Першы ў Афрыцы помнік перамозе СССР у Вялікай Айчыннай вайне адкрыецца ў Зімбабвэ. Манумент усталююць у заходняй частцы сталіцы краіны, Харарэ. Чаму выбар упаў менавіта на гэтае месца і якое дачыненне савецкія войскі маюць да Зімбабвэ, высвятляла Кацярына Гардзеева.
Глядзіце сюжэт у нашым відэа:
Помнік перамозе СССР над фашызмам у Вялікай Айчыннай вайне паставяць у сталіцы Зімбабвэ Харарэ, паведамляюць праўладныя расейскія і беларускія СМІ. Улады паўднёваафрыканскай краіны называюць гэтую ідэю цалкам лагічнай, але ёсць нюанс.
«Проста ніякай сувязі. Так, Зімбабвэ – тады гэта Паўднёвая Радэзія, калонія Вялікай Брытаніі, брала ўдзел у Другой Сусветнай вайне на розных франтах. Але ваявалі яны на баку, зразумела, брытанскіх войскаў і, відавочна, ніяк не савецкіх. Адпаведна, Савецкі Саюз не браў удзел у вызваленні Паўднёвай Радэзіі, больш за тое, Паўднёвая Радэзія не была пад акупацыяй», – каментуе сітуацыю Андрэй Рудык, палітолаг-афрыканіст.
Манумент з бронзы распрацоўвае Студыя Грэкава – група мастакоў Міністэрства абароны Расеі. Чакаецца, што 20-метровы помнік узвядуць у заходняй частцы харарскага Музею вызвалення Афрыкі – установы, якая ў асноўным займаецца праблемамі апартэіду. Дырэктар музею Кўамэ Музаўазі растлумачыў датычнасць помніку ў гонар савецкіх вайскоўцаў да іншых размешчаных там экспанатаў:
«У Афрыцы добра памятаюць, што менавіта поўная параза, якую СССР нанёс гітлераўскаму фашызму, натхніла народы Чорнага кантыненту на нацыянальна-вызваленчую барацьбу, дала надзею скінуць каланіяльнае ярмо, ізноў зрабіцца гаспадарамі ў сваёй хаце».
«Чаму ёсць гэты наратыў з нагоды барацьбы з нацызмам і чаму падпрагаецца сюды апартэід, таму што Савецкі Саюз уяўляўся як дзяржава, якая вызваліла падлогу Еўропы. Таксама Савецкі Саюз не валодаў калоніямі ў Афрыцы. Больш за тое, нават Расейская Імперыя не валодала калоніямі ў Афрыцы. Таму, гэта актыўна эксплуатуецца зараз Расейскай Федэрацыяй«, – зазначае Андрэй Рудык, палітолаг-афрыканіст.
Сёння Зімбабвэ мае моцныя палітычныя сувязі з рэжымам Пуціна. У сакавіку 2018 года міністр замежных справаў Расеі Сяргей Лаўроў наведваў Харарэ з афіцыйным візітам. Праз год у Сочы завітаў прэзідэнт Зімбабвэ Эмэрсан Мнангагуа. Адносіны паміж краінамі асабліва пацяплелі пасля пачатку поўнамаштабнай вайны Расеі супраць Украіны.
«Цяпер Расея зразумела: у той сітуацыі, у якой яна апынулася, ёй проста ліхаманкава патрэбная палітычная падтрымка – у тым ліку ў міжнародных інстытутах і ў тым ліку па тэмах, звязаных з вайной ва Украіне, з тэмай, звязнай з санкцыямі і гэтак далей», – кажа Яўген Красулін, кандыдат гістарычных навук.
Рэжым Лукашэнкі таксама спрабуе навязаць культурныя і эканамічныя ўзаемаадносіны з Зімбабвэ. Краіны прымаюць афіцыйныя візіты адна адной і рапартуюць пра падпісанне чарговых пагадненняў. Цягам апошніх двух гадоў дасягнутыя дамовы ў галінах прамысловасці, гандлю, сельскай гаспадаркі, энергетыкі, транспарту і здабычы карысных выкапняў.
«У Лукашэнкі, у першую чаргу, інтарэсы палітычныя – ён тым самым дэманструе сваю актыўнасць. Ну і зноўку плюсікі вось гэтыя – гэта доступ да карысных выкапняў, да каштоўных камянёў, каштоўных металаў. І гэта магчымасць папоўніць сямейны рахунак», – дадае Яўген Красулін, кандыдат гістарычных навук.
Пакуль у Зімбабвэ плануюць узвесці савецкі манумент, у еўрапейскіх краінах падобныя помнікі, сімвалы расейскай агрэсіі, дэмантуюць. Летась МУС Расеі нават абвесціў у вышук больш за 40 палітыкаў з краінаў Еўразвязу, якія падтрымалі знос такіх помнікаў.
Кацярына Гардзеева, «Белсат»
