Недатыкальнасць, пажыццёвая ахова і 100%-ны заробак: Лукашэнка падпісаў папраўкі ў закон аб прэзідэнце
Аляксандр Лукашэнка падпісаў папраўкі ў закон аб прэзідэнце. У канцы 2023 года яны былі прынятыя Палатай прадстаўнікоў і Саветам Рэспублікі. У дакуменце прапісаны гарантыі дзейнага і былога прэзідэнта Беларусі.
Гарантыі прэзідэнту, які выконвае свае паўнамоцтвы, уключаюць дзяржаўнае забеспячэнне і абслугоўванне. Іх пералік зацверджаны ў абноўленай рэдакцыі. У яго ўключаны:
- заработная плата ў адпаведнасці з заканадаўствам;
- памяшкання для пражывання, часовага знаходжання і (або) адпачынку;
- транспартнае абслугоўванне;
- матэрыяльна-тэхнічнае забеспячэнне, сацыяльнае-бытавое і іншае абслугоўванне;
- дзяржаўная ахова, якая ўскладаецца на дзяржаўны орган спецыяльнага прызначэння;
- выдаткі на прадстаўнічыя мэты ўнутры краіны;
- выдаткі, звязаныя з наведваннем замежных дзяржаў;
- медычнае абслугоўванне;
- абавязковае дзяржаўнае страхаванне;
- урадавая і спецыяльная сувязь.
У пераліку зменены некаторыя фармулёўкі. Раней размова ішла аб службовым жылым памяшканні, зараз жа дабаўлены памяшканні для часовага знаходжання і адпачынку. З’явіліся пункты аб матэрыяльна-тэхнічным, сацыяльна-бытавым і іншым абслугоўванні, а таксама ўрадавай і спецыяльнай сувязі, але ўбраны пункт аб дзяржаўнай дачы.
У новай рэдакцыі таксама прапісана, што ўсе гарантыі, за выключэннем зарплаты, распаўсюджваюцца на чальцоў сямʼі прэзідэнта на працягу тэрміна яго паўнамоцтваў. Да членаў сямʼі прэзідэнта, а таксама прэзідэнта, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў, адносяцца бацькі, муж (жонка), дзеці, у тым ліку паўналетнія. Таксама вызначана, што для іх заканадаўствам могуць устанаўлівацца іншыя дадатковыя прававыя і сацыяльныя гарантыі.
Праект змяшчае і новы артыкул аб тым, што «пахаванне і ўвекавечанне памяці прэзідэнта, а таксама прэзідэнта, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў, ажыццяўляюцца за кошт сродкаў рэспубліканскага бюджэту».
Закон дапаўняецца кіраўніком аб гарантыях прэзідэнту, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў, і членам яго сямʼі. У ёй прапісана, што былы прэзідэнт становіцца дэлегатам УНС, а з яго згоды – і пажыццёвым членам Савету Рэспублікі. Пры гэтым дадзенае палажэнне не распаўсюджваецца на прэзідэнта, які «спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў пры стойкай няздольнасці па стане здароўя ажыццяўляць абавязкі».
Былы прэзідэнт таксама зможа ўдзельнічаць у «кіраванні некамерцыйнымі арганізацыямі, заснаванымі ім у мэтах садзейнічання ўмацаванню беларускай дзяржаўнасці, рэалізацыі мерапрыемстваў у сацыяльнай, культурнай, адукацыйнай, спартовай і іншых грамадска-карысных сферах».
У праекце закона прапісана, што былы прэзідэнт мае недатыкальнасць.
«Ён не можа быць прыцягнуты да адказнасці за дзеянні, здзейсненыя ў сувязі з ажыццяўленнем ім прэзідэнцкіх паўнамоцтваў, а таксама ў сувязі з гэтым затрыманы, іншым чынам пазбаўлены асабістай свабоды, падвергнуты следчым і іншым працэсуальным дзеянням», – гаворыцца ў тэксце.
Недатыкальнасцю будуць валодаць і члены яго сямʼі. Таксама недатыкальнымі будуць займаныя былым прэзідэнтам і членамі яго сямʼі жылыя і службовыя памяшканні, транспартныя сродкі, якія выкарыстоўваюцца імі, сродкі сувязі, якія належаць ім архівы, іншая маёмасць, дакументы, багаж і іх перапіска.
Крымінальныя справы аб злачынствах, учыненых у дачыненні да прэзідэнта, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў, членаў яго сямʼі, будзе разглядаць Вярхоўны суд.
Былы прэзідэнт будзе мець пажыццёвую дзяржаўную ахову. Дзяржахова для членаў яго сямʼі будзе давацца ў адпаведнасці з заканадаўствам.
За прэзідэнтам і яго сямʼёй будзе захавана права на медабслугоўванне, якое ім давалася падчас выканання паўнамоцтваў, а таксама права на транспартнае абслугоўванне ў парадку, які вызначаецца заканадаўчымі актамі. Жыццё і здароўе прэзідэнта падлягаюць абавязковаму дзяржаўнаму страхаванню за кошт сродкаў рэспубліканскага бюджэту.
Былы прэзідэнт будзе мець права на пажыццёвае штомесячнае грашовае ўтрыманне ў памеры 100% зарплаты, устаноўленай заканадаўствам дзейнаму прэзідэнту.
Таксама пасля спынення выканання паўнамоцтваў прэзідэнт бязвыплатна атрымае ва ўласнасць на выбар дзяржаўную нерухомасць для пастаяннага пражывання, уключаючы «зямельны ўчастак з размешчанымі на ім капітальнымі пабудовамі (будынкамі, збудаваннямі), ізаляванымі памяшканнямі, іншай нерухомай маёмасцю, у тым ліку гаспадарчага прызначэння, прызначаным для эксплуатацыі і абслугоўвання дадзенай нерухомай маёмасці, а таксама рухомую маёмасць, звязаную з добраўпарадкаваннем і эксплуатацыяй нерухомай маёмасці». Пры гэтым ён не будзе плаціць падаходны падатак адносна гэтай маёмасці.
Былы прэзідэнт зможа бясплатна карыстацца заламі для афіцыйных асоб і дэлегацый аэрапортаў і аэравакзалаў, аўтавакзалаў (аўтстанцый), чыгуначных вакзалаў (станцый), рачных партоў.
Ён зможа мець памочнікаў, бясплатна карыстацца ўрадавай і спецыяльнай сувяззю, а яго паштовыя і тэлеграфныя адпраўленні будуць апрацоўвацца і дастаўляцца як урадавыя.
Кожны з членаў сямʼі былога прэзідэнта пасля яго смерці будзе атрымліваць грашовае ўтрыманне ў памеры, прадугледжаным для прэзідэнта, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў.
У апошнім артыкуле главы аб гарантыях былому прэзідэнту прапісана, што «гонар і годнасць прэзідэнта, які спыніў выкананне сваіх паўнамоцтваў, абараняюцца ў парадку, усталяваным законам».
Таксама ў законе зменены пералік выпадкаў, калі прэзідэнтам можа быць аддадзены загад аб пачатку баявых дзеянняў без абʼяўлення вайны. Цяпер прэзідэнт зможа аддаваць такі загад у выпадках:
- уварвання ўзброеных сіл іншай дзяржавы (кааліцыі дзяржаў) на тэрыторыю Рэспублікі Беларусь або ваеннай акупацыі, які б часовы характар яна ні насіла, анексіі тэрыторыі Рэспублікі Беларусь або яе часткі з прымяненнем узброенай сілы;
- ракетна-авіяцыйных удараў, якія наносяцца ўзброенымі сіламі іншай дзяржавы (кааліцыі дзяржаў) па тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, або прымянення любой іншай зброі іншай дзяржавай (кааліцыяй дзяржаў) супраць Рэспублікі Беларусь;
- узброенага ўздзеяння іншай дзяржавы (кааліцыі дзяржаў) на Узброеныя Сілы Рэспублікі Беларусь, іншыя войскі і воінскія фармаванні, а таксама на абʼекты Рэспублікі Беларусь, незалежна ад месца іх дыслакацыі (размяшчэння);
- дзеянняў іншай дзяржавы (кааліцыі дзяржаў), якія дазваляюць выкарыстоўваць сваю тэрыторыю трэцяй дзяржаве (трэцім дзяржавам), экстрэмісцкім групам і арганізацыям для нападу на Рэспубліку Беларусь;
- засылкі іншай дзяржавай (кааліцыяй дзяржаў) або ад імя іншай дзяржавы (кааліцыі дзяржаў), экстрэмісцкімі групамі і арганізацыямі, размешчанымі на тэрыторыі іншай дзяржавы (іншых дзяржаў), на тэрыторыю Рэспублікі Беларусь узброеных банд (груп), ірэгулярных сіл, наймітаў або падраздзяленняў рэгулярных войскаў, якія прымяняюць узброеную сілу супраць Рэспублікі Беларусь;
- акту ўзброенай агрэсіі з боку якой-небудзь дзяржавы або кааліцыі дзяржаў, учыненага супраць дзяржавы – удзельніцы Дагавора аб калектыўнай бяспецы;
- іншых дзеянняў, звязаных з прымяненнем іншай дзяржавай (кааліцыяй дзяржаў) узброенай сілы супраць незалежнасці, тэрытарыяльнай цэласнасці, суверэнітэту і канстытуцыйнага ладу Рэспублікі Беларусь якім-небудзь іншым спосабам, несумяшчальным са Статутам Арганізацыі Абʼяднаных Нацый.
Раней у законе былі прапісаны толькі тры коратка сфармуляваныя падставы для загада аб пачатку баявых дзеянняў без абʼяўлення вайны: наўмыснае ўварванне ў паветраную прастору, нечаканае ўварванне ўзброеных сіл, нечаканы паветраны напад.
Як і раней, аддаўшы загад аб пачатку баявых дзеянняў, прэзідэнт павінен на працягу трох гадзін паведаміць аб гэтым у Савет Рэспублікі. Таксама ён можа ўвесці ваеннае становішча, абʼявіць поўную або частковую мабілізацыю.
У праекце павялічана і колькасць падстаў для ўвядзення на тэрыторыі краіны або ў асобных рэгіёнах надзвычайнага становішча. Акрамя стыхійных бедстваў, катастроф і беспарадкаў, якія суправаджаюцца гвалтам або пагрозай гвалту з боку групы асоб і арганізацый, у выніку якіх узнікае небяспека жыццю і здароўю людзей, тэрытарыяльнай цэласнасці і існаванню дзяржавы агавораны «спробы гвалтоўнай змены канстытуцыйнага ладу, захопу або прысваення дзяржаўнай улады, узброены мяцеж».
Ася Саковіч, belsat.eu
