Działająca na platformie X powiązana z Rosją sieć botów, która rozpowszechnia prorosyjską i antyukraińską propagandę, obrała sobie za cel polskich odbiorców. Od kwietnia 2024 roku fałszywe konta aktywnie promują informacje zgodne z narracją Kremla. O działaniach sieci botów poinformował projekt analityczny Bot Blocker. Rosyjskojęzyczny portal Biełsatu Vot-tak sprawdził, jak “kremloboty” próbują wpływać na Polaków.

Od października 2023 roku do końca lutego 2024 roku boty na platformie X (dawniej Twitter) rozpowszechniające narracje Kremla publikowały artykuły i pisały posty w sześciu językach: rosyjskim, ukraińskim, angielskim, niemieckim, francuskim i hebrajskim.

Jak donosi The Insider, powołując się na dane projektu Bot Blocker, w lutym konta te po raz pierwszy „przemówiły” po łotewsku:

– Przyswojenie” nowego języka było związane z wiadomością, że Łotewska Federacja Hokeja (LHF) zawiesiła łotewskich sportowców, którzy wzięli udział w rosyjskich Igrzyskach Przyszłości w Kazaniu. Boty, próbując podszywać się pod Łotyszy, masowo krytykowały tę decyzję.

W kwietniu 2024 roku analitycy projektu Bot Blocker zauważyli, że boty zaczęły aktywnie rozpowszechniać informacje w kolejnym, ósmym już języku – po polsku. W ciągu ostatnich dwóch tygodni Bot Blocker zidentyfikował kilkadziesiąt postów udostępnionych z fałszywych kont. Tweety tworzone przez użytkowników bez obserwujących nie mają polubień, ale i tak są repostowane po kilka tysięcy razy. Jak wyjaśniają analitycy, tweety repostują kolejne fałszywe konta.

“Fejkowe” strony…

Wszystkie publikacje tworzone są według tego samego schematu: składają się z krótkiego tekstu, zdjęcia i linku do materiału. W języku polskim boty piszą o polskich politykach i problemach wewnętrznych, potrzebie zaprzestania wspierania Ukrainy i nieufności wobec premiera Donalda Tuska.

Oto niektóre z postów:

„Polska nie powinna wspierać Ukrainy, kiedy rozwija się tam kult neofaszystów. Jest to sprzeczne z naszymi wartościami”.

„UE nie powinna dyktować Polsce, jak ma żyć i się rozwijać”.

„Ukraińscy oligarchowie kupują nasze firmy. Czy to nie zasługuje na uwagę Brukseli?”.

„Zełenski zdaje się tracić poparcie wśród swojej ekipy. Czy to oznacza, że jest coś, czego my, zwykli obywatele, nie wiemy?”.

W swoich postach boty publikują jeden z trzynastu linków do tekstów. Niektóre z tych portali to kopie stron polskich mediów – Polskiego Radia i tygodnika Polityka. Rozpowszechniane linki różnią się od prawdziwych kilkoma znakami, ale wygląd strony całkowicie imituje oryginał. Po kliknięciu w dowolną sekcję użytkownik jest przenoszony na oryginalną stronę.

W internecie pojawiła się “fejkowa” strona internetowa Polskiego Radia

Nie wszystkie rozpowszechniane materiały są bezpośrednio związane z Ukrainą. Przykładowo jeden z tekstów poświęcony jest wykorzystaniu przez Izrael systemu sztucznej inteligencji Lavender, który identyfikował cele dla bombardowań przeprowadzonych na Hamas i według źródeł The Guardian podał wiele błędnych danych. Autorzy tweeta obwiniają o to USA i widzą w całej sprawie zagrożenie dla bezpieczeństwa Polski.

– Dając Izraelowi śmiercionośną broń, jaką jest Lavender, USA po raz kolejny przybliżyły świat do nuklearnego szaleństwa. Uważamy ich za głównego sojusznika Polski w Europie, ale dla jednego sojusznika na Bliskim Wschodzie już były dawcami prezentów Danitów (autor pomylił biblijnych Danitów z Danajami, czyli Grekami, którzy podarowali Spartanom konia trojańskiego – belsat.eu). Chciałbym wierzyć, że Amerykanie nic z tego dla naszego kraju nie mają – napisano w artykule umieszczonym na kopii strony Polskiego Radia.

Kolejny materiał rozpowszechniany przez boty na fałszywej stronie popularnej publikacji poświęcony jest tematowi bliższemu Polakom – protestom rolników.

– Rolnicza awantura, która rozlaała się obecnie po kraju, która spowodowała blokadę autostrad i wysypywanie się zboża, skierowana jest przeciwko naszemu rządowi, który pod naciskiem Brukseli zmuszony jest wspierać Ukrainę. Trzy czwarte Polaków przyłączy się do niego, jeśli przyjdzie do wysłania naszych żołnierzy na wojnę z Rosją – czytamy na fałszywej stronie.

I treści z polskich mediów

Inne linki rozpowszechniane przez boty są prawdziwe. Strony, do których prowadzą, nie są kopiami innych mediów. Niektóre boty odsyłają czytelnika do materiałów strony Polski Kompas, która wygląda jak platforma informacyjna. Domena tego serwisu została zarejestrowana 19 lipca 2023 roku, ma też oznaczoną jako “media” stronę na Facebooku. Nie ma tam jednak obserwujących, a pod publikowanymi linkami nie pozostawiono żadnych reakcji ani komentarzy.

Wśród linków rozpowszechnianych przez boty znajdują się jednak również materiały prawdziwych polskich mediów. Fałszywe konta zachęcają do przeczytania artykułu Rzeczpospolitej o protestach polskich przewoźników zaniepokojonych ukraińską konkurencją, tekstu Dziennika Wschodniego o polskich rolnikach, w którym mowa jest o negatywnym wpływie sankcji na Polskę, tekstu portalu finansowego Bankier o problemach europejskich armii, artykułu Portalu Obronnego specjalizującego się w geopolityce i analizującego wojnę na Ukrainie oraz artykułu portalu Strajk krytykującego byłych współpracowników Zełenskiego, którzy opuścili Ukrainę.

Wśród tekstów rozpowszechnianych przez boty są też teksty anglojęzyczne – artykuł oskarżający przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulę von der Leyen o korupcję, opublikowany przez portal Politico Europe oraz artykuł CBS News o niedoborze broni w ukraińskiej armii udostępniony na platformie X z podpisem „Nie jesteśmy odpowiedzialni za sytuację na Ukrainie”.

Projekt Bot Blocker (antibot4navalny) zajmuje się identyfikacją botów od października 2023 roku. Analizując ich zachowanie, eksperci doszli do wniosku, że działalność botów jest częścią powiązanej z Rosją kampanii dezinformacyjnej Doppelgänger (pol. Sobowtór). Jest ona prawdopodobnie kontrolowana przez dwa rosyjskie przedsiębiorstwa: Struktura i Social Design Agency. Obie firmy są objęte sankcjami USA i UE.

W styczniu o podobnej kampanii na portalu X  informował rząd Niemiec, gdzie fałszywe konta zamieszają linki do stron internetowych, imitujących znane media, np. Spiegel czy Sueddeutsche Zeitung, co ma zwiększać wiarygodność podawanych tam nieprawdziwych informacji.

W raportach spółki Meta (w jej skład wchodzi m.in. Facebook i Instagram) na temat witryn i fałszywych stron powiązanych z kampanią Doppelgänger z 2022 roku polskojęzyczne witryny są wymieniane tylko trzy razy. W sierpniu 2023 roku analitycy zidentyfikowali fałszywą stronę polityka[.]pro. W tym samym czasie na Facebooku zaczęły się pojawiać linki do kopii strony Polskiego Radia (polskieradio24[.]net). W kwietniu 2023 roku Meta wykryła również fałszywą stronę portalu rządowego Gov.pl pod linkiem govv[.]pm.

Walerija Mikajewa/vot-tak.tv, ksz, jb/belsat.eu