Святлана Ціханоўская: Лукашэнка «майданам» палохае бабуль. Ніхто з нас не хоча крыві
Belsat.eu пагаварыў са Святланай Ціханоўскай аб сацыяльнай мабілізацыі, палітычнай адказнасці і «майдане», у якім Лукашэнка абвінавачвае сваіх апанентаў.
– На вас цяпер вялікая адказнасць, бо шмат людзей прыходзіць на мітынгі. Вы гэтага чакалі?
Я чакала, што на мітынгі будзе прыходзіць шмат людзей. Я разумею, што ў нас у краіне высокія запыты на перамены. На гэтыя мітынгі прыходзяць не толькі прыхільнікі Сяргея Ціханоўскага, але і Віктара Бабарыкі і Валерыя Цапкалы. Цяпер народ вельмі аб’яднаны. Людзі хочуць пераменаў і выходзяць, каб гэта паказаць.
– Тыя, хто прыходзяць на мітынгі, дакладна ведаюць, чаго хочуць, ці яны проста хочуць, каб сышоў Лукашэнка?
Што значыць дакладна? Яны не хочуць, каб іх хапалі на вуліцы, калі стаяць у чарзе. Яны дакладна не хочуць, калі крытыкуюць уладу, каб іх забралі на 15 содняў ці далі грашовы штраф. Яны дакладна не хочуць, каб ім на працы закрывалі раты і абыходзіліся як з рабамі. Хамства квітнее з боку начальнікаў, людзей ні ў што не ставяць.
Людзі хочуць быць людзьмі, а не народцам, як выказваецца наша ўлада.
– Але беларусы – яны цярпелі столькі гадоў і не выходзілі на пратэсты…
Так, цярпелі. У нас жа былі спробы і ў 2010-м годзе і яшчэ раней – у 96-м. Гэта былі мірныя акцыі, іх душылі. У гэтым годзе сітуацыя змянілася. Па-першае, стала вельмі шмат інфармацыі, яна хутка распаўсюджваецца. Такога ні ў 2010-м, ні раней не было. У 2010-м годзе вельмі жорстка задушылі пратэсты. Цяпер пра Плошчу казаць не варта. У нас ёсць цывілізаваныя метады вырашэння пытанняў. Мы хочам усё рабіць законна.
Ніхто не хоча крыві, ніхто не хоча, каб пакутавалі людзі. Нам апошнім часам дэманструюць і танкі, і войскі, але гэта нікому не трэба. Я не хачу, каб людзі такім чынам пацярпелі. Для таго, каб гэтага не здарылася, дастаткова правесці сумленныя выбары. Хіба мы шмат просім?
– Цяпер сумленныя выбары для Лукашэнкі будуць азначаць страту ўлады.
Страціць і што? Пасля 26 гадоў яе можна і страціць. Прэзідэнт – наёмны работнік.
– Калі праходзілі парламенцкія выбары, улады таксама пагражалі рэвалюцыяй, «майданам». У мяне такое ўражанне, што тады беларусы слова «майдан» разумелі як масавыя акцыі пратэсту. Зараз «майдан» часцей разумеецца як тое, што ўлады могуць зрабіць з людзьмі, як масавыя закалоты. Ці гэта сапраўды так?
Хто кажа пра «майдан»? Толькі з экранаў тэлевізараў. Ніхто не хоча ніякага «майдана». Гэта ён палохае бабуль, дзядуляў, людзей, якія глядзяць тэлевізар, што мы «майданутыя». Ніхто з нас ні разу не сказаў слова «майдан».
Мы бачым, што людзі выйшлі падтрымаць незарэгістраваных кандыдатаў. Людзі выйшлі проста стаяць, і такое абыходжанне з імі з боку АМАПу – злачынства. Людзі разумеюць, што выходзіць на плошчы раўнаважна смерці. Прэзідэнту можа хапіць розуму, каб вывесці супраць нашых людзей танкі. Гэтага нікому не трэба.
Бо ёсць іншыя законныя спосабы барацьбы. У нас могуць быць забастоўкі, бо мы абараняем сваё права выбіраць. Гэта прапісана ў Канстытуцыі, якая, на жаль, не працуе. Ніхто не хоча падстаўляцца пад кулі. А ўлада гэты загад, думаю, папросту аддасць.
– Што ў гэтай сітуацыі можа зрабіць Еўрапейскі Звяз?
З кім бы не размаўляла з еўрапейскіх краін, калі ёсць такая магчымасць, заўсёды прашу нейкім чынам паўплываць на Лукашэнку. Каб нават калі раптам людзі захочуць выказаць свой пратэст супраць фальсіфікацыі выбараў, ён не аддаваў загад страляць у людзей. Гэта злачынства.
Я разумею, што Еўрапейскі Звяз зараз не вельмі хоча ўмешвацца. Для нас істотная любая дапамога, нават неспакой і заклапочанасць.
– Ёсць яшчэ ЗША. Ці не могуць яны неяк паўплываць?
Думаю гэтак жа, як і Еўразвяз.
Вы ўяўляеце, як яму прачынацца і разумець, што народ яго больш не любіць. У гэтай краіне больш немагчыма так жыць. Людзі не хочуць гэтага прэзідэнта.
– А ці Польшча адыгрывае нейкую ролю для беларусаў тут, а таксама асабіста для вас?
Вядома, мы ставім Польшчу ў прыклад. Мы калісьці пачыналі з аднаго ўзроўню прыкладна. І Беларусь тады жыла лепей. Паглядзіце, дзе цяпер палякі – шчаслівыя людзі, нашыя людзі ездзяць у Польшчу на заробкі, за будматэрыяламі і прадуктамі. То бок, у палякаў даход вышэй і ўсё танней. А ў нас даход ніжэй, а ўсё даражэйшае. Значыць, мы ідзем не тым шляхам развіцця.
– Ці лёгка будзе змяніць вектар развіцця краіны і разгарнуцца з Всходу на Захад?
Разумееце, лёгка не будзе, гэта зойме гады. Але калі прыйдзе годны кіраўнік, які разумее, як працуе эканоміка, бізнес, з выразным планам развіцця краіны, можна гэтага дамагчыся. Я больш, чым упэўненая, як толькі ў нас зменіцца прэзідэнт, які будзе арыентаваны на ўзаемавыгадныя адносіны з памежнымі краінамі, суседзі пойдуць нам насустрач. Пойдуць на нейкія саступкі, каб даць штуршок для развіцця нашай краіне.
Хоць Польшча ітак дапамагае нашай краіне, напрыклад, у гуманітарнай сферы. Думаю, яны не кінуць нас, калі ўсё абрынецца. Мы разумеем, што ў нас ёсць вонкавы доўг і яго трэба пагашаць. Ніхто з Еўразвязу не будзе ставіцца да нас негатыўна.
– Але Беларусь цяпер вельмі трывала звязаная з Расеяй, ёсць Саюзная дзяржава. Гэта таксама трэба неяк вырашыць?
Нам не трэба ні з кім сварыцца. Няўжо ў XXI стагоддзі нельга сябраваць з усімі краінамі? Няўжо абавязкова выбіраць Усход ці Захад? Навошта?
– Украіна хацела сябраваць з усімі шмат гадоў, праводзіла шматвектарную палітыку, але ўсё скончылася вельмі дрэнна. Расея – моцная краіна, і прыцягвае да сябе вельмі моцна. Так ці інакш, будзе момант, калі вам прыйдзецца зрабіць выбар.
Я думаю, што выбар зробіць новы прэзідэнт, якога абярэ народ. Мне няма сэнсу задаваць такія пытанні, таму што ў мяне тут канкрэтная задача: перамагчы і арганізаваць новыя выбары.
– Але вы можаце зноў выйграць наступныя выбары і быць прэзідэнтам!
Я дакладна не буду балатавацца. Я не люблю слова ўлада, я не ўладны чалавек. Мне дастаткова гэтай місіі, якая цяпер на мяне ўскладзеная.
Калі новы прэзідэнт вырашыць, што я магу стаць галоўным настаўнікам краіны, я магу пагадзіцца. Я жартую, але сур’ёзна прэзідэнт – гэта няпростая задача, гэта больш, чым складана. Толькі чалавек, які разумее, як усё гэта працуе, з адпаведнай адукацыяй, можа справіцца з гэтым. Якая Ціханоўская…
У мяне свае складанасці. Мне даводзіцца выступаць, з людзьмі размаўляць, гэта вельмі вялікая адказнасць. У мяне ёсць свае псіхалагічныя барʼеры. Я ж ніколі перад людзьмі не выступала. Я была звычайнай мамай і жонкай.
Паволі спраўляюся. Раз трэба – значыць трэба.
Размаўляў Пётр Пагажэльскі/МВ
