Што вымушае людзей даносіць на сваіх блізкіх? Якія матывы імі кіруюць? Што думаюць даносчыкі на беларускіх пратэстоўцаў пра свае ўчынкі? Адказы на гэтыя ды іншыя пытанні – у праграме «Шчыра кажучы» з Арынаю Маліноўскай.
Увосень 2021 года з’явілася так званая «Чорная мапа Беларусі». На ёй – адрасы і тэлефоны некалькіх тысяч беларусаў, якія тэлефанавалі ў міліцыю, каб паскардзіцца на суседзяў ці пратэстоўцаў. Аўтарам праграмы ўдалося пагутарыць з некаторымі даносчыкамі і распытаць, чым яны кіраваліся.
«Я вязень, значыць, ненавіджу фашыстаў. Што яшчэ можна сказаць? Што яшчэ можна дадаць?», – кажа адзін з залучаных на «Чорную мапу Беларусі».
Людзі, якія данеслі, часта ганарацца сабой – тлумачыць антраполаг Аляксандра Архіпава. Яны адчуваюць, што зрабілі правільна. З іхнага пункту гледжання, яны знайшлі ворага.
Былы следчы ГУБАЗіКу Аляксандр Азараў з «ByPol» сцвярджае, што матывы даносчыкаў могуць быць рознымі. Нехта хацеў служыць у міліцыі, лавіць злачынцаў, але не атрымалася. Ён хоча такім чынам дапамагчы міліцыі, паўдзельнічаць у аперацыях. Іншымі кіруюць грошы. Ёсць таксама асобы, якія ненавідзяць сваіх начальнікаў і хочуць з дапамогаю даносаў пасадзіць іх у турму.
Таксама ў выданні: Як вярбуюць агентаў? Ці ёсць шпіёны ў кожным працоўным калектыве? Чым скончыўся эксперымент, калі школьнікам далі заданне напісаць данос? У чым розніца паміж даносчыкамі ў таталітарных і дэмакратычных краінах?
Фота: VASILY FEDOSENKO / Reuters / Forum
