Politico opublikowało wspólny artykuł Swiatłany Cichanouskiej i Daniela Högsty, tymczasowego dyrektora wykonawczego Międzynarodowej Kampanii na rzecz Zniesienia Broni Jądrowej (ICAN), która w 2017 roku otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla. W artykule zatytułowanym „Rosja musi porzucić swój niebezpieczny plan rozmieszczenia broni jądrowej na Białorusi” autorzy zastanawiają się nad ryzykiem związanym z pojawieniem się rosyjskiej broni jądrowej na Białorusi.
Według artykułu ogłoszenie przez Władimira Putina pod koniec marca tego roku zamiaru rozmieszczenia broni jądrowej na Białorusi jest niebezpieczną eskalacją jego polityki balansowania na krawędzi wojny nuklearnej.
Putin zaczął grozić użyciem broni jądrowej już w lutym 2022 roku, trzy dni po inwazji na Ukrainę. W tym roku białoruscy żołnierze zostali przeszkoleni w Rosji w zakresie użycia broni jądrowej. Jednocześnie Rosja dostarczyła Białorusi taktyczny system rakietowy Iskander-M, który może przenosić broń jądrową i został już postawiony w stan gotowości bojowej.
– Białorusini postrzegają te kroki jako próbę ustanowienia kontroli nad ich krajem, podobnie jak to miało miejsce na Krymie w 2014 roku – piszą autorzy i przypominają, że odkąd Rosja wykorzystała Białoruś jako „platformę” do inwazji na Ukrainę, około 10 tys. rosyjskich żołnierzy nigdy nie opuściło jej terytorium.
Rozmieszczenie broni jądrowej jeszcze bardziej zwiększy obecność wojskową Rosji i nastąpi całkowicie wbrew woli narodu białoruskiego. Byłoby to pierwsze rozmieszczenie broni jądrowej za granicą przez państwo posiadające broń jądrową od czasu przyjęcia Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT, 1968).
– Takie lekkomyślne posunięcie mogłoby podważyć globalny reżim nierozprzestrzeniania broni jądrowej i wzbudzić wątpliwości wśród państw nieposiadających broni jądrowej co do wiarygodności zapewnień składanych przez państwa posiadające broń jądrową – twierdzą Swiatłana Cichanouskaja i Daniel Högsta.
Rozmieszczenie broni jądrowej w innych krajach zwiększa ryzyko jej użycia, ponieważ komplikuje podejmowanie decyzji i zwiększa ryzyko błędnych obliczeń, błędnej komunikacji i potencjalnie katastrofalnych skutków, kontynuują autorzy artykułu na łamach Politico. Ryzyko to jest szczególnie podwyższone w kontekście zwiększonych napięć o tle nuklearnym po inwazji Rosji na Ukrainę.
Detonacja nawet taktycznej głowicy nuklearnej byłaby tak potężna, jak bomba atomowa, która zniszczyła Hiroszimę i zabiła 140 tys. ludzi, i miałaby katastrofalne konsekwencje humanitarne dla świata, argumentują autorzy. Istnieje wysokie ryzyko, że opad radioaktywny dotknie Białoruś, a poziom skażenia będzie znacznie wyższy niż po awarii w Czarnobylu w 1986 roku.
Wraz z rozmieszczeniem rosyjskiej broni nuklearnej wzrosłoby również zagrożenie dla zwykłych Białorusinów, ponieważ w przypadku konfliktu nuklearnego z udziałem Rosji obecność rosyjskiej broni nuklearnej w tym kraju uczyniłaby go celem dla innych mocarstw nuklearnych. To czyni Białorusinów zakładnikami decyzji Rosji.
Tymczasem wszystkie dostępne dane pokazują, że białoruskie społeczeństwo jest przeciwne rozmieszczeniu rosyjskiej broni jądrowej. Sondaż przeprowadzony na Białorusi na krótko przed oświadczeniem Putina wykazał, że 74 procent respondentów było przeciwnych rozmieszczeniu broni jądrowej w tym kraju.
Swiatłana Cichanouska i Daniel Högsta wzywają przywódców krajów G7, którzy spotykają się w Hiroszimie w celu omówienia rozbrojenia nuklearnego, do współpracy w celu powstrzymania Rosji i białoruskiego reżimu.
– Popieramy dążenie narodu białoruskiego do utrzymania statusu kraju wolnego od broni jądrowej, co zostało zapisane w Deklaracji o suwerenności państwowej Białorusi z 1990 roku, a także w konstytucji z 1994 roku. Ale najlepszym sposobem na sformalizowanie tego jest przystąpienie kraju do Traktatu o zakazie broni jądrowej i zakazanie wszelkiej działalności związanej z bronią jądrową – podsumowują autorzy artykułu.
Maryja Michalewicz, lp/ belsat.eu
