Нацыянальны статыстычны камітэт Беларусі апублікаваў звесткі пра колькасць насельніцтва краіны на пачатак 2023 года, якія засведчылі працяг істотнага змяншэння гэтага паказніку. Але, як кажа эканамістка Настасся Лузгіна, у рэальнасці сітуацыя яшчэ горшая.
Насельніцтва Беларусі на 1 студзеня 2023 года склала 9 200 617 чалавек. За год паменшылася на 54 907 чалавек. У 2021-м змяншэнне склала 94,1 тыс. асобаў, а ў 2020-м – 60,6 тыс. чалавек.
Гарадское насельніцтва на 1 студзеня склала 7,212 млн чалавек і зменшылася за год на 19,69 тыс., а сельскае скарацілася на 35,2 тыс., да 1,988 млн чалавек.
Адразу ў дзвюх вобласцях – Гарадзенскай і Магілёўскай – колькасць насельніцтва ўпершыню стала меншаю за 1 млн чалавек. Таксама другі год запар зніжаецца насельніцтва ў сталіцы, дзе ўсе мінулыя гады назіраўся няспынны рост. Апошнія два гады Менск больш не лічыцца двухмільённікам.
Знізілася ў 2022 годзе колькасць жыхароў і ў Менскай вобласці, якая заставалася адзіным рэгіёнам Беларусі, дзе з 2014 года насельніцтва расло.
Колькасць насельніцтва ў рэгіёнах на пачатак года:
- у Менску – 1 995 471 чалавек;
- у Менскай вобласці – 1 462 021 чалавек;
- у Гомельскай вобласці – 1 347 469 чалавек;
- у Берасцейскай вобласці – 1 315 405 чалавек;
- у Віцебскай вобласці – 1 091 948 чалавек;
- у Гарадзенскай вобласці – 998 600 чалавек;
- у Магілёўскай вобласці – 989 702 чалавекі.
Каго не палічылі
Пры гэтым звесткі Белстату не ўлічваюць дакладнай колькасці асобаў, якія стала жывуць у Беларусі. Статыстыка міграцыі ўлічвае зусім невялікія групы эмігрантаў – у асноўным толькі тых, хто афіцыйна заявіў дзяржаўным органам, што з’язджае з краіны паводле кантрактаў, падкрэсліла ў каментары «Белсату» старэйшая навуковая працаўніца даследчага цэнтру BEROC Настасся Лузгіна.
«А тых, хто проста зʼехаў, ніхто не палічыць. Яны быццам бы прысутнічаюць у краіне, хоць гэта не так. У той жа час статыстыка краінаў Еўразвязу паказвае, што эміграцыйныя працэсы ў Беларусі ўзмацніліся. Гэта значыць, людзі выязджаюць з краіны», – адзначыла экспертка.
Адпаведна, адносна лічбы Белстату пра колькасць насельніцтва краіны варта рабіць папраўку на тое, што не ўлічваецца большасць людзей, якія ўжо зʼехалі ў Польшчу, Літву ды іншыя краіны. І калі б Белстат паўнавартасна ўлічваў эміграцыю, то «карцінка была б яшчэ больш гнятлівая».
Людзі чакаюць
Агулам жа з 2018 да 2023 года насельніцтва Беларусі скарацілася амаль на чвэрць мільёна чалавек.
«Беларусь вымірае, прытым досыць хутка», – заявіла Настасся Лузгіна.
Пры гэтым экспертка адзначыла, што за апошнія некалькі гадоў гэты негатыўны трэнд паскорыўся. Людзі ва ўмовах нявызначанасці, палітычных і эканамічных выклікаў не імкнуцца нараджаць большую колькасць дзяцей.
«Шмат хто выбірае пазіцыю чакання. Думаюць, як пракарміць тых, хто ёсць, а не заводзіць яшчэ дзяцей», – распавяла эканамістка.
І паколькі бум нараджальнасці ўжо мінуў, то расце натуральнае змяншэнне насельніцтва. На гэта ўсё ў 2020 годзе наклалася эпідэмія каронавіруса, пасля пачатку якой Белстат нават перастаў публікаваць звесткі пра колькасць памерлых. А затым і істотна вырасла эміграцыя з краіны.
І што з таго?
Настасся Лузгіна адзначыла, што міграцыя ідзе пераважна за кошт маладзёнаў і людзей працаздольнага веку. Таксама пэўную частку працаздольнага насельніцтва мог забраць ковід. Усё гэта ў выніку адбіваецца перадусім на рынку працы, які і так сціскаецца, і прыводзіць да таго, што менш людзей і менш спецыялістаў застаецца цяпер на рынку, памяншаецца занятасць.
Гэта ў сваю чаргу прыводзіць да таго, што скарачаюцца адлічэнні ў Фонд сацыяльнай абароны насельніцтва, якія ідуць беспасярэдне на выплаты пенсіяў цяперашнім пенсіянерам, падкрэсліла эканамістка.
Той жа факт, што за мяжу часта зʼязджаюць людзі з высокаю кваліфікацыяй, запавольвае развіццё краіны і прыводзіць да страчаных эканамічных магчымасцяў.
«Калі б людзі не зʼехалі або ва ўмовах каронавіруса былі ўведзеныя больш жорсткія абмежаванні, то сёння рынак працы быў бы больш актыўным, гэта давала б стымул для эканамічнага развіцця», – мяркуе Настасся Лузгіна.
Скарачэнне колькасці людзей негатыўна ўплывае і на развіццё інфраструктуры, у тым ліку ў рэгіёнах, падкрэсліла эканамістка. Сярод іншага, скарачаецца або не развіваецца сфера абслугоўвання (колькасць кавярняў, рэстаранаў ды іншага), што ў сваю чаргу адбіваецца на ўзроўні падатковых паступленняў.
Але ці зменяцца найбліжэйшым часам у Беларусі ўмовы, якія б спрыялі таму, што жыхары краіны хацелі б заставацца ў ёй і такім чынам развіваць яе, – пытанне рытарычнае і, пэўна, не эканамічнае.
Макар Мыш belsat.eu
