«Я чалавек-вакзал». Гісторыя Алены Жаркевіч, якая зарганізавала дом для ўцекачоў ва Украіне
Алена Жаркевіч прыехала ва Украіну тры месяцы таму разам з сынам. Цяпер яна дапамагае беларускім уцекачам: зняла дом і прымае тых, каму няма дзе жыць у Кіеве. Мы распыталі Алену пра нядаўняе затрыманне і тое, чаму яна не лічыць сябе валанцёркаю, хаця паклапацілася больш як пра 50 чалавек.
У Беларусі Алена збірала рэчы ды ежу для сіротаў, арганізоўвала піццё гарбаты ў дварах ды рабіла іншыя рэчы:
«У лістападзе мяне забралі, бо я перагароджвала дарогі ў Менску, потым вызвалілі. Другі раз мяне забралі на працы, павесілі два дадатковыя артыкулы. Яшчэ мяне арыштавалі ў красавіку, аштрафавалі на 100 базавых за вопратку. А потым на наступны дзень прыехалі да мяне, селі ў машыну, пасядзелі са мною 4 гадзіны, апалілі мне валасы запальніцай. Яны мне пагражалі, што я буду гніць у турме КДБ, што яны ў любым выпадку пасадзяць, не дадуць спакойна жыць майму сыну, што яму не дапамогуць дактары. У Назара адна нырка, і яны казалі, што яму не дапамогуць, бо маці ў яго ідыётка, якая не любіць дзяржаву».
Не зважаючы на гэта, Алена пастанавіла застацца ў Беларусі, але пратрымацца выпала толькі месяц:
«Потым прыйшоў пратакол, што я супраціўлялася пры затрыманні, чаплялася, абражала, хапала за адзенне таварыша Крамарава. Так, гэта вядомая асоба. Паводле ягоных сведчанняў у судах, яго, бадай, пабіў ці штурхаў кожны са змагароў. І мы сазваніліся з адвакатам ды зразумелі, што ўжо нічога не зможам зрабіць».
Алена пачала збірацца на ўцёкі, але не змагла забраць нават сваёй медычнай карткі – сказалі, што яна ў міліцыі.
«Мы паехалі ў Расею, доўга думалі, як нам трапіць ва Украіну. Урэшце трапілі і пачалося самае цікавае: нам тут фонды не дапамаглі. Нам не было дзе жыць, пакуль не дапамагла Наста Базар, прыўкрасная дзяўчына. Яна зняла нам кватэру. І ў гэты ж час прыехала яшчэ адна сям’я, шматдзетная, ім не было дзе жыць. Яны яшчэ з Беларусі былі са мною на сувязі. Вось мы жылі з імі разам. Потым да нас прыехалі… ой, нават не памятаю хто… У нас жыло столькі людзей, што я не ўсіх нават запомніла», – дзеліцца жанчына.
За колькі месяцаў у трохпакаёвай кватэры Алены пажылі каля 60 асобаў. Калі яна зразумела, што людзей будзе ўсё болей, то наважылася на асобны дом:
«Мы знайшлі вось гэты дом і забралі ўсю сваю кватэру з пятнаццаці чалавек. Потым да нас паехалі новыя беларусы. А затым СБУ».
Нават прапаноўвалі каву
Пра затрыманне Алены ды ейных суседзяў пісалі розныя СМІ, і шмат хто баяўся, што гаворка пойдзе пра зняволенне і дэпартацыю, аднак размова з украінскімі сілавікамі склалася даволі лагодна.
«Яны нас не дапытвалі, не глуміліся. Яны нават дзяцей не пабудзілі, калі прыйшлі. Мы ў акно пабачылі, што нас ачапілі. Мы не збіраліся бегчы. Было зразумела, што ім патрэбная была я, бо дамова на дом аформленая на мяне. І Ягор ім быў цікавы. Яны думалі, што ён былы міліцыянт, а калі даведаліся, што ён з дэпартаменту аховы і не разганяў людзей, то ажно выдыхнулі», – распавядае беларуска.
У Алены ад гэтай сустрэчы засталіся даволі цёплыя ўспаміны:
«Пагрозаў не было. Яны думалі, што я замежная шпіёнка, бо доўгі час была ў Расеі, і не толькі на Смаленшчыне. Яны дзівіліся, што я легальна перайшла мяжу з маймі артыкуламі. Я ім і распавяла, што была ўпэўненая, што мяне пасадзяць расейскія органы на мяжы, таму з намі ехаў яшчэ адзін чалавек, з якім бы застаўся мой сын. А я б паехала ў расейскую турму, але я разумею, што расейская турма больш бяспечная за беларускую. Зразумела, што праз паўгода б мяне выдалі, але за гэты час, можа, нешта змянілася. Але расейцы недзе штосьці не заўважылі і прапусцілі нас. Я ім гэтую гісторыю распавяла, і яны ўсё зразумелі».
Уцекачам прапаноўвалі супрацу, але не ў плане даносаў, а каб самым ім нічога не пагражала:
«Яны казалі, што беларусы іх задзяўблі хамствам, маўляў, яны не ворагі, а проста хочуць, каб цягам пяці дзён нелегалы прыходзілі ў Дзяржаўную міграцыйную службу і адзначаліся. Украіна разумее, што нам цяжка і чаму мы бяжым сюды. Яны прасілі, каб нашыя людзі беглі не лясамі-палямі, а адразу да ўкраінскіх памежнікаў, а тыя дапамогуць. Я ім патлумачыла, што пасля Беларусі ва ўцекачоў мала даверу да людзей у форме. Але на нас яны не ціснулі».
У адным з кабінетаў нават вісеў бел-чырвона-белы сцяг:
«Я запытала, а мне адзін з іх адказаў, што гэта яму беларусы падарылі. То і я паабяцала ім сцяг падарыць. Папярэджвалі, што могуць прыехаць беларускія кадэбісты пад выглядам уцекачоў і нашкодзіць нам, то каб мы былі асцярожныя».
Дом – гэта не гостэл, дзе ўсе сядзяць нага за нагу
Двухпавярховы будынак з мансардай Алена здымае ў вельмі цікавага мужчыны, які сам змагаецца за сваю краіну шмат гадоў:
«Калі мы сюды прыехалі, то пабачылі прыўкраснага дзядулю. Ён пісьменнік, казак, апазіцыянер, удзельнік Майдану 2004 і 2014 гадоў, спачувае беларусам. Ён нас ад эсбэушнікаў бараніў нават. А калі мы вярнуліся, ён мяне абняў, што я аж заплакала. І кажа: «Я нікому вас не аддам». Так міла было».
Рыэлтарка распавяла гісторыю, што спадар Сцяпан застаўся адзін, бо ягоная сям’я з’ехала ў Расею, і ён вельмі сумаваў у адзіноце:
«А тут ён у адзін дзень атрымаў цэлую агромністую сям’ю: і дачок, і сыноў, і ўнукаў багата».
Нашая суразмоўца першапачаткова дамовілася з гаспадаром, што будзе тут пастаянна жыць з сынам, але да іх будуць прыязджаць іншыя людзі, якім патрэбны прытулак:
«Не заўжды розныя ініцыятывы рэагуюць своечасова, не заўжды людзям хапае чатырох тыдняў, каб дачакацца візы ці іншыя свае пытанні развязаць. Некаму не стае доказаў для верыфікацыі. І візу чакаць можна некалькі месяцаў, людзі ўладкоўваюцца на працы. У нас дом – не гостэл, тут людзі не сядзяць нага за нагу. У асноўным усе працуюць».
У Алены ўжо назбіралася гісторыяў уцекачоў на цэлую кнігу:
«Былі ў нас хлопцы, якія зусім без грошай прыехалі, нават на метро не было. Мы ім выклікалі таксі і сюды забралі. Была дзяўчына, што а шостай ранку прыехала, думала, што здыме кватэру, але ў Кіеве гэта не так лёгка, то і яна ў нас пабыла. Былі людзі, якія не ведалі, ці змогуць іх родныя да Кіева дабрацца. Я такі чалавек-вакзал, гэта пра нас».
Арэнду дому на некалькі месяцаў Алене аплаціў чалавек, які жадае застацца ананімным. Але беларуска плануе, што гэты праект мае быць доўгатэрміновым і за кошт супольнай аплаты жыхарамі:
«Мы ўсе можам працаваць, хто поўнагадовы. І мы палічылі, што цяпер дарослых 11 чалавек, то, калі па 2000 грыўняў, мы цалкам можам самі дом аплочваць. Харчаванне ў нас таксама агульнае. Селі, палічылі, колькі нам трэба дзясяткаў яек, мукі таго-сяго. Адна з нас атрымала дапамогу ад «INeedHelp», гэта ўсё пайшло ў агульную касу. А потым, пасля затрымання, нам пачалі пісаць іншыя ініцыятывы і прапаноўваць харчовыя кошыкі».
Яшчэ адна функцыя дому – ратаваць людзей ад адзіноты і талакою развязваць асабістыя праблемы кожнага з жыхароў.
«Мы можам быць нянькамі, кухарамі, проста дапамагаць адно аднаму. Пра той жа ДМС: мы можам патлумачыць новаму чалавеку, што гэта такое, што гэта бяспечна ды істотна, нават узяць за руку і адвесці туды, каб ён не парушаў тутэйшага заканадаўства», – тлумачыць беларуска.
Новыя ўмовы жыцця змянілі светаадчуванне Алены ды ейнага сына:
«Мы з Назарам у Беларусі жылі ўдваіх. І калі да нас прыходзілі госці, то гэта было да вечара. А калі яны заставаліся начаваць, то ранкам я ўжо чакала, каб яны пайшлі, бо хацела застацца адной. Але тут ужо прызвычаіліся. І нават Назар прасіў, каб я нам падсяліла кагосьці ягонага ўзросту, каб яму было з кім гуляць. І мы смяяліся, што гэта ж не на змову – хто да нас едзе».
Жанчына прызнаецца, што за тры месяцы стамілася ад такога вялікага наплыву новых людзей і нават думае наладзіць працэсы ў гэтым доме ды пашукаць сабе асобнае жытло:
«Мы тут можам сутыкнуцца з людзьмі, якія думаюць, што дом аплацілі фонды і новым жыхарам тут нехта нешта вінны. Тут мусяць быць адказныя людзі. Тады мы з Назарам пашукаем нешта для сябе».
Алена перакананая, што беларуская салідарнасць нікуды не падзелася. Як мінімум у ейным доме яна ёсць і працягвае існаваць, дапамагаць беларусам:
«Салідарнасць, можа, недзе згубілася праз розныя праблемы, але тут яна ёсць. Нават пасля затрымання пра нас столькі людзей даведаліся, пачалі прапаноўваць дапамогу. То вось жа яна, нашая салідарнасць».
МГМ belsat.eu
