У інтэрв’ю Святланы Ціханоўскай расейскаму радыё «Эхо Москвы» было важна не толькі тое, што яна скажа, але як яна скажа, якая будзе ступень выразнасці, цэласнасці яе думак і ўнутраная эвалюцыя палітычнага лідарства. Менавіта з апошняга выцякае змест і характар словаў і пасылаў, улічваючы, што Аляксей Венедыктаў зʼяўляецца каналам сувязі з Крамлём. У гэтым выпадку тым больш неабходная цвёрдасць і прынцыповасць уласнай пазіцыі, якая будзе патрабаваць стаўлення да сябе як да роўнага.
Лідарскі, палітычны рост Святланы Ціханоўскай проста неабходная ўмова для далейшага развіцця пратэстнага руху, ва ўмовах такога глыбокага крызісу лідарскі патэнцыял, духоўная сіла з’яўляецца адзінай кампенсацыяй за страты ў часе і ініцыятывах. Калі грамадства губляе надзею на хуткія перамены ў краіне, яно напэўна павінна быць упэўненае ў тым, што лідарства Святланы Ціханоўскай набірае сілу. Сёння быць толькі «вобразам пераменаў» ужо не дастаткова.
Прастата, неспрактыкаванасць у пытаннях палітыкі былі плюсам Святланы Ціханоўскай на першым этапе палітычнай барацьбы. Яна прываблівала і абварожвала, бо людзям патрэбная была выключна альтэрнатыва. У яе прастаце, слабасці і можа быць у чымсьці наіўнасці была яе сіла. Але цяпер, па сканчэнні 1,5 гадоў супрацьстаяння з рэжымам, павінна была адбыцца ўнутраная трансфармацыя ў змястоўнае палітычнае лідарства, з глыбокім разуменнем таго, што адбываецца, і ясным выразным бачаннем будучыні.
Я зыходжу з таго, што актыўны ўдзел у палітыцы – гэта магутны штуршок, які выводзіць фармаванне асобы на зусім іншы ўзровень. Гэта экспрэс-універсітэт, які дазваляе атрымаць цалкам унікальны вопыт і веды. Асабліва калі ўлічыць на якую вяршыню палітычнага жыцця Святлане Ціханоўскай атрымалася ўзысці. Адзінае, што неабходна – гэта жаданне чалавека і яго адкрытая свядомасць, унутраная ўстаноўка на неабходнасць самаразвіцця. А гэтая ўстаноўка з’яўляецца толькі тады, калі чалавек гатовы да таго, каб грунтоўна ўкараніць сябе ў палітычным жыцці. Калі такой патрэбы няма, то няма жадання пашыраць сваю свядомасць, успрымаць новыя думкі і ідэі, усведамляць сябе як гістарычную асобу, якая здольная канструяваць палітычную прастору і ствараць.
Інтэрвʼю Ціханоўскай Венедыктаву, як мне здаецца, прадэманстравала тое, што ў фундаментальных пытаннях «палітычнага і гістарычнага быцця» Святлана Ціханоўская ўсё яшчэ застаецца на ўзроўні 2020 года.
Верагодна, што гэта звязана з яе жаданнем заставацца ў ролі часовага фармальнага палітычнага дзеяча, без унутраных амбіцыяў і прэтэнзіяў на нешта большае. Такая псіхалагічная ўстаноўка выяўляецца ў адсутнасці ўласнай пазіцыі, меркавання па важных для нашай краіны і народу пытаннях. Адказнасць за важныя палітычныя рашэнні і лёс народу перакладаецца на кагосьці іншага ў будучыні: «новы прэзідэнт расставіць усе кропкі над “i” і зробіць правільны выбар». Гэта словы простага абывацеля, а не чалавека, да якога былі прыкаваныя вочы тысяч людзей.
Калі гэта так, то сапраўды няма ніякага сэнсу перабудоўваць свой унутраны свет і свядомасць, можна проста заставацца староннім назіральнікам, гледачом, а не актыўным удзельнікам з цягай да новых ведаў.
Такі патэрналізм, вера ў новага «добрага» прэзідэнта, безумоўна адаб’ецца на пазіцыях і ўплыве Ціханоўскай. Бо будучыня краіны вырашаецца тут і цяпер, ніякага «потым» не будзе, як і не будзе «цудоўнага» зʼяўлення «новага прэзідэнта». Аднак разумення гэтых простых ісцін таксама не адбылося, ды і не магло адбыцца ва ўмовах унутранай самаізаляцыі ад палітычнага.
Адпаведна, калі няма выразнай яснай карціны свету, уласнай пазіцыі, меркавання, народжанага з асабістага пераасэнсавання інфармацыі, то выказванні па лёсавызначальных пытаннях – інтэграцыя, транзіт, уплыў Расеі – будуць павярхоўнымі і супярэчлівымі. Яны ператворацца ў механічнае паўтарэнне пачутага, як у студэнта, які вызубрыў некалькі абзацаў з падручніка перад іспытам.
Асабліва выразна слабасць асэнсаванага пункту гледжання выявілася ў словах аб інтэграцыі з Расеяй «І Саюзная дзяржава не прадугледжвае здачу суверэнітэту… Інтэграцыя ўжо настолькі глыбокая паміж нашымі дзвюма краінамі, і эканамічная ў прыватнасці, што нам з гэтым жыць… Для таго, каб урэгуляваць нейкія пытанні паміж дзвюма краінамі, можа быць саюзны парламент. Але гэта маё меркаванне. Магчыма, я няправільна думаю. Я думаю, што палітыкі могуць абвергнуць мае словы».
Акрамя нейкага бытавога ўяўлення пра тое, чым з’яўляецца «Саюз», тут таксама можна заўважыць свядомае дыстанцыяванне ад палітычнага. Даецца толькі знешняя ацэнка – без якой-небудзь спробы глыбокага аналізу сітуацыі і праблемы, рашэнне якіх ускладаецца на нейкіх іншых палітыкаў. Але ж пытанне «інтэграцыі» гэта не проста палітычнае пытанне – гэта «цывілізацыйнае пытанне», пытанне жыцця і смерці дзяржавы. Адказаць на яго можна толькі ў тым выпадку, калі суверэнітэт і незалежнасць сапраўды маюць каштоўнасць для чалавека, якога называюць лідарам. Лідар не можа сказаць: »я не ведаю«, »можа быць дрэнна, а можа быць добра«, таму што адна з задач лідара – фармаванне меркавання, пазіцый грамадзянаў, удзел у фармаванні нацыі.
Лідарства, як сукупнасць палітычных, духоўных, псіхалагічных якасцяў, вельмі неабходнае ў пераломных момантах. Таму што толькі лідарства вызначае характар пераменаў і іх накірунак.
Калі ў найбліжэйшай будучыні вакуум лідарства не будзе пераадолены, калі Святлана Ціханоўская будзе працягваць трымаць сябе «па-за палітычным» і толькі гуляць ролю лідара, а не быць ім, дэкансалідацыя палітычных актываў узмоцніцца, як і агульнае расчараванне ў «новых палітыках».
Павел Усаў/ІР belsat.eu
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
