты не прайшлі дарма. Гэта рэдкі выпадак, калі грамадзяне аказаліся мацней за міліцэйскія дубінкі і чыноўнікаў», – мяркуе старшыня Аб’яднанай грамадзянскай партыі Анатоль Лябедзька.
Правацэнтрысты ад апазіцыі (АГП, Беларуская хрысціянская дэмакратыя і Рух «За свабоду») выступілі ініцыятарамі шэрагу пратэстных акцыяў «недармаедаў» у рэгіёнах: Баранавічы, Бабруйск, Пінск, Маладзечна. Пасля акцыі ў Маладзечне 10 сакавіка 2017 года Анатоль Лябедзька, Юрась Губарэвіч і Віталь Рымашэўскі былі затрыманыя сілавікі ў цывільным і атрымалі па 15 содняў адміністратыўнага арышту.
«Дэкрэт №1 здымае пагрозу новых выступаў для ўлады, але не здымае новых выклікаў для людзей. Больш зразумелай сітуацыя стане 1 красавіка, калі абнародуюць спіс паслуг, за якія былыя «дармаеды» павінныя плаціць цалкам. Я думаю, што тады трэба будзе думаць, як на гэта рэагаваць. Улады расцягнулі ўсё па часе, каб лішні раз не «падаграваць» народ», – кажа Лябедзька.
Акрамя таго, на думку палітыка, падчас рэалізацыі Дэкрэта №1 могуць узнікнуць «выбуховыя інфармацыйныя нагоды».
«Напрыклад, чалавек памёр, бо яму не аказалі медычную дапамогу, за якую той мусіў плаціць, а грошай не было. Мы ж не ведаем пакуль, пра якія субсідуваныя паслугі гаворка… Гэта можа стаць своеасаблівым дынамітам. Ці ў людзей проста не будзе чым аплаціць поўны кошт камуналкі і што тады? Высяляць іх? Вось падобных сітуацый можа здарацца шмат па краіне. Да таго ж, усё супадае па часе з парламенцкімі ці прэзідэнцкімі выбарамі 2019 года. Незадаволенасць можа выліцца ў любы момант, а спакой больш менш забяспечаны да першага гучнага інцыдэнту», – лічыць Лябедзька.
Максім Філіповіч: «Дэкрэт №1 – плявок у твар народу»
Гомельскі актывіст, блогер Максім Філіповіч – адзін з герояў «гарачай вясны» 2017-га. Спачатку ён абмяркоўваў «падатак на дармаедаў» ды іншыя сацыяльныя праблемы з падпісчыкамі ягонага каналу на YouTube, пасля вёў стрымы з вулічных акцыяў. За такую дзейнасць Філіповіча неаднаразова судзілі, больш за месяц у агульнай складанасці ён правёў у ізалятары, адбываючы адміністратыўныя пакаранні.
«Назваць перамогай прыняцце Дэкрэту №1 немагчыма, хутчэй, гэта сапраўдны плявок у твар народу. Не ўяўляе нават, як у народа хапае цярпення. Толькі падумайце: чалавек знаходзіцца ў цяжкой сітуацыі, у дэмакратычнай сацыяльнаарыентаванай дзяржаве яму павінныя дапамагчы, а тут з яго хочуць спагнаць поўную аплату за штосьці! Ці не вар’яцтва?», – абураецца актывіст.
На пытанне, што б ён палічыў перамогай, Філіповіч адказвае:
«Калі б папярэдні дэкрэт проста замарозілі і ён у заставаўся прыпыненым на нявызначаны тэрмін», – гаворыць ён.
Паводле слоў Філіповіча, чарговую хвалю пратэстаў прадказаць цяжка.
«Ёсць шмат нагодаў пратэставаць: ідзе павышэнне пенсійнага ўзросту, ускладняецца схема прыватызацыі кватэраў, дзе людзі жылі дзесяцігоддзямі. Але ж народ чамусьці кожны раз не выходзіць на вуліцу. Я лічу, што мінулай вясной людзей моцна напужалі разгонамі», – дадае актывіст.
Кацярына Андрэева, belsat.eu
