Jak działa nielegalny biznes tytoniowy białoruskich oligarchów
21 stycznia 2021 r. Litewska straż graniczna sprawdza pociąg przewożący nawozy z Białorusi. Na wagonach jest oznaczone, że produkty pochodzą z „Biełaruśkalij”. Straż graniczna miała już wcześniej informację, że pociąg może przewozić przemyt.
I to się potwierdziło. W jednym z wagonów znaleziono kilkadziesiąt skrzynek, w których znajdowało się prawie 45 tys. paczek papierosów „Fest” z etykietami białoruskimi. Cena detaliczna jednego takiego ładunku sprzedanego na Litwie to prawie 150 tys. euro.
Sarunas Čarniauskas, kierownik projektu badawczego Siena.lt, potwierdził:
– Przez Litwę odbywa się ogromny przepływ nawozów produkowanych na Białorusi. Są to głównie Biełaruśkalij i Grodna Azot. Przepływ ten jest wykorzystywany do przemytu, i litewscy celnicy również potwierdzili, że w ładunkach obu firm często znajdują się przemycane towary.
Według litewskich celników przemyt w pociągach towarowych stał się w ostatnich latach trendem. W 2020 r. służba skonfiskowała ponad 16,5 mln paczek przemycanych papierosów o wartości około 50 mln euro.
To dwa razy więcej niż w 2019 roku, rekordowy wynik. Kolejny rekord padł w skali geograficznej: białoruskie papierosy stanowiły 93% wszystkich papierosów zatrzymanych na Litwie – mówi Čarniauskas:
– Przepływ przemytu z Białorusi tylko rośnie. Taki jest trend. A co jeszcze wynika z danych publicznych, które przeanalizowaliśmy: część zatrzymana przez służby litewskie to maksymalnie kilka procent faktycznego przepływu przemytu z Białorusi.
W wielu sprawozdaniach Białoruś wskazuje się jako głównego dostawcę kontrabandowych papierosów w regionie. Według KPNG w 2018 roku z Białorusi do Europy dostarczono ponad 4,3 mld papierosów, a do Rosji ponad 8,6 mld. Wartość detaliczną tych papierosów szacuje się na około 1,5 miliarda dolarów.
Alaksandr Zajac, komentator ekonomiczny, uważa, że: „Dla Rosji to problem, i oni to nagłaśniają. W UE też jest to problem i oni też to nagłaśniają. Na Białorusi nie stanowi to problemu, ponieważ kraj ten otrzymuje pewne oficjalne dochody.
Tymczasem, jak ujawniło nasze dochodzenie, nie wszystkie pieniądze z eksportu papierosów pozostają na Białorusi. Według bazy danych eksportowo-importowych Import Genius, w lipcu 2019 r. emiracka firma Petrotrade dostarczyła rosyjskiej firmie Freehouse całą ciężarówkę papierosów „Fest”, „Credo” i „NZ”, które są produkowane w fabryce tytoniu Niemen. Właściciel Freehouse Dmitrij Oniuszow twierdzi, że była to jednorazowa dostawa:
– Sprzedajemy tym, którzy podróżują z terytorium Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Skoro granica zamknięta, to składników nie ma. A jeśli nie ma podróżujących, to odpowiednio nie możemy sprzedawać. Dlatego nie ma sensu kupować dalej.
Jeśli chodzi o firmę Petrotrad”, to znajduje się ona w wolnej strefie ekonomicznej Ras al-Khaimah, oddalonej o godzinę jazdy od Dubaju. Podatki i cła od reeksportowanych towarów nie są opłacane w tej strefie.
Analityk Ukraińskiego Instytutu Przyszłości Ihar Tyszkiewicz jest przekonany:
– Zjednoczone Emiraty Arabskie przymykają oko na wątpliwą historię takich firm, wątpliwą historię legalizacji niektórych towarów na ich terytorium.
Szefem Petrotrade jest Dzmitryj Aleksin, syn wpływowego białoruskiego biznesmena Alaksieja Aleksina. Zresztą obaj mają nieruchomości w Dubaju. W danych firmowych emirackiej spółki jest wskazane konto w białoruskim MTBanku, kontrolowanym przez Aleksina.
A strona internetowa organizacji jest zarejestrowana na Marusa Girjadasa.
To były szef holenderskiego biura litewskiej firmy Lewben obsługującej spółki offshore wspomnianego już Aleksina.
Sarunas Čarniauskas tłumaczy:
– Litewska firma, elitarna spółka świadcząca usługi finansowe Lewben, współpracuje z Alaksiejem Aleksinem co najmniej od 2012 roku. To właśnie wtedy otworzył on swój pierwszy litewski biznes: firmę Lexa-Ventures i pan Girjadas wraz z Aleksinem są współwłaścicielami tej firmy.”
Kilka lat temu Aleksin uzyskał monopol na sprzedaż produktów z grodzieńskiej fabryki tytoniu Niemen poprzez swoją białoruską firmę Energo-Oil. Ale, jak widać, część towarów sprzedaje za pośrednictwem swojej spółki offshore w Emiratach. Ponadto w całej tej całej historii z dostawami papierosów do Rosji znaleźliśmy dwie rozbieżności.
