У «Маяку Менску» адкрылася самая буйная крама сеткі «Сем пятніцаў». На тысячы квадратных метраў гандлёвай плошчы месцяцца паліцы з рэдкімі прадуктамі: пладамі лотаса, труфелямі, грабянькамі, стэйкамі, крафтавай выпечкай і прысмакамі сусветных брэндаў.
Глядзіце сюжэт у нашым відэа:
Цэны на некаторыя пазіцыі здзіўляюць. Напрыклад, стэйк фарэлі ў VIP-краме каштуе 104 рублі за кілаграм. У сталічным «Гіпа» на тую ж пазіцыю трэба выдаткаваць на чвэрць менш. Гурманы могуць пачаставацца камчацкім крабам за 100 рублёў, ці спагеці з чарнілам каракаціцы – за 20.
Цэны на «хадавыя пазіцыі» – крупы, макарону, кансервы – як у звычайных беларускіх крамах. Разынка супермаркету – асартымент. Ён складаецца з 8 тысячаў адзінак. Зазначаюць, што прадукты сюды прывезлі з краінаў СНД, Паўднёва-Усходняй Азіі, а таксама з несяброўскіх для беларускага рэжыму Злучаных Штатаў, Швейцарыі, Францыі, Італіі, Аўстрыі, Нямеччыны, Іспаніі ды Партугаліі.
Падтрымліваць такую разнастайнасць у цяперашніх умовах – складана, кажа Настасся Лузгіна, экспертка цэнтру эканамічных даследаванняў BEROC:
«Наўпрост вязуцца нейкія тавары з Еўропы. Вядома, цяпер гэта вельмі складана нават не тое, каб з пункту гледжання забаронаў, а проста з меркаванняў лагістыкі. Мы ведаем, што межы дрэнна працуюць, на іх чэргі і ў такіх умовах харчовыя тавары правозіць не выгадна».
Каб скараціць шлях імпарту, некаторыя айчынныя крамы вымушаныя купляць прадукты не ў вытворцы, а праз староннія кампаніі, якія, у адрозненне ад вытворцаў, часта не суправаджаюць тавараў адпаведнымі сертыфікатамі. Так на беларускі рынак трапляюць еўрапейскія прадукты, перакупленыя са складоў Расеі і Казахстану.
«Калі выйсця няма, то пагаджаюцца і на такія схемы, каб тавары, у тым ліку і еўрапейскія, былі прадстаўлены для беларускага спажыўца», – дадае Настасся Лузгіна.
Пра тое, каб у «Сем пятніцаў XXL» быў вялікі асартымент, клапоціцца валодаючая кампанія – ТАА «Юністор Груп». Паводле інфармацыі агенцыі «Спутнік. Беларусь», яна зʼяўляецца афіляваным праектам «Еўрагандлю».
«Да крамаў “Еўраопт“, да ўсёй гэтай сеткі, мае непасрэднае дачыненне сямʼя Лукашэнкі. Што тычыцца Беларусі (што прыносіць хаця б невялікі даход), усё павінна праходзіць праз структуры, якія, скажам так, афіляваныя з рэжымам Лукашэнкі з ягонымі дзецьмі, ну, у крайнім выпадку – з Шэйпам», – тлумачыць прадстаўнік «BELPOL» Уладзімір Жыгар.
У 2003 годзе пракуратура абвінаваціла саўладальнікаў сеткі – Уладзіміра Васілько і Сяргея Літвіна – у «стварэнні транснацыянальнай злачыннай арганізацыі». Бізнесоўцы паспелі збегчы з краіны да затрымання і засталіся за мяжой. Але іх бізнес у Беларусі працягнуў квітнець.
«Сітуацыя такая была ў Мазыры: калісьці там была сетка крамаў “Нэлі”, уладальнікам якой быў такі Чабанян. Яму сказалі: мы ў цябе забіраем усё проста, ты аддаеш сваю тэрыторыю, усе свае крамы – і ўся яго вялізная сетка проста хутка адышла пад крамы “Еўраопт”», – дадае Уладзімір Жыгар.
Васілько і Літвін працягваюць значыцца ў дакументах «Еўраторгу», але хто насамрэч кіруе буйной сеткай – вызначыць складана. Паводле слоў Уладзіміра Жыгара, у тым, каб гандлёвых кропак маркі станавілася больш, зацікаўлена бліжэйшае кола Лукашэнкі ці асабіста сам дыктар.
Кацярына Гардзеева, «Белсат»
