міжваенная Польшча

Пінскую шляхту зрабіў вядомай Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. А якою яна была насамрэч?

«Мова нанова» завітала ў госці да спадарыні Стэфаніі Шушкевіч з вёскі Чапурнішкі на Віленшчыне. Ейныя іранічныя аповеды дазваляюць беларусам перанесціся ў час Вялікага Княства Літоўскага і адчуць сябе сапраўднымі ліцвінамі. У граматычнай частцы традыцыйна пазнаёмім гледачоў з некалькімі моўнымі цікавінкамі.

Супрасль пачынаўся як месца адасаблення манахаў. Тут узнік манастыр, вядомы далёка за межамі Рэчы Паспалітае. Паваротным момантам гісторыі мястэчка зрабіўся 1831 год.

«Мова нанова» паехала праверыць сітуацыю на мяжы Польшчы і Беларусі ды сустрэла пані Фэлю. Яна шмат распавяла пра тое, як тут суіснавалі «мазуры» і «русіны» ды чым іх здзівілі чырвонаармейцы ў 1939 годзе. І ўсё гэта – па-беларуску! У граматычнай частцы пагаворым пра «псеўдасяброў перакладчыка», словы, якія ў польскай і беларускай мовах гучаць аднолькава ці падобна, але азначаюць зусім розныя рэчы.

На польскім ускрайку Белавежскай пушчы стаіць «лясны горад» Гайнаўка. Сёння гэта важны цэнтр беларускай культуры. Спярша Гайнаўка была леснічоўкаю, дзе жыў ахоўнік пушчы. Але ўсё змянілася ў Першую сусветную вайну.

Беласток – важнае для беларусаў месца. Ён цесна звязаны з імёнамі Ігната Грынявіцкага, забойцы цара Аляксандра ІІ, і слыннага музычнага дзеяча Рыгора Шырмы. Якія месцы ў горадзе нагадваюць пра важныя падзеі беларускай гісторыі?

Чаму гісторыкі не раз пратэставалі супраць зносу гістарычнай забудовы Новага Свету, раёну ў цэнтры Горадні? У чым яго вартасць? І чаму ўлады працягваюць разбураць старыя дамы? Пра гарадзенскі Новы Свет «за польскім часам» распавядае кандыдат гістарычных навук Андрэй Чарнякевіч. Аўтар і вядоўца праграмы – доктар гістарычных навук Аляксандр Краўцэвіч.

Новы Свет – раён Горадні, які пачаў забудоўвацца ў другой палове ХІХ ст. Шмат якія будынкі ў Новым Свеце ацалелі да сёння і служаць нагадваннем пра гістарычныя падзеі. Якія – раскажа гісторык Андрэй Чарнякевіч.

Мястэчка Варапаева пачыналася са шляхецкага фальварку. Але на пераломе ХІХ і ХХ ст. хутка пачало расці і амаль зрабілася раённым цэнтрам. Пра гэта сведчыць закінуты будынак райвыканкаму, перад якім у хмызняку стаіць забыты помнік Леніну.

Пінск меў стаць сталіцай Палескага ваяводства ў міжваеннай Польскай рэспубліцы, але быў ёй толькі паўгода.