шляхта

Адкуль паходзіла шляхта і чаму сарматызм зрабіў Рэч Паспалітую вялікай?
Сармат мусіў быць ваяўнічы, але ў той жа час адукаваны і разумны.
15.01.2024
Пінская шляхта. Застацца беларусамі пры кожнай уладзе – ад ВКЛ да Лукашэнкі
Пінскую шляхту зрабіў вядомай Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч. А якою яна была насамрэч?
01.06.2023
Галоўны прывід Менску Міхаіл Валадковіч
Міхаіл Валадковіч быў сябрам Радзівіла Пане Каханку, а зрабіўся прывідам Менскай ратушы.
06.02.2023
Хочаш жаніцца – рыхтуйся да вайны. Вяселле Сафіі Слуцкай
Як вызначалася доля найлепшай нявесты ў Вялікім Княстве Літоўскім
09.01.2023
Легендарныя коні, якімі ганарылася беларуская шляхта
Паглядзеўшы гэтае выданне «Мовы нанова», вы даведаецеся, як гаварыць пра коней па-беларуску і адкуль узяліся прозвішчы эканаміста Сяргея Чалага і гетмана Пятра Дарашэнкі. У граматычнай частцы паказваем, што няма чаго баяцца трасянкі, бо нават Купала і Колас у свой час трасянілі.
29.05.2022
Галоўная бітва Канстанціна Астрожскага
Гісторык Цімох Акудовіч распавядае пра жыццё і дзейнасць князя Канстанціна Астрожскага, пераможцы ў бітве пад Воршай 8 верасня 1514 года. Дзейнасць князя Астрожскага мела на мэце змяніць Вялікае Княства Літоўскае. Калі б ягоныя планы ажыццявіліся, Рэч Паспалітая магла б зрабіцца дзяржаваю не двух, а трох народаў: палякаў, ліцвінаў і русінаў.
12.04.2022
Што хавалі літоўскія магнаты ў абарончай царкве
Дабравешчанская царква Супраслеўскага манастыра была пабудаваная як абарончая, то бок яна магла бараніцца як сапраўдны замак. Гісторыкі дагэтуль не вызначыліся, які вораг пагражаў манахам у самым сэрцы Рэчы Паспалітае.
06.12.2021
Самыя каштоўныя рукапісы ВКЛ зберагаліся ў Супрасьлі
Супрасьльскі манастыр вядзе адлік сваёй гісторыі ад 1498 года. Ужо ў 1505 годзе патрыярх Царградскі Іяхім выдаў спецыяльны томас, які прызначаў манастыр цэнтрам абароны чысціні праваслаўнай веры ў ВКЛ.
01.12.2021
Як біліся і як мірыліся на польска-беларускай мяжы
«Мова нанова» паехала праверыць сітуацыю на мяжы Польшчы і Беларусі ды сустрэла пані Фэлю. Яна шмат распавяла пра тое, як тут суіснавалі «мазуры» і «русіны» ды чым іх здзівілі чырвонаармейцы ў 1939 годзе. І ўсё гэта – па-беларуску! У граматычнай частцы пагаворым пра «псеўдасяброў перакладчыка», словы, якія ў польскай і беларускай мовах гучаць аднолькава ці падобна, але азначаюць зусім розныя рэчы.
22.11.2021
Энтузіяст раскапаў таямніцу роду Сегеневічаў
Студзіводы – равеснікі бітвы пад Воршай 1514 года. Тады тут узнік двор Сегеневічаў. Прадстаўнікі гэтага роду мелі вялікую вагу ў ВКЛ. Але на іх маглі б забыцца, калі б не мясцовы энтузіяст Дарафей Фіёнік.
11.10.2021
Найбуйнейшы вадзяны млын у Беларусі
Графы Патоцкія ператварылі мястэчка Рось ва ўласнае гняздо. Пра магнацкі размах будаўніцтва сёння сведчаць ацалелыя пабудовы і закінуты парк, які графы разбілі навокал палацу-замку.
25.05.2021
У Варапаеве сцежкі да помніка Леніна зараслі
Мястэчка Варапаева пачыналася са шляхецкага фальварку. Але на пераломе ХІХ і ХХ ст. хутка пачало расці і амаль зрабілася раённым цэнтрам. Пра гэта сведчыць закінуты будынак райвыканкаму, перад якім у хмызняку стаіць забыты помнік Леніну.
15.12.2020
Беларускі магнат у Расейскай імперыі, які змяніў Менск
У 1890 годзе гарадскім галавою Менску стаў 30-гадовы поўны сіл і энергіі граф Караль Ян Чапскі. Ён заўзята прыняўся мадэрнізаваць горад: з’явіўся грамадскі транспарт, электрастанцыя, тэлефон, тэатр, які пазней стане Купалаўскім, новыя шпіталі, прытулкі і г.д. Але сёння магіла гэтага чалавека ў маёнтку ў Станькава занядбаная. Чаму так сталася – высветлім на месцы.
08.12.2020