– Poszukiwania, które rozpoczynamy we Lwowie to przejście od słów do czynów – ocenił w rozmowie z PAP prof. Szwagrzyk, który od 2016 r. jest wiceprezesem IPN, a od wielu lat zajmuje się poszukiwaniami tajnych miejsc pochówków ofiar reżimu komunistycznego, a także ofiar zbrodni z okresu II wojny światowej, w tym nazistowsko-niemieckich.
– Wcześniejsze zapewnienia strony ukraińskiej o udzieleniu zgód były oczywiście też bardzo ważne, ale to były jednak wyłącznie słowa. Teraz, rozpoczynając poszukiwania naszych bohaterów z września 1939 roku, jesteśmy w zupełnie nowej sytuacji – dodał.
Również ambasador Polski w Kijowie Bartosz Cichocki pozytywnie ocenił wiadomość o planowanych pracach.
– Z zadowoleniem przyjęliśmy wiadomość o planowanym na wtorek 19 listopada br. rozpoczęciu powierzchniowych prac poszukiwawczych we Lwowie z udziałem ekspertów IPN – przekazał PAP Cichocki. – Jest to krok na drodze do realizacji ustaleń prezydentów Polski i Ukrainy z 31 sierpnia br. – dodał polski dyplomata.
Obecne poszukiwania specjalistów Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN będą dotyczyć żołnierzy, którzy we wrześniu 1939 r. na przedpolach Lwowa – w ówczesnej miejscowości Zboiska – polegli w walce z atakującym miasto Wehrmachtem. Dziś jest to jedna z północnych dzielnic miasta. Planowane prace mają mieć charakter sondażowy; eksperci – na podstawie wcześniejszych badań i źródeł archiwalnych – chcą dokładnie zlokalizować i wytyczyć granice mogiły, gdzie pogrzebani są żołnierze września 1939 r. Na tym etapie – ze względu na warunki pogodowe – nie są planowane ekshumacje szczątków obrońców.
Badania poszukiwawcze w Zboiskach – jak podało Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN – będą prowadzone na terenie dawnego cmentarza wspólnie ze specjalistami strony ukraińskiej.
– Celem działań będzie ustalenie, czy na tym terenie znajduje się zbiorowa mogiła żołnierzy polskich poległych we wrześniu 1939 roku w obronie Lwowa. Zboiska to jedno z kilkunastu miejsc zawartych we wniosku złożonym na ręce władz Ukrainy przez Instytut Pamięci Narodowej – podało Biuro.
Kolejnym miejscem, gdzie polscy specjaliści przeprowadzą prace jest Hołosko – obecnie również jedna z dzielnic Lwowa, gdzie we wrześniu 1939 r. Polacy stawili zacięty opór niemieckiej nawale. W Hołosku, co w poprzednich latach ustalili pracownicy zlikwidowanej w 2016 r. Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, a obecnie zatrudnieni w IPN, znajdują się groby ok. 120 polskich żołnierzy.
IPN podjął decyzję o rozpoczęciu – jeszcze w tym roku – prac we Lwowie tuż po wyrażeniu przez Ukraińców zgody na polskie poszukiwania. O zgodzie tej na początku listopada poinformował PAP szef gabinetu prezydenta Krzysztof Szczerski, który wówczas we Lwowie wziął udział w posiedzeniu Komitetu Konsultacyjnego prezydentów Polski i Ukrainy. Na spotkaniu tym omówiono m.in. realizację ustaleń, które podjęto w trakcie spotkania Andrzeja Dudy i Wołodymyra Zełenskiego w sierpniu w Warszawie.
Zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, IPN zamierza przeprowadzić poszukiwania związane nie tylko – jak często błędnie się uważa – ze zbrodnią wołyńsko-galicyjską, ale także z wojną obronną Polski we wrześniu 1939 r. (w obronie II RP ginęli również Ukraińcy, którzy służyli w Wojsku Polskim). Plany IPN dotyczą prac m.in. w Ostrówkach (dot. ofiar zbrodni wołyńskiej), miejscowości Tynne (dot. żołnierzy Korpusu Ochrony Pogranicza, którzy zginęli w walce z Sowietami po 17 września 1939 r.) oraz dzielnicy Hołosko we Lwowie (dot. żołnierzy, którzy we wrześniu 1939 r. zginęli broniąc miasta przed Wehrmachtem).
Specjaliści IPN od wielu lat w Polsce, a od ponad dwóch lat także poza granicami kraju, m.in. na Białorusi, Litwie, w Gruzji i w Niemczech, poszukują tajnych miejsc pochówków ofiar zbrodni totalitarnych reżimów – nie tylko sowieckiego, ale także niemieckiego nazizmu. W tym samym celu IPN miał udać się w 2017 roku na Ukrainę, jednak na przeszkodzie stanął zakaz, który władze tego kraju wydały, wykorzystując jako pretekst demontaż nielegalnego pomnika UPA w Hruszowicach na Podkarpaciu.
pj/belsat.eu wg PAP
