Калі санкцыі падзейнічаюць? Якімі будуць новыя? Спыталі эканаміста і палітолага
Ці падобныя да праўды нядаўнія чуткі пра наступныя санкцыі супраць рэжыму Лукашэнкі? Што і калі ад іх будзе беларусам і ці ўратуе ад наступстваў Расея? «Белсат» спытаў эканаміста і палітолага.
Чуткі пра новыя санкцыі рэалістычныя?
Паводле выдання «Наша ніва», якое спасылаецца на сказанае «на многіх міжнародных кансультацыях», наступныя санкцыі Еўразвязу і Злучаных Штатаў супраць рэжыму Аляксандра Лукашэнкі могуць быць уведзеныя ў трох напрамках:
- драконаўскія санкцыі супраць пяці банкаў («Беларусбанк», «Дабрабыт», «Белінвестбанк», «Белаграпрамбанк» і Банк развіцця);
- у сферы дрэваапрацоўвання, «якая стала крыніцай валютных паступленняў у сувязі з ростам цэнаў на будаўнічыя матэрыялы»;
- супраць «Белтэлекаму», які «звязваюць з новай сістэмай татальнага відэакантролю і сачэння за трафікам».
Ці рэалістычна гучыць такі сцэнар санкцыяў? Эканаміст Леў Марголін кажа «Белсату», што такія санкцыі сапраўды могуць абмяркоўвацца і ў выніку быць прынятыя, але ўдакладняе:
«Можа быць, можа не быць: еўрапейскія і амерыканскія партнёры не вельмі спяшаюцца ўводзіць дадатковыя санкцыі».
Марголін адзначае, што названыя банкі дзяржаўныя і большасць прадпрыемстваў дрэваапрацоўвання дзяржаўныя. Санкцыяў не хочуць уводзіць супраць прыватных прадпрыемстваў – хіба пунктава, супраць гаманцоў рэжыму. Супраць дзяржаўных – чаму б і не.
Наколькі моцна санкцыі ўдараць па кожным з банкаў, залежыць ад таго, як гэтыя банкі ўключаныя ў міжнародныя разлікі, бо ўсе санкцыі датычаць толькі долараў і еўраў. Унутраных разлікаў у Беларусі і разлікаў з расейскімі прадпрыемствамі санкцыі не закранаюць. Тое, што чакае банкі пад санкцыямі, эксперт называе «вельмі непрыемным, але наўрад ці вызначальным момантам».
Дырэктар інстытуту «Палітычная сфера» Андрэй Казакевіч кажа «Белсату», што сапраўды цыркулюе інфармацыя пра санкцыі, падобныя да апісаных «Нашаю нівай». Але гэта толькі адзін з магчымых фарматаў.
Абмяркоўваюць і варыянт, у якім санкцыяў будзе менш: у асноўным персанальныя санкцыі замест шырокіх эканамічных. Была інфармацыя і пра магчымыя санкцыі супраць іншых кампаніяў і бізнесоўцаў з турыстычнага бізнесу, якія зараблялі на мігрантах.
Санкцыі ўжо даўно ўводзілі. Калі ад іх будзе эфект?
Калі Еўразвяз уводзіў эканамічныя санкцыі супраць Беларусі, то падкрэсліваў: яны не датычаць ужо заключаных кантрактаў, супрацу дадуць давесці да канца. Кантракты ў тых сферах, якія зачапілі санкцыі, заключаюцца звычайна на год, адзначае Марголін, таму ўжо са студзеня 2022-га санкцыі запусцяцца.
Што ад гэтага будзе звычайным беларусам? Паводле эканаміста, наўпрост санкцыі зачэпяць хіба тых рабочых, якія працуюць на падсанкцыйных прадпрыемствах. А іншых закране ўскосна: будзе скарочанае паступленне валюты ў краіну, ад гэтага зменшацца магчымасці для імпарту, а праз гэта можа запусціцца новы віток інфляцыі.
«Гэта значыць, заробкі будуць заставацца тыя ж, а купіць на тыя заробкі можна будзе значна меней», – апісвае Марголін магчымы сцэнар уплыву санкцыяў.
А палітычны эфект?
«Трэба разумець: санкцыйная палітыка – гэта такая гульня, – тлумачыць Казакевіч. – Палітычны эфект немагчыма прадказаць. Пэўны палітычны эфект ужо ёсць. Ёсць разуменне, напэўна, у самога Лукашэнкі, а тым больш ягонага атачэння, што гэта вельмі сур’ёзная гульня, якая можа значыць сур’ёзныя страты для іх – для тых, хто трапіў пад санкцыі, хто быў завязаны ў гэтым бізнесе».
На думку палітолага, галоўным палітычным эфектам зробіцца тое, што ўлады будуць вымушаныя сябе стрымліваць прынамсі ў пытаннях рэгіянальнай бяспекі. Ціск на суседнія краіны будзе выклікаць адназначна жорсткую рэакцыю з боку Еўразвязу, а «тут сілы няроўныя».
Эфект на ўнутрыпалітычны клімат будзе больш адцягнуты, лічыць Казакевіч: Лукашэнка хоча зняцця санкцыяў пры мінімальных стратах для сябе, пры мінімальнай палітычнай рызыцы.
Але і да заявы Лукашэнкі «спачатку зніміце санкцыі – пасля будуць перамовы» палітолаг не ставіцца сур’ёзна.
«Гэта рыторыка, не больш за тое, – упэўнены Казакевіч. – Уся гісторыя кіравання Лукашэнкі паказвае, што пры пэўных абставінах ён быў вымушаны ісці на перамовы, калі санкцыі не былі знятыя.
Урэшце, трэба сказаць, што санкцыі не былі цалкам знятыя: чатыры асобы, якіх вінавацілі ў сувязі са знікненнем палітыкаў, так і заставаліся пад еўрапейскімі санкцыямі, а амерыканцы нават падчас лібералізацыі прыпынілі санкцыі, але не знялі іх цалкам».
Пуцін уратуе?
Можа, ад гэтага ўратуе Расея? Марголін разважае: калі б Крэмль даў уладам Беларусі некалькі мільярдаў долараў, гэта магло б палепшыць становішча, але «рэч у тым, што ніхто гэтых мільярдаў не будзе даваць». За пяць візітаў у Маскву Аляксандр Лукашэнка змог дамовіцца на $ 630 мільёнаў крэдытаў да канца 2022 года.
«Гэта па сутнасці нішто, гэта пустое месца, – кажа Марголін пра $ 630 мільёнаў на 1,5 года. – Гэта можа перадухіліць дэфолт Беларусі па расейскіх жа пазыках. Ніякага ўплыву на стан беларускай эканомікі ад іх не будзе.
А больш ніякіх мільярдаў Беларусь не ўбачыць. Бо кожны, скажам, студэнт эканамічнага факультэту другога курсу разумее: гэта выкінутыя грошы, бо назад Расея іх ніколі не атрымае. Па-першае, гэта не інвестыцыі, яны не прыводзяць да павелічэння вытворчасці. Па-другое, гэтыя грошы выкарыстоўваюцца на падтрыманне штаноў, праядаюцца».
Казакевіч кажа, што ў палітычнай гульні за падтрыманне трэба будзе нешта запрапанаваць Крамлю. Акрамя фінансавай апоры, могуць быць і іншыя механізмы развязання сітуацыі. Але так ці іначай Расея не зацікаўленая ў абрынанні беларускай сістэмы.
«Можа, яны [у Крамлі] былі б не супраць нейкага транзіту, перадачы ўлады [ў Беларусі], стварэння больш складанай сістэмы, – мяркуе палітолаг. – Але пры спрыяльных для іх умовах. Калапс ім не выгадны, бо гэта рызыка: невядома, якія сілы прыйдуць да ўлады ў выніку гэтага».
АА belsat.eu
