Нефармальнымі назвамі не цікавяцца навукоўцы, затое гісторыкі-аматары пра гарадскі фальклор пішуць цэлыя кніжкі.
«Літаральна ўчора дадаў з дзясятак новых словаў на свой сайт «Мінск стары і новы»! – с ходу кажа збіральнік альтэрнатыўнай тапанімікі і даследчык гісторыі Менску Уладзімір Валожынскі. – Мой знаёмы з ЗША даслаў мне. Ён быў нефармалам – ведае розныя штучкі».
Год таму Уладзімір Валожынскі выдаў кнігу «Менск у легендах, міфах і паданнях». Неафіцыйным назвам вуліцаў, будынкаў, кавярняў і нават скульптураў прысвечаны асобны раздзел. Паводле назіранняў даследчыка, прыдумваць і папулярызоўваць новыя неафіцыйныя назвы найбольш схільныя студэнцкія і нефармальныя асяродкі.
«Напрыклад, сталоўку палітэхнічнага ўніверсітэту часта называлі «Бухенвальд» ці «ташнілаўка». Верагодна, якасць прыгатаванай там ежы выклікала гэткія асацыяцыі. Затым словы ўкараніліся ў шырокім ужытку», – тлумачыць «Белсату» Уладзімер Валожынскі.
Спачатку нефармальныя тапонімы ён знаходзіў у газетах і на форумах у Інтэрнэце. Цяпер нярэдка людзі самі шлюць Уладзіміру Валожынскаму новыя словы. Увосень ён збіраецца выпусціць другое выданне сваёй кнігі з дадаткамі і ўдакладненнямі. Даследчык гарадскога фальклору кажа, што на сёння найбольш мае патрэбу ў звестках пра народныя найменні сучасных будынкаў: шкляныя хмарачосы і буйныя комплексы, якія ў апошнія гады растуць у Менску з вялікаю хуткасцю.
Для акадэмічнай лінгвістыкі народныя назвы пакуль інтарэсу не ўяўляюць. Вывучаць нефармальныя тапонімы ў навукоўцаў не стае часу.
«У Акадэміі навук гэткія даследаванні не праводзіліся дакладна, – распавёў вучоны сакратар Інстытуту мовы і літаратуры Нацыянальнай акадэміі навук Ігар Капылоў. – Мы не разабраліся пакуль з асноўнымі пластамі тапанімікі. Гэта больш важна, бо гэта адлюстроўваецца ў самых розных афіцыйных дакументах. Мы не так даўно скончылі даведнік «Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь» з шасці тамоў. У нас непачаты край у [даследаванні] гідраніміі. Народныя назвы – гэта цікава, часта пралівае святло на псіхалінгвістычны, гістарычны аспект паходжання назваў. Але у нас не той стан народнай тапанімікі, каб аддаваць ёй увагу».
Некаторыя нефармальныя назвы
«Дзеці каля прыбіральні», «Помнік шапаголікам» – паводле задумы Уладзіміра Жбанава, скульптура «Пакупнікі» сімвалізуе сярэднестатыстычную сям’ю. Пакуль тата з мамаю дастаюць з кішэняў грошы, сын з дачкою крыўляюцца ў імправізаваную вітрыну. Але ў народнай свядомасці шкляная тумба выклікала зусім іншыя асацыяцыі.
«Кітайская сцяна», «Берасцейская крэпасць», «Бастылія» – шматпавярховікі на вуліцы М. Танка, 4–36 шчыльна прымыкаюць адзін да аднаго. Менчукам гэткая забудова нагадала Вялікую кітайскую сцяну.
«Круглая плошча» – так называлі плошчу Перамогі яшчэ ў 1950-х гадах, калі яна мела круглую форму. На плошчы ёсць кафэ «Бярозка». «Зайсці па бярозавы сок» – азначае выпіць у гэтай рэстарацыі.
Больш «народных» назваў вы знойдзеце на нашай мапе:
Паглядзець Менскія назвы ў народнай фантазіі на вялікай мапе
Фальклорныя назвы мікрараёнаў
- «Аўтаз» – раён Менскага аўтамабільнага заводу
- «Гарлем» – Шабаны
- «Карлачка» – раён вуліцы Карла Лібкнехта
- «Курасы» – Курасоўшчына
- «Лашара» – Лошыца
- «Лужок» – Зялёны луг
- «Малява» – Малінаўка
- «Розачка»- раён вуліцы Розы Люксембург
- «Серабронкс», «Сербія» – Серабранка
- «Сухары» – Сухарава
- «Чыкага» – Чыжоўка
Аліна Каранкевіч, belsat.eu
