W białoruskie Boże Narodzenie najważniejszą potrawą na stole była i jest kutia. Proponujemy przepisy na tradycyjną lub słodką potrawę wigilijną.
Słowo „kutia” oznacza kaszę, ziarno, nasiona i pochodzi z greki. Przepis podajemy poniżej, przy czym skład różni się w zależności od regionu i tradycji rodzinnych.
Z okazji Bożego Narodzenia, nazywanego na Białorusi Kaladami, przyrządza się też różnego rodzaju bliny, potrawy z ryb solonych, smażonych, wędzonych, marynowanych. Na stół trafiają też grzyby i słodkie postne przysmaki, kisiel i kompoty.
Białoruskie stoły zasłane są białym obrusem, pod który kładzie się siano lub słomę – na znak, że Jezus na świat przyszedł w stajence, w której stało bydło. Jednocześnie obrus symbolizuje czystość ołtarza, na którym ciało Jezusa codziennie w kościołach i cerkwiach podawane jest wiernym pod postacią chleba i wina.
Dzień poprzedzający Święto poświęcony jest oczekiwaniu. Świąteczna wieczerza rozpoczyna się, gdy na niebie zabłyśnie pierwsza gwiazdka. Wigilia na Białorusi jest postna. Rodziny siadają do stołu, zapraszając do niego niespodziewanych gości, którym los nie pozwolił świętować wraz z rodziną.
Postna, zwana „głodną” kutia jest główną i obowiązkową potrawą na świątecznym stole. W poemacie „Nowa ziemia” na początku XX wieku pisał o niej białoruski poeta Jakub Kołas. Od kutii swoją nazwę wzięła także wieczerza w noc poprzedzającą Boże Narodzenie – Białorusini nazywają ją Kuccią.
Kutia to pszeniczna lub jęczmienna kasza, teraz często robiona także z ryżu. W zależności od regionu i rodzinnej tradycji dodawane są do niej różne składniki – cukier, rodzynki, twaróg, miód, orzechy, kandyzowane owoce. Potrawę tą znają też inne narody słowiańskie – zobaczymy ją na polskich i ukraińskich stołach.
Najprostszy przepis na „tradycyjną kutię” podaje historyk białoruskiej kuchni Aleś Bieły:
- 2 szklanki kaszy jęczmiennej
- 5 szklanek wody
- tłuszcz wedle gustu
- sól
Kaszę przebrać, przemyć, przesypać do durszlaka i dać obciec. Zalać wodą w dużej misie i zostawić na noc. Zlać wodę. Wrzucić do posolonej wrzącej wody i gotować, dopóki ziarna nie napęcznieją. Zlać zbędną wodę. Przez około 40 minut piec w piekarniku w 160˚С. (4-5 porcji)
Jednak post bożonarodzeniowy jest radosny, dlatego Białorusini często przygotowują słodką kutię. Zarówno na chłopskie, jak i na szlacheckie stoły kutię podawano z olejem i mlekiem makowym.
- 40 dkg maku
- ½ szklanki miodu (cukru)
Mak rozsypać w misie, zalać wrzątkiem, przemieszać i zostawić na 15 minut. Zlać wodę i znów zalać go wrzątkiem, przemieszać i zostawić na 30 minut, potem znów zlać. 2-3 razy przemielić w robocie kuchennym używając bardzo ostrych noży, dopóki masa makowa nie będzie biała od soku. Zagotować 1,5 litra wody i zalać mak, dodać miód i cukier i zostawić w chłodnym miejscu. Można też dodać mielone migdały, rodzynki itd. (6-8 porcji)
Kutia symbolizuje jedność narodu białoruskiego. Bez względu na podziały wyznaniowe jest świąteczną potrawą zarówno katolików, jak i prawosławnych.
Obecnie kutii często się nie zapieka, za to dodaje się do niej orzechy, rodzynki, miód, kandyzowane owoce i cukier.
Tradycyjnie Białorusini przy wigilijnym stole śpiewają kolędy. Mogą one także towarzyszyć im na ulicy, w drodze na świąteczną Mszę. Siano spod obrusa oddawano zwierzętom – by wszelkie stworzenie cieszyło się z przyjścia Zbawcy.
Po wieczerzy, podczas której nie można było używać alkoholu, rodzina i goście szli do świątyni, by uczestniczyć w świątecznym nabożeństwie.
Zobacz także:
Alaksandr Hiełahajeu, belsat.eu
