Як прайшла люстрацыя ў былых краінах сацлагеру? Што будзе са служкамі Лукашэнкі?

Краіны Цэнтральнай і Усходняй Еўропы, каб вырвацца з кіпцюроў камунізму, правялі люстрацыю свайго палітычнага апарату. Якою мусіць быць люстрацыя ў новай Беларусі, каб вярнуць у краіну законнасць, а не проста звесці рахункі з лукашыстамі?

Пасля падзення камуністычнага рэжыму ў краінах Цэнтральнай і Усходняй Еўропы яны сталі перад выклікам: як пабудаваць прававую дзяржаву, якая б забяспечвала і гарантавала правы і свабоды для грамадзянаў? Новыя палітычныя эліты разумелі: каб ісці наперад – трэба разлічыцца з мінулым.

Адсутнасць універсальнага падыходу і свой гістарычны досвед прывёў да таго, што кожная краіна выпрацоўвала ўласны падыход. Ключавым інструментам у гэтым стаў працэс люстрацыі (літаральна ‘ачышчэнне’).

У Беларусі люстрацыі не было. Сёння можна сказаць, што нашую краіну чакае не толькі дэкамунізацыя, але і дэлукашызацыя. Што дапаможа беларусам паспяхова правесці люстрацыю? Якія памылкі дапусцілі іншыя краіны? Як зрабіць, каб люстрацыя не перайшла ў помсту?

Разгледзім на практыцы, як праходзіла люстрацыя ў былых краінах Варшаўскай дамовы і ў некаторых колішніх рэспубліках СССР.

Госці праграмы «Intermarium»:

• Андрэй Бодзілеў (Беларусь) – гісторык, праваабаронца арганізацыі «Нацыя лідараў»;
• Арунас Бубніс (Літва) – доктар філасофіі, гісторык і архівіст, генеральны дырэктар Цэнтру генацыду і супрацьстаяння жыхароў Літвы;
• Пётр Гантарчык (Польшча) – доктар палітычных навук, гісторык, былы віцэ-дырэктар Люстрацыйнага бюро польскага Інстытуту нацыянальнай памяці;
• Павэл Гаўлічэк (Чэхія) – аналітык Асацыяцыі міжнародных справаў, даследнік краінаў Усходняй Еўропы ў сферы бяспекі, дэмакратызацыі, дэзынфармацыі і грамадзянскай супольнасці;
• Адрэас Умлянд – нямецкі палітолаг, аналітык Стакгольмскага цэнтру ўсходнееўрапейскіх даследаванняў.

Аўтарка і вядоўца – Наста Ільіна, гісторык, кандыдатка гуманітарных навук.

Праграму «Intermarium» глядзіце на тэлеканале «Белсат» праз спадарожнік «Астра 4A» (ранейшая назва – «Sirius4»), онлайн, у закладцы «Праграмы» на нашай старонцы або на канале YouTube.

Калаж з фота: Dominik Butzmann / Laif / Forum