Kraje NATO mogą dać Ukrainie gwarancje bezpieczeństwa do momentu wstąpienia do Sojuszu

Szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zaproponowała, by kraje NATO udzieliły Ukrainie gwarancji bezpieczeństwa w okresie wstępowania do Sojuszu. W szczególności podkreśliła konieczność zabezpieczenia niezbędnego uzbrojenia dla Ukrainy.

Na początku lipca odbędzie się szczyt NATO w Wilnie.

Ursula von der Leyen cytowana przez brytyjski dziennik The Guardian powiedziała, że dla zabezpieczenia Ukrainy można odwołać się do przykładów z historii. Nie sprecyzowała konkretnie, co miała na myśli. The Guardian zakłada, że może chodzić o propozycję neutralności na wzór Finlandii po II wojnie światowej.

Ten model nazywany był „finlandyzacją”, bo Finlandia mogła zachować wewnętrzną suwerenność, rozwijać swoje siły zbrojne i współpracę gospodarczą w ramach Zachodu, jednocześnie była ograniczona w polityce zagranicznej przez ZSRR i musiała godzić się na różne preferencje gospodarcze w relacjach z ZSRR. Finlandia musiała też zgodzić się na oddanie ZSRR ziem, które zajął podczas wojny zimowej 1939-40 i ponownie w 1944 roku. Przed rozpoczęciem pełnowymiarowej rosyjskiej inwazji na Ukrainę i na jej początku niektóre kraje bezskutecznie promowały „finlandyzację” Ukrainy, która miała odstąpić od członkostwa w NATO, jako sposób na zapobieżenie wojnie.

Z kolei amerykański dziennik The New York Times napisał parę dni temu, że wśród sojuszników popularność zyskuje idea, że Ukraina może zostać członkiem NATO nawet jeśli nie będzie kontrolować całego terytorium, podobnie jak RFN w czasie zimnej wojny.

– Zachodnioniemiecki model zyskuje popularność w niektórych europejskich stolicach jako sposób, by zagwarantować Ukrainie rzeczywiste bezpieczeństwo, nawet jeśli nie odzyska natychmiast całego swojego terytorium – czytamy.

NYT przypomina, że Republika Federalna Niemiec wstąpiła do NATO w 1955 roku, mimo że nie zrezygnowała ze swoich pretensji do zjednoczenia, zaś ówczesny kanclerz Konrad Adenauer „wybrał bezpieczeństwo nad terytorium”.

Dziennik pisze, że przed szczytem w Wilnie państwa NATO przygotowują „średnioterminowy plan pragmatycznej pomocy wojskowej dla Ukrainy, w tym gwarantowane dostawy broni i dalszą integrację ze światem NATO”.

Popularnością cieszy się też, jak czytamy „model izraelski”, lansowany przez byłego sekretarza generalnego NATO Andersa Fogha Rasmussena, który polegałby na gwarancjach bezpieczeństwa ze strony poszczególnych państw Sojuszu oraz zapewnieniu Ukrainie dostępu i priorytetu w dostawach broni, by odstraszyć ponowną rosyjską agresję. O tym pisał też niedawno The Wall Street Journal, cytując prezydenta Polski Andrzeja Dudę.

– Rosja musi dziś zrozumieć, że Ukraina ma te gwarancje bezpieczeństwa i że one nie wygasną z czasem albo w wyniku zmęczenia Zachodu – mówi prezydent Polski WSJ.

Jego zdaniem takie porozumienie nie byłoby powiązane z negocjacjami pokojowymi między Ukrainą i Rosją. Według źródeł dziennika miałoby natomiast łączyć się z procesem dążenia Ukrainy do członkostwa w NATO, lecz jednocześnie nie wciągać Sojuszu w konflikt z Rosją.

Jak pisał WSJ, podczas lipcowego szczytu NATO w Wilnie miałaby powstać Rada Ukraina-NATO, która służyłaby jako “brama do przyszłego członkostwa” w Sojuszu. W ramach tej struktury Ukraina miałaby prawo do zwoływania spotkań rady i wnioskowania o pomoc. Na jej prośby mogłyby odpowiadać pojedyncze państwa członkowskie.

Według Fabrice’a Pothiera, jednego ze współautorów pierwotnego planu, byłego wysokiego rangą urzędnika NATO i doradcy byłego sekretarza generalnego Sojuszu Andersa Fogha Rasmussena,  propozycja zakłada, że USA służyłyby jako główny gwarant porozumienia, a uczestniczyłyby w nim także europejskie państwa NATO.

Pothier uważa też, że zobowiązania muszą być wiążące dla sygnatariuszy porozumienia, aby mogły odstraszać Rosję od kolejnych agresji. WSJ pisze, że pozytywnie “co do zasady” o takiej umowie wypowiedzieli się urzędnicy w kilku europejskich stolicach, w tym Paryżu i Berlinie.

Pierwotną propozycję takiego rozwiązania jeszcze w ubiegłym roku zgłosili Rasmussen i szef administracji prezydenta Ukrainy Andrij Jermak.

Prezydent Andrzej Duda cytowany przez WSJ powiedział, że oparte na modelu izraelskim porozumienie dałoby Ukrainie priorytet w dostępie do dostaw broni i zaawansowanej technologii. Przyznał też, że rozmawiał na ten temat z prezydentem USA Joe Bidenem podczas jego lutowej wizyty w Polsce, a dyskusje o takiej umowie trwają w gronie sojuszników i partnerów.

– To dość zrozumiałe, że Ukraina nie może stać się członkiem NATO, kiedy na ukraińskim terytorium toczy się wojna – którą rozpoczęła Rosja. Ale jest równie jasne, że dzięki tej wojnie, Ukraina modernizuje swoje wojsko i idzie w kierunku NATO — powiedział prezydent.

NYT przywołuje też m.in. opinię estońskiej premier Kai Kallas, która argumentuje, że tylko członkostwo w Sojuszu Północnoatlantyckim da Ukrainie rzeczywiste bezpieczeństwo. Cytowany francuski ekspert i dyplomata Francois Heisbourg uważa, że jeśli Ukrainie nie uda się odzyskać całego terytorium w trakcie oczekiwanej kontrofensywy i dojdzie do zawieszenia broni z trwałą linią podziału, to dobrym rozwiązaniem byłoby przyjęcie Ukrainy do NATO z możliwością odzyskania terytorium w przyszłości, podobnie jak w przypadku RFN.

– Członkostwo w NATO ustabilizowałoby pokój, pozwoliło na odbudowę, na prywatne inwestycje i powrót wielu uchodźców — uważa Heisbourg.

Pojawiały się też w przestrzeni medialnej sugestie o „wariancie koreańskim”.

Ursula von der Leyen powiedziała dziś też, że członkowie NATO mogą przedstawić szereg gwarancji, które posłużą powstrzymywaniu rosyjskiej agresji. Wymieniła dostawy broni, które „mogą wzmocnić Ukrainę przed przyszłymi atakami Rosji”. Według jej słów najważniejsze jest to, by „przyjaciele Ukrainy stali przy niej w długiej perspektywie”. Wypowiedź von der Leyen koresponduje więc z artykułem NYT.

Niedawno sekretarz generalny Sojusz Jens Stoltenberg powiedział, że Ukraina może wstąpić do NATO po zakończeniu wojny. Najważniejsze kraje NATO, także Niemcy czy Francja, które w poprzednich latach były sceptyczne, opowiedziały się za perspektywą członkostwa Ukrainy, jednakże nie w okresie działań zbrojnych.

W okresie przedakcesyjnym Szwecji i Finlandii kraje te otrzymały od krajów NATO takich jak USA, Wielka Brytania czy Francja, gwarancje pomocy wojskowej w przypadku agresji do czasu wstąpienia do Sojuszu. Finlandia już wstąpiła do NATO, Szwecja z powodu sprzeciwu Turcji i braku ratyfikacji umowy członkowskiej jeszcze nie. Jednak w tym tygodniu, po zakończeniu wyborów w Turcji, Waszyngton nie wykluczył, że Szwecja w najbliższych tygodniach wstąpi też do NATO.

MaH/ belsat.eu wg unian.net, PAP