"Klucze są już w kieszeni". Gdzie znajduje się Muzeum Wolnej Białorusi i kiedy zostanie otwarte?
Otwarcie Wolnego Muzeum Białorusi w Warszawie ogłoszono w czerwcu 2021 roku. Od niedawna wiadomo, że w centrum stolicy Polski znaleziono pomieszczenia dla muzeum – podpisano już umowę najmu. Natalla Zadziarkouskaja, odpowiedzialna za kulturę i dziedzictwo narodowe w Narodowym Zarządzie Antykryzysowym (NAU), opowiedziała Biełsatowi o warunkach lokalowych i o tym, kiedy można spodziewać się zaproszenia na otwarcie wystawy.
– Wszystko trwało rok. Były chwile, kiedy wydawało się, że nic z tego nie wyjdzie. Ale oto jesteśmy: proces już się rozpoczął! A każde wsparcie słowem lub czynem, mogę szczerze powiedzieć, jest bardzo motywujące – przyznaje Natalla Zadziarkouskaja.
W miejsce “Propagandy”
Natalla opowiedziała, że miejsce na przyszłe Muzeum Wolnej Białorusi zostało wynajęte w centrum Warszawy, przy ulicy Foksal 11, w zabytkowym i bardzo pięknym budynku. Pomieszczenie ma powierzchnię 367 metrów kwadratowych. Posiada dużą salę z kolumnami i kilka mniejszych sal. Ponadto znajdują się tu dwa dziedzińce, które za zgodą właściciela mogą być wykorzystywane do organizacji imprez kulturalnych.
Według organizatorki muzeum, miejsce to stało puste od roku. Wcześniej mieściła się tu galeria “Propaganda”.
– Kiedy byliśmy tam przedwczoraj z zespołem, bardzo nas to rozśmieszyło. Przecież teraz wjeżdża tu “antypropaganda”, żartowaliśmy z tego – mówi Zadziarkouskaja.
Biełsat dowiedział się, że dom przy ulicy Foksal 11, który zajmie teraz Muzeum Wolnej Białorusi, nazywa się Kamienica Artystyczna. Muzeum będzie sąsiadować z Centrum Myśli Jana Pawła II, Stowarzyszeniem Polskich Artystów Grafików oraz Instytutem Historii Sztuki. A wspomniana “Propaganda” nie dotyczyła polityki, lecz promocji i propagandy sztuki współczesnej.
Centrum zostanie otwarte latem
– Porozumienie zostało osiągnięte rok temu dzięki Pawłowi Łatuszce, który kontaktował się z biurem prezydenta Warszawy. Jesteśmy bardzo wdzięczni władzom lokalnym, ponieważ otrzymaliśmy wszystkie możliwe świadczenia. Jeśli chodzi o cenę, to wynosiła ona 10 zł za metr kwadratowy. Jak na miejsce w centrum Warszawy jest to bardzo dobra cena. I uważamy, że nas na to stać – mówi Natalla.
Założyciele muzeum nie planują zwracać się o pomoc finansową do społeczności lokalnej, ale nie wykluczają takiej możliwości. Nie kryją też zainteresowania pomocą w remontach pomieszczeń.
Natalla Zadziarkouskaja mówi, że tworzenie prawdziwego muzeum to długi proces, więc jest za wcześnie, by mówić o jego otwarciu. Oczekuje się jednak, że obiekt kulturalny, który powstanie na bazie przyszłego muzeum, zostanie oficjalnie otwarty latem tego roku.
– Istnieją dwie możliwości jego otwarcia. Wydarzenie to zbiegnie się w czasie z Międzynarodowym Tygodniem Kultury Białoruskiej, który odbędzie się w dniach od 4 do 10 lipca. Być może zrobimy to także 9 sierpnia [dzień wyborów prezydenckich w 2020 roku – belsat.eu]. Będzie to bardzo symboliczne – mówi Natalla.
“Musimy przedyskutować i ustalić chronologię”
W przyszłości przestrzeń muzealna będzie wykorzystywana do organizowania wystaw, koncertów i pokazów filmowych.
– Generalnie klucze są już w kieszeni, dlatego planujemy zaprosić na spotkanie przedstawicieli “Inbelkult 2.0” i inne osobistości świata kultury, aby sami mogli się o tym przekonać i podzielić swoimi kreatywnymi pomysłami – mówi organizatorka.
Dodaje, że koncepcja przyszłego muzeum już istnieje, ale trzeba ją przedyskutować i dopracować. Decyzję w sprawie Muzeum Wolnej Białorusi należy podjąć wspólnie – powiedziała. W tej kwestii można przeprowadzić otwartą dyskusję w późniejszym terminie.
– Eksponaty są już gromadzone, a temat przewodni został określony: protesty w 2020 roku i do dziś. Pojawiają się jednak propozycje osób, które chciałyby uzupełnić przyszłą wystawę o dokumenty związane także z prehistorią Białorusi-2020, ponieważ walka ta trwa już kilkadziesiąt lat. Musimy więc to przedyskutować i ustalić chronologię – wyjaśnia rozmówczyni Biełsatu.
Gumowa kula i arkusz od Witolda Aszurka
Nie ogłoszono jeszcze dużej i aktywnej kolekcji eksponatów, ponieważ nie było gdzie ich przechowywać. Ale wszystko jeszcze do zrobienia. Wśród przedmiotów, które czekają na swoje miejsce w muzeum, jest już raport sporządzony przez platformę “Gołos” z żywymi podpisami na wyborach, karty do głosowania, certyfikaty obserwatorów (“mały zbiór związany z kampanią wyborczą”).
Jest też kilka przedmiotów związanych z wydarzeniami z 9-12 sierpnia 2020 roku: gumowa kula wyjęta z nogi mężczyzny, notatki z niesławnego aresztu śledczego przy ulicy Akreścina w Mińsku, listy od więźniów politycznych i rysunki. Eksponowane są również dzieła sztuki – na przykład rysunek Wolhi Jakubouskaj, zakupiony na aukcji przez Białorusina i przekazany do muzeum, oraz słynne haftowane szaty Rufiny Bazłowaj.
– Mamy też ubrania z plamami krwi po aresztowaniu. Tworzy się więc już pewna kolekcja. I nadal będziemy zbierać – mówi Natalla Zadziarkouskaja.
Zapytana o to, jaki obiekt lub dzieło sztuki mogłoby znaleźć się w centrum uwagi na wystawie, przedstawicielka NAU przyznaje, że trudno powiedzieć, ale być może byłaby to biało-czerwono-biała flaga – jako jeden z głównych symboli protestu na Białorusi. Przykładem może być flaga z nazwiskami więźniów politycznych, autorstwa dziennikarki Marii Hryc.
– Nadal jednak trudno powiedzieć, co znajdzie się w centrum i co będzie miało największą wartość. Moją uwagę zwróciła gumowa kula. Kiedy zobaczyłam ją po raz pierwszy, byłam zaskoczona jej wielkością. Bardzo cenne są również drobne notatki i listy pisane przez więźniów politycznych. Mamy też list od Witolda Aszurka. Ta korespondencja jest bardzo charakterystyczna dla naszego białoruskiego protestu – uważa Zadziarkouskaja.
Czy będzie tam Orwell…?
Zapytana, czy na wystawie znajdzie się honorowe miejsce dla egzemplarza powieści George’a Orwella “Rok 1984”, uśmiecha się.
– To z pewnością nie jest artefakt. Ale… biorąc pod uwagę najnowsze informacje, może to być osobny eksponat. A potem przewodnik opowie historię Orwella i Białorusi. Czy Europejczycy uwierzą, że coś takiego może się wydarzyć…? – pyta rozmówczyni Biełsatu.
Natalla Zadziarkouskaja uważa, że gdy nadejdą “lepsze czasy”, Muzeum Wolnej Białorusi wróci do ojczyzny – w Mińsku powstanie wielka wystawa. Wcześniej pojawiły się informacje, że NAU wysłało prośbę o wsparcie swojego projektu do Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM). Białoruska Rada Kultury, Białoruska Fundacja Solidarności Sportowej i inne organizacje wsparły utworzenie Muzeum Wolnej Białorusi.
Zmicer Mirasz, lp/ belsat.eu
