«Мы прадаем за бясцэнак, а нехта нажываецца». Чаму альшанскія фермеры выкідваюць агуркі?
У інтэрнэце разышлося відэа, на якім мужчына расціскае нагамі і коламі грузавіка рассыпаныя гуркі і эмацыйна абураецца коштам 10 капеек. Адбываецца гэта нібыта ў гурковай сталіцы Беларусі – Альшанах. «Белсат» паразмаўляў з мясцовымі фермерамі пра гэты ролік і пра тое, што ж адбываецца сёлета з агуркамі.
«Прадаваць за 10 капеек – гэта бясплатна»
Іван Грыб займаецца фермерствам ужо больш за 20 гадоў. У 2000 годзе мужчына заснаваў фермерскую гаспадарку «Альшаны», якая цяпер – адна з найбуйнейшых у рэгіёне. Спадар Іван шмат што паспрабаваў вырошчваць: гародніну, ягады – шукаў, што будзе найбольш запатрабаваным. Займаўся і гуркамі, але апошнім часам вырашыў адмовіцца ад іх – нявыгадна.
– Мы цяпер вырошчваем таматы, і яны ў нас добра ідуць. А гуркоў не бяруць, няма пакупнікоў, кошты ўпалі, – кажа фермер. – А тым больш за 10 капеек людзі і прадаваць не хочуць, таму і выкідваюць. Бо крыўдна. Летась былі кошты 60–70 капеек – хоць нешта. А на гэтым тыдні ўпалі да 10 капеек. Такога яшчэ не было. А каб фермер мог хоць нешта зарабіць, мусіць быць хаця б 60–70 капеек. 10 – гэта бясплатна.
Спадар Іван лічыць, што прычына – у перанасычанасці рынку, што гуркоў вырошчваюць зашмат – і фермеры, і людзі на сваіх прыватных гаспадарках. Таматаў, зрэшты, таксама шмат, зазначае фермер, але ў сваёй гаспадарцы ён знайшоў выйсце абысці канкурэнцыю: пачаў вырошчваць малінавы тамат, якім пакуль ніхто ў рэгіёне не займаецца.
– І ў выніку добра пайшло. У нас купляюць супермаркеты, ва Украіну адпраўляем фуры, – кажа спадар Іван. – Мы імкнемся ўсё прыгожа акуратна ўпакаваць, каб людзям падабалася. Закупачныя кошты на таматы цяпер у нас добрыя. Супермаркеты бяруць за 2 рублі 30 капеек, ва Украіну адпраўляем па 2 рублі 40 капеек. Раней і ў Польшчу вазілі, але растаможку паднялі. Яшчэ ягады прадаем – вельмі добра ідзе таксама.
Сёлета гуркоў не бяруць і кансервавыя заводы
Паводле спадара Івана, фермерам крыўдна, што закупачныя кошты такія нізкія, у выніку яны не хочуць нават збіраць агуркі.
– Бо гэта ж вялізная праца – вырасціць іх. Паліваць, даглядаць, – тлумачыць альшанскі фермер. – Цяпер людзі не хочуць абслугоўваць цяпліцы, рваць гэтыя гуркі. Збіраюць, каб свінням скарміць. Трымаюцца на тым, што змаглі ў траўні зарабіць.
Пры гэтым наш суразмоўца зазначае, што бліжэй да сярэдзіны жніўня сітуацыя з коштамі мусіць змяніцца – яны будуць расці. Заўсёды падаюць у сярэдзіне лета. Але так нізка, як сёлета, не змяншаліся ніколі.
У папярэднія гады, калі гародніны было больш, чым можна было прадаць, выйсцем былі кансервавыя заводы, але сёлета і яны амаль не працуюць, зазначае спадар Іван. На засолку гародніну бяруць толькі прыватнікі.
«Альшанцы ніколі б не сталі ціснуць грузавіком гародніну»
Фермер з Альшан Васіль Грыб відэа з агуркамі лічыць правакацыяй.
– Той хлопец на грузавіку, здаецца, быў з Гомельскай вобласці, – кажа спадар Васіль. – Не ведаю, навошта ён гэта зрабіў, нібыта правакацыя нейкая. Я нават сумняюся, што гэта насамрэч у Альшанах. Бо нашыя альшанцы ніколі так не будуць рабіць. Яны лепш аддадуць бясплатна, чым стануць ціснуць машынай.
Спадар Васіль распавядае, што кожны раз, калі ўраджаю шмат, людзі выстаўляюць гародніну ўздоўж дарог і аддаюць мяхамі бясплатна. Раней, да 2020 года, зусім проста было ўсё дапрадаць ці раздаць, бо праз Альшаны праязджала шмат людзей з Украіны. Падчас пандэміі плынь спынілася, стала складаней.
Калі гэта «некандыцыя», то ёй кормяць жывёлу.
– Сітуацыя, калі не можаш прадаць усё, што вырасціў, не ўнікальная, яна паўтараецца амаль штогод, – зазначае фермер. – І ў нас усе ведаюць, што рабіць у такіх выпадках. Нават групы ёсць адмысловыя ў «Вайбэры», у якіх можна напісаць, што вось, аддаем гародніну.
«Свіней і курэй буду карміць агуркамі»
Тым не менш, такіх нізкіх закупачных коштаў на гуркі спадар Васіль яшчэ не бачыў, хоць таксама шмат гадоў у фермерстве. Паводле яго, справа тут не толькі ў тым, што гуркоў вырасцілі зашмат.
– Я не магу сказаць, што сёлета надта вялікі ўраджай. У мяне гуркоў вырасла менш, чым звычайна, – кажа фермер. – Мы выразна бачым, што закупнікі рэгулююць кошты, трымаюць іх такімі. Пры гэтым у тых жа супермаркетах агуркі чамусьці не робяцца нашмат таннейшымі. Ім выгадная такая сітуацыя. У адрозненні ад фермераў.
Спадар Васіль распавядае, што альшанцы перастаюць збіраць ураджай агуркоў, аддаюць жывёле.
– Я, напэўна, таксама ўжо заўтра не буду збіраць, бо няма сэнсу, – кажа мужчына. – Няхай вісяць, а потым пазбіраю і аддам скаціне. У мяне яшчэ ў мяхах шмат агуркоў стаіць. Свінням, курам буду аддаваць – ведаеце, на адмысловай тарцы дзярэш гэта ўсё, і яны добра ядуць.
«Мы прадаем за бясцэнак, а нехта нажываецца»
Спадара Васіля вельмі абураюць кошты на гуркі ў крамах. Ён лічыць незаконным і несумленным прадаваць гародніну нашмат даражэй, чым яе купляюць у фермераў.
– Калі яны купілі гурок за 50 капеек, чаму ён у краме каштуе рубель? – пытаецца фермер. – Ён мог бы каштаваць 70 капеек, але навошта ставіць кошт рубель і вышэйшы? Мы прадаем за бясцэнак, а нехта нажываецца. І ў выніку не ўсім людзям даступныя нашыя гуркі, якія тут можам раздаваць нават бясплатна. Думаеце, у нас усе могуць дазволіць сабе гуркі па коштах у супермаркетах?
Паводле спадара Васіля, каб фермерам было выгадна, агурок павінен каштаваць 30–50 капеек.
Акрамя падзення коштаў на ўнутраным рынку, асобнай праблемай, паводле спадара Васіля, стала адмова Расеі набываць агуркі.
– Каля 80 % усяго ўраджаю Альшанаў звычайна ехала ў Расею, – кажа фермер. – А цяпер нешта там здарылася ў іх, магчыма, ад спякоты, не ведаю, і Санкт-Пецярбург перастаў браць у нас агуркі, Масква менш купляе.
Спадар Васіль думае, што налета ўжо не будзе вырошчваць агуркі.
– З кожным годам усё горш і горш робіцца. Выдаткі вялікія, усё даражэе, а прадукцыя на выхадзе вельмі танная атрымліваецца. Напэўна, больш агуркамі займацца не буду, – рэзюмуе фермер.
Ганна Ганчар, belsat.eu
