„Fundacja im. Stepana Bandery”. Ukraińskie „patriotyczne” organizacje pomagały uciekać rezerwistom za granicę

Według ustaleń śledztwa dziennikarskiego na Ukrainie działa siatka pseudorganizacji społecznych, które wystawiają dokumenty pozwalające mężczyznom w wieku poborowym na wyjazd z kraju i uchylenie się od służby wojskowej.

Śledztwo dziennikarskie portalu NGL Media ujawniło listę 327 organizacji, które umożliwiają  mężczyznom w wieku poborowym na legalny wyjazd z Ukrainy za pomocą systemu Szlach (pol. szlak). Wielu z nich jednak potem nie wraca do domu.

System został uruchomiony na potrzeby wolontariuszy, którzy przywożą z zagranicy pomoc humanitarną. Obecnie na mocy stanu wojennego wprowadzonego przez Ukrainę po rozpoczęciu rosyjskiej agresji mężczyźni w wieku od 18 do 60 lat nie mogą wyjeżdżać z kraju. Jest jednak wiele wyjątków pozwalających na wyjazd za granicę, na przykład mogą to zrobić ojcowie trojga i więcej dzieci czy wolontariusze pomagający armii.

Według zasad systemu Szlach mężczyźni mogą opuścić kraj na określony czas: na przykład 30, 60 lub 90 dni. Jednak NGL Media zidentyfikowało co najmniej 2248 osób, które skorzystały z takiej możliwości, ale przekroczyły dozwolony okres pobytu i prawdopodobnie nie wróciły do kraju.

Proceder patriotyczny tylko z nazwy

O tym, że jest to masowy proceder, potwierdzają ustalenia Tymczasowej Komisji Śledczej ukraińskiej Rady Najwyższej. Według stanu na koniec kwietnia 2023 r., przy pomocy systemu Szlach kraj opuściło i nie wróciło prawie 19 tys. mężczyzn w wieku poborowym. Znany jest też czarnorynkowy koszt zakupu potrzebnych dokumentów, który waha się od 3 do 5 tysięcy dolarów – podaje publikacja.

Wiele z organizacji uczestniczących w nielegalnym procederze nosi patriotyczne nazwy, takie jak “Fundacja Charytatywna im. Stepana Bandery”, która “pomogła” 40 uciekinierom. Uniknąć służby wojskowej pomagały również organizacje takie jak “Odrodzenie Naszej Ukrainy”, “Bajraktar”, “Ukraińska Gildia Aktywistów”, “Zbrojni Ochotnicy Ukrainy” i “Rodzima Niańka” itd.

W pierwszej piątce pod względem ilości wysłanych za granicę fałszywych aktywistów znalazły się takie patriotyczne, przynajmniej z nazwy, organizacje jak “Legion Strzelców Siczowych”, który “pomógł” 83 mężczyznom opuścić Ukrainę, “Promień Nadziei” zajął 62. Jednym z rekordzistów jest organizacja “Komitet Zwalczania Korupcji [miasta] Samboru” – który dzięki korupcyjnym schematom pozwolił wyjechać 56 osobom.

Rekordzistami w wysyłaniu za granicę fałszywych aktywistów jest oddział ogólnoukraińskiego stowarzyszenia “Proswita” i organizacja społeczna “Teatr Chleb”: dzięki ich pomocy udało się uciec odpowiednio 96 i 93 mężczyznom.

Trudna ekstradycja

Wcześniej władze ukraińskie groziły, że Kijów może zwrócić się do innych krajów o ekstradycję mężczyzn, którzy uciekli za granicę na podstawie fałszywych zaświadczeń o niezdolności do służby wojskowej np. ze względów zdrowotnych. Jednak, jak zauważają źródła portalu Strana w ukraińskich organach ścigania, praktycznie niemożliwa jest ekstradycja do ojczyzny dziesiątek czy setek tysięcy tego typu, gdyż władze nie mają ku temu odpowiednich środków. Prawnik Hennadyj Dubow powiedział na antenie TV Vot-Tak, że potencjalna procedura ekstradycji jednego uchylającego się od poboru do wojska może zająć rok.

Zełenski poinformował 31 sierpnia o kontrolach w wojskowych komisjach lekarskich w całym kraju i przyznał, że dzięki decyzjom niektórych komisji, które za łapówki orzekały o niezdolności do służby, tysiące ludzi wyjechało za granicę.

jb/ belsat.eu