Прадстаўнікі дэмакратычных сіл Беларусі лічаць новага брытанскага прэм’ера саюзнікам, а на думку брытанскіх экспертаў, лейбарысты працягнуць курс на безумоўную падтрымку Украіны і не дапусцяць «мяккасці» у дачыненні да Расеі.
Кансерватыўная партыя пацярпела найбуйнейшае паражэнне ў сваёй гісторыі. Перамогу на выбарах у парламент Вялікай Брытаніі атрымала апазіцыйная Лейбарысцкая партыя. Апошнім разам лейбарысты перамагалі на выбарах у 2005 годзе. Эксперты брытанскага выдання The Guardian мяркуюць, што вынікі выбараў хутчэй за ўсё сведчаць не пра перамогу лейбарыстаў, якія не карыстаюцца безумоўнай падтрымкай у грамадстве, а пра няўмелую палітыку кансерватараў. Пачынаючы з сярэдзіны мінулага стагоддзя, зніжэнне ўзроўню жыцця насельніцтва Брытаніі было зафіксавана ўпершыню. І прычыну таго бачаць у жорсткай эканоміі дзяржвыдаткаў пасля фінансавага крызісу 2008 года, пандэмію COVID-19 і «брэкзіт», які прывёў да скарачэння гандлю і інвестыцый. Як бы там ні было, новым прэмʼер-міністрам замест Рышы Сунака стане Кір Стармер. Сунак ужо прызнаў паразу і павіншаваў Стармера. У пятніцу, 5 ліпеня, новага прэм’ера прыме кароль Карл III. На аўдыенцыі яму будзе даручана сфармаваць новы ўрад Яго Вялікасці. Пасля гэтага ён адправіцца ў рэзідэнцыю на Даўнінг стрыт і выступіць са зваротам да нацыі ўжо ў якасці прэмʼера.
Што вядома пра Кіра Стармера
- Па адукацыі ён юрыст. Сярод гучных спраў, якія вёў Стармер, былі цяжбы з урадам кансерватараў аб закрыцці вугальных шахт, абарона інтарэсаў актывістаў, якія выступалі супраць сеткі хуткага харчавання Mcdonaldʼs, брытанскага салдата Саймана Маккея, абвінавачанага ў забойстве ў Паўночнай Ірландыі. Таксама Стармер браў удзел у працэсе па справе аб атручванні былога супрацоўніка КДБ і ФСБ Аляксандра Літвіненкі, які ўцёк з Расеі разам з сямʼёй у Англію ў 2000 годзе. У лістападзе 2006 года Літвіненка памёр у Лондане – спецслужбы Расеі яго атруцілі. У гэтай справе Стармер выступаў на баку абвінавачвання і разам з удавой Літвіненкі дамагаўся перакваліфікацыі гэтай справы з «судовага дазнання» на «публічнае расследаванне».
- Бясплатна дапамагаў міжнароднаму праекту процідзеяння смяротнаму пакаранню.
- У 2002 годзе стаў каралеўскім адвакатам. Пікам юрыдычнай карʼеры стала пасада кіраўніка Каралеўскай пракурорскай службы з 2008 па 2013 год, а ў 2014 быў прысвечаны ў рыцары.
- Упершыню быў абраны ў брытанскі парламент у 2015 годзе ва ўзросце 52 гадоў ад выбарчай акругі Холбарн і Сент-Панкрас на поўначы Лондана. У верасні таго ж года быў уведзены ў склад ценявога кабінета, заняўшы ў ім спачатку пасаду намесніка кіраўніка МУС, а потым міністра па справах Brexit. Паслядоўна выступаў за правядзенне новага рэферэндуму па пытанні выхаду Вялікабрытаніі са складу Еўразвязу.
Што будзе далей
Кансерватыўная партыя павінна аддаць уладу лейбарыстам. Рышы Сунак ужо абвясціў аб адстаўцы. Сваю прамову з гэтай нагоды ён пачаў са слоў I am sorry («мне шкада»).
«Я аддаў гэтай працы ўсяго сябе. Але вы паслалі выразны сігнал, што ўрад Злучанага Каралеўства павінна змяніцца», – сказаў ён, узяўшы ўсю адказнасць за парузу на выбарах на сябе.
Па прагнозах аналітыкаў, лейбарысты зоймуць у Палаце абшчын 410 з 650 месцаў і атрымаюць такім чынам неабходнае для фарміравання новага ўрада большасць. Для параўнання: у кіруючай з 2010 года Кансерватыўнай партыі на дадзены момант усяго 73 месцы.
Як вынікі выбараў паўплываюць на стаўленне Злучанага Каралеўства да Беларусі, Украіны і Расеі
Лейбарысты хоць і зʼяўляюцца супернікамі кансерватараў, але іх перавагі ў вядзенні знешняй палітыкі амаль аднолькавыя. Розніца – толькі ў дачыненні да Еўразвязу: лейбарысты настроеныя да яго больш прыязна. Перамен у пазіцыі Лондана да расейска-ўкраінскага канфлікту таксама не чакаецца. Магчыма, Стармер нават стане паводзіць сябе з Масквой яшчэ больш жорстка, чым яго папярэднікі.
У перадвыбарнай праграме, прадстаўленай 13 чэрвеня, лейбарысты паабяцалі працаваць разам з саюзнікамі і партнёрамі над канфіскацыяй замарожаных расейскіх актываў і іх выкарыстаннем на патрэбы Украіны, падтрымліваць намаганні, накіраваныя на прыцягненне Масквы да адказнасці за вайну ва Украіне.
Дарэчы, у чэрвені гэтага года Стармер прысутнічаў на ўрачыстасцях у гонар 80-годдзя высадкі саюзных войскаў у Нармандыі і асабіста пазнаёміўся там з Уладзімірам Зяленскім. Яшчэ перад выбарамі Стармер заяўляў, што працягне курс кансерватараў у падтрымку Украіны. Вядома, што раней, адразу пасля пачатку вайны ён заклікаў былога прэмʼер-міністра Борыса Джонсана адмовіцца ад «мяккасці» у дачыненні да Расеі. Адзінае змяненне, на думку экспертаў, можа насіць знешні характар: Стармер вельмі рэдка рабіць адкрытыя публічныя заявы, а таму наўрад ці будзе часта выказвацца на тэму вайны ва Украіне.
Што перамога брытанскіх лейбарыстаў значыць для Беларусі?
Вось як галоўны палітычны дарадца Святланы Ціханоўскай і кіраўнік аддзелу міжнародных стасункаў Франак Вячорка напярэдадні выказаўся з гэтай нагоды на сваёй старонцы ў Фэйсбуку:
«У Брытаніі новы прэмʼер. І гэта наш саюзнік».
Што тычыцца Святланы Ціханоўскай, то ў асобе новага брытанскага прэмʼера яна бачыць падтрымку ўжо не першы год. Вось з якім словамі на канферэнцыі Лейбарысцкай партыі 28 верасня 2022 у Лівэрпулі яна завярнулася да Кіра Стармера:
«[…] нашыя лёсы пераплеценыя. Пагроза дэмакратыі ў адной краіне – гэта пагроза ўсяму свету. Без перамогі ва Украіне свабодная Беларусь немагчымая. А без свабоднай Беларусі не можа быць трывалага міру ў Еўропе. […] Брытанія разумее нашу барацьбу. Самымі першымі, каго выслаў рэжым, былі дзве дыпламаткі. Менавіта Вялікая Брытанія адразу ж адрэагавала на палітычны крызіс у Беларусі. Яна ўвяла і зрабіла больш жорсткімі санкцыі супраць рэжыму. Менавіта Брытанія адразу запусціла праграму дапамогі СМІ, грамадзянскай супольнасці, падтрымала нас у АБСЕ і ААН, у G7 і Радзе Еўропы. Брытанскія парламентарыі падтрымалі справу палітвязняў, у тым ліку лорда Джорджа Фолкса і сэра Тоні Лойда, старшыні Усепартыйнай парламенцкай групы па Беларусі […]».
Напрыканцы свайго звароту да Стармера Святлана Ціханоўская выказала спадзяванні на тое, што дзякуючы ў тым ліку падтрымцы Вялікабрытаніі «мы ўсе пераможам».
Надзея Вольная belsat.eu
