Колькасць затрыманняў у Беларусі расце – шанец апынуцца за кратамі ёсць бадай што ў кожнага чалавека, які не баіцца выказваць уласнае меркаванне. Што рабіць, калі вы трапілі ў рукі міліцыянтаў? Мы падрыхтавалі простую інструкцыю, якая дапаможа вам не разгубіцца на допыце.
Што такое допыт?
Допыт – гэта адное з працэсуальных дзеянняў, якое можа дапамагчы следчым даведацца інфармацыю, якая мае дачыненне да справы.
У межах адміністрацыйнай справы можа праходзіць толькі апытанне: яно тэхнічна выглядае як допыт, аднак статусы ў справаў розныя.
Дапытваць (або апытваць) вас могуць як сведку, падазронага або абвінавачанага.
Допыт або апытанне мусіць праходзіць разам са складаннем пратаколу. Удакладніце перад пачаткам размовы ейны статус: вы маеце права не размаўляць з міліцыянтамі, калі размова не мае аніякага статусу.
Як паводзіць сябе на допыце?
На допыт вас могуць могуць выклікаць праз позву, праз тэлефон, асабіста або праз іншыя сродкі сувязі.
Калі выклікаюць у межах крымінальнай справы, лепш за ўсё першы раз размаўляць са следчымі ў прысутнасці адваката. У межах крымінальнай справы могуць даць і дзяжурнага адваката. У межах апытання дзяжурнага адваката даць вам не могуць.
Першы допыт – гэта аснова ўсяго абвінавачвання, таму будзе найбольш асцярожнымі ў сваіх словах.
Допыт – гэта псіхалагічная гульня «хто каго». Вы можаце весці канспект допыту: гэта дапаможа абдумаць адказ. Варта спакойна сябе паводзіць і паказваць, што вам усё роўна.
Перад допытам вам мусяць назваць ваш статус і зачытаць правы. Калі вы сведка, то мусіце даваць паказанні. Аднак вы можаце спаслацца на арт. 27 Канстытуцыі РБ – аніхто не можа сведчыць супраць сябе, чальцоў сваёй сям’і і блізкіх сваякоў. А доказы, якія атрыманыя з парушэннем закону, не маюць юрыдычнай моцы.
Што гаварыць на допыце?
Адмовіцца ад дачы паказанняў, згодна з арт. 27 Канстытуцыі, могуць падазроныя і абвінавачваемыя. Сведкі жа мусяць адказваць на пытанні следства.
Памятайце аб прэзумпцыі невінаватасці: следства мусіць даказаць, што вы вінаватыя, а не вы мусіце сябе абараняць. Таму не трэба ім дапамагаць інфармацыяй.
Лайфхак: вы можаце «забыць» чыёсьці імя або «не разгледзець» некага чалавека ў натоўпе. Пазбягайце маналогаў і адказвайце проста. Але не хлусіце – гэта караецца законам. І часцей за ўсё хлусня ўсплыве.
Гэта той выпадак, калі «не ведаць» чагосці па справе лепш, чым «здагадвацца, што было так і так».
Нюансы пратаколу
Пасля кожнага допыту або апытання мусіць быць складзены пратакол. Уважліва чытайце, што вы падпісвайце. Калі з нечым ня згодныя, пазначце гэта ў пратаколе. Калі хочаце нешта дадаць – дапішыце.
Калі не хапае месца – патрабуйце яшчэ адзін ліст, і дапісвайце «працяг на наступным лісце». Кожны ліст мусіць быць падпісаны. Не пакідайце пустых месцаў: іх варта закрэсліць або замаляваць.
Падпісвайце пратакол: ён мае юрыдычную моц і без вашага подпісу. Азнаёміўшыся ж – вы можаце ўнесці ў яго свае карэктывы.
Залатыя правілы
У допытаў ёсць тры залатых правілы: не вер, не бойся, не пытай.
Не верце – уважліва чытайце ўсе дакументы, думайце перад адказамі і не верце словам міліцыянтаў. Асабліва калі яны абяцаюць «плюшкі» за супрацу.
Не бойцеся – не паддавайцеся на правакацыі і іхныя пагрозы. Міліцыянты сілкуюцца вашым страхам.
Не пытайцеся – просьбы могуць быць залічаныя як праява слабасці і тое, чым на вас можна націснуць.
Ксенія Тарасевіч, belsat.eu
