«Мы апынуліся ў суседстве з Паўднёвым Суданам». Чаму Беларусь не лічаць паўнапраўнай удзельніцай Балонскага працэсу?
Афіцыйна пачаткам Балонскага працэсу ў Еўропе прынята лічыць падпісанне аднайменнае дэкларацыі ў чэрвені 1999 года. 29 еўрапейскіх краінаў пагадзіліся ўніфікаваць свае сістэмы вышэйшае адукацыі, каб зрабіць яе больш даступнаю, і каб дыплом, які студэнт атрымае ў адной краіне Еўропы, аўтаматычна прызнаваўся ва ўсіх астатніх.
«З’явілася больш кропак судотыку. І ў выніку адны і тыя ж падручнікі, адны і тыя ж праграмы пачалі выкарыстоўвацца ва ўсёй Еўропе. Базавыя падручнікі галоўныя ўніверсітэты распрацоўвалі, астатнія – падхоплівалі. Вядома, і сваё нешта ўносілася» – сцвярджае загадчык кафедры фізічна-хімічных метадаў сертыфікацыі БДТУ Сяргей Вятохін.
Беларусь да Балонскага працэсу далучылася толькі ў 2015-м. Зрэшты, паўнапраўнай яго ўдзельніцаю нашая краіна гэтак і не сталася. Нам далі пакуль што «асаблівы» статус.
«Гэта статус такога ўмоўнага або паўумоўнага сяброўства, таму што ўпершыню, калі Беларусь 6 гадоў таму ўступала ў Балонскі працэс, для Беларусі зрабілі дарожную мапу як умову для паўнавартаснага ўдзелу» – кажа эксперт Балонскага грамадскага камітэту Уладзімір Дунаеў.
Каб стацца паўнавартаснаю ўдзельніцаю, Беларусь павінна была пайсці на шэраг рэформаў у сістэме адукацыі – адмовіцца ад некаторых перажыткаў савецкае сістэмы. Напрыклад: перайсці на трохузроўневую сістэму адукацыі, увесці незалежны кантроль якасці, а таксама адмовіцца ад прымусовага размеркавання выпускнікоў. Але, як адзначаюць у Балонскім грамадскім камітэце, рэформы, на якія ішлі айчынныя ўлады, мелі толькі фармальны характар.
«Размеркаванне засталося толькі ў нас. Я не ведаю, дзе яно можа быць яшчэ, – можа быць, у Паўночнай Карэі, на Кубе, можа быць, ёсць. Ні ў адной цывілізаванай краіне размеркавання студэнтаў няма» – сцвярджае Сяргей Вятохін.
Асаблівую ўвагу сябры Балонскага камітэту ў апошнія гады пачалі надаваць фундаментальным каштоўнасцям і акадэмічным свабодам.
«Упершыню ў 2019 годзе быў праведзены такі маніторынг выканання акадэмічных каштоўнасцяў ва ўніверсітэтах розных краінаў. І мы там апынуліся ў суседстве з Паўднёвым Суданам» – кажа Уладзімір Дунаеў.
За ўдзел у мірных акцыях пратэсту пасля выбараў 2020 года сотні студэнтаў адлічылі з беларускіх універсітэтаў. Адная з іх – Святлана Кубрак – былая студэнтка лінгвістычнага ўніверсітэту. Каб працягнуць сваё навучанне, дзяўчыне прыйшлося з’ехаць у Літву.
«Калі я прыехала ў Літву, паўстала ўнікальная магчымасць паступіць у ЕГУ, атрымаць стоадсоткавы грант і навучацца той прафесіі, пра якую я заўсёды марыла, абсалютна бясплатна, у выдатных выкладчыкаў, без ідэалагічнае прапаганды» – кажа Святлана Кубрак.
Таму дыплом еўрапейскага ўзору дзяўчына ўсё роўна атрымае. Але Святлана сумуе па родных і сябрах, якія засталіся ў Беларусі. Спадзяецца, што хутка зможа іх пабачыць. А пакуль працягвае браць удзел у акцыях пратэсту ў Вільні і пры гэтым ужо не баіцца рэакцыі рэктарату або мясцовых праваахоўных органаў.
Міхаіл Прановіч, «Белсат»
