Striełkow chce zdobyć Kreml. Eksperci i zwolennicy o jego kandydaturze na prezydenta Rosji

Przetrzymywany w moskiewskim areszcie śledczym były dowódca donieckich “separatystów” Igor Striełkow (Girkin) ogłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich, które w Rosji odbędą się w 2024 roku. Wezwał też swoich zwolenników do zbierania podpisów pod jego kandydaturą. Dziennikarze naszego rosyjskojęzycznego portalu Wot Tak rozmawiali z jego współpracownikami i rosyjskimi politologami o perspektywach jego kampanii wyborczej i ewentualnej reakcji Kremla.

Plakat wyborczy Igora Striełkowa (Girkina). Źródło: Telegram

W czym Striełkow jest lepszy od Putina?

– To nasza szansa na zjednoczenie wobec zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych – zwrócił się Igor Striełkow (Girkin) do swoich zwolenników, którzy 18 listopada 2023 r. przybyli na zjazd Rosyjskiego Ruchu Striełkowa. 

W liście do nich aresztant polecił założenie sztabu wyborczego w celu zebrania podpisów za jego kandydaturą w wyborach prezydenckich. Wezwał też “wszystkie rosyjskie siły patriotyczne, organizacje społeczne i polityczne”, by go wsparły. By wystartować w wyborach prezydenckich w Rosji, musi zgromadzić nie mniej niż 300 tysięcy podpisów. 

W swoim tekście programowym pt. “W czym jestem lepszy od urzędującego prezydenta” z 30 sierpnia Striełkow napisał, że planuje uczestniczyć w wyborach, by pokrzyżować plany Kremla “zamierzającego przeprowadzić atrapę wyborów z przygotowanymi przez obecne władze chłopcami do bicia i z góry znanym zwycięzcą”. 

– Jestem przekonany, że nie pozwolą mi nawet w charakterze kandydata zasiąść za tym stołem już na etapie zbioru podpisów. […] Jednak obecnie trwa ciężka tak zwana specjalna operacja wojskowa i szulerzy boją się nawet samej próby kandydowania – stwierdził w listopadowym liście. 

W swoim manifeście Striełkow wyjaśnił, dlaczego uważa się za najlepszego kandydata na prezydenta czasu wojny. Według niego słabymi stronami Putina są jego przyjaźnie z miliarderami i brak kompetencji wojskowych, co pokazał rozpoczynając wojnę z Ukrainą w warunkach, gdy “ani państwo, ani armia, ani przemysł nie były na to gotowe”. 

To właśnie za krytykę rosyjskich władz i ministerstwa obrony w kontekście inwazji na Ukrainę Striełkow został aresztowany w lipcu 2023 roku. Grozi mu do 5 lat pozbawienia wolności za “wzywanie do działalności ekstremistycznej”.

Co prognozują zwolennicy

Michaił Aksiel – członek założonego przy udziale Striełkowa Klubu Wściekłych Patriotów i koordynator Drugiej Rosji Eduarda Limonowa –  sceptycznie odnosi się do kandydatury aresztowanego. Uważa, że “biorąc pod uwagę sytuację polityczną w Rosji i represje wobec Striełkowa” władze nie pozwolą mu na udział w wyborach. Ale także konsolidacja zróżnicowanych sił politycznych wokół Striełkowa jest mało prawdopodobna. 

– Igor Iwanowicz nie jest postacią mogącą zjednoczyć różne spektra organizacji patriotycznych. Oczywiście jest on więźniem politycznym, społeczeństwo obywatelskie go wspiera, ale wątpię, by udało mu się wszystkich skonsolidować. Szczególnie biorąc pod uwagę to, że nie może się temu w pełni poświęcić przebywając w aresztach.

Co więcej, już na poziomie założenia sztabu zwolennicy Striełkowa będą mieli problemy techniczne, gdyż wszystkie dokumenty musi osobiście podpisać kandydat – siedzący obecnie w Areszcie Śledczym Lefortowo. 

Według naszego rozmówcy Kreml “ma wiele możliwości sprzątnięcia Striełkowa z wyścigu wyborczego”, przez co przypomina on kampanię wyborczą Aleksieja Nawalnego w wyborach w 2018 roku. 

– Bez względu na mój negatywny do niego stosunek: rosyjskie prawo wymyślono tak, że nie mógł on kandydować w wyborach, a jego zwolennicy świetnie o tym wiedzieli – mówi Aksel.

Proszący o zachowanie anonimowości członek Rosyjskiego Ruchu Striełkowa powiedział dziennikarzowi Wot Tak, że pierwszym krokiem jego zwolenników będzie utworzenie pięciusetosobowej grupy inicjatywnej i rozpoczęcie zbiórki podpisów. Uważa przy tym, że grupy tej nie uda się zarejestrować, więc kampania wyborcza zostanie zduszona w zarodku. Rosyjskie władze nie dopuszczą po prostu Striełkowa do udziału w wyborach, bo Kreml obawia się każdego kontrkandydata Władimira Putina, który ma szerokie poparcie społeczne. Według niego to właśnie “pod Striełkowa” Duma Państwowa przyjęła w listopadzie poprawkę do ustawy “O wyborach prezydenta”. Zakłada ona, że jeśli kandydat był sądzony, powinien następnego dnia poinformować o tym Centralną Komisję Wyborczą. I chociaż Striełkow nie stanął jeszcze przed sądem, to władze zawsze mogą rozpocząć proces, skazać go i nie pozwolić poinformować o tym CKW, co oznaczać będzie złamanie kodeksu wyborczego.

Kanapowy elektorat

Jak na antenie Wot Tak powiedział redaktor naczelny Nowej Gaziety. Europa Kiriłł Martynow, choć audytorium Striełkowa jest stosunkowo duże, to jest przy tym skrajnie pasywne, izolujące się i stanowiące przykład “typowego wojska kanapowego”. Ekspert uważa też, że byłemu oficerowi wywiadu trudno jest otwarcie krytykować państwo, a tym bardziej przedstawiać się jako kandydat opozycyjny. Zwłaszcza, że jego potencjalny elektorat stanowią lojaliści.

– Jedyną szansą Girkina jest zdobycie popularności politycznej w najbliższej przyszłości. O ile Kreml z jakiegoś powodu postanowi go wesprzeć, jak w 2014 roku – powiedział Martynow dodając, że obecnie sygnałów o możliwości wsparcia nie ma. – Grikina często porównywano do Jewgienija Prigożyna, mówiono, że obaj są potencjalnie niebezpieczni dla Kremla. Po buncie Prigożyna myślę, że Girkin (Striełkow) zostanie w więzieniu, a żadnej kampanii politycznej nie dadzą mu prowadzić. 

Politolog Abbas Gałłamow uważa z kolei, że zwolenników Striełkowa jest zdecydowanie mniej, niż się zakłada, a Kreml to wie. Jednak umożliwienie mu kandydowania zwiększy liczbę jego zwolenników i da możliwość krytykowania władz. Pojawienie się alternatywnego kandydata z obozu skrajnej prawicy byłoby dla Putina poważnym ciosem wizerunkowym. To przecież obecny prezydent przedstawia się jako “główny patriota państwa”. 

– Kreml stara się tworzyć prosty, czarno-biały obrazek, na którym wokół prezydenta gromadzi się zdecydowana większość i jest grupka odszczepieńców zorientowanych na Amerykę. Striełkow psuje tę wizję, bo może się okazać, że patrioci także są przeciw Putinowi – wyjaśnił Gałłamow.

Zwolennikom Striełkowa nie uda się też zebrać 300 tysięcy podpisów. Nie dlatego, że to fizycznie niemożliwe, ale dlatego, że każdy podpis można uznać za nieważny, jak to już wielokrotnie było – mówi politolog Fiodor Kraszeninnikow. Więc o ile aresztowany nie ma szans na kandydaturę, to kampania wyborcza może być próbą zwrócenia na siebie maksymalnej uwagi. 

– Najstraszniejsze [dla aresztowanego] jest zapomnienie i cisza, zwłaszcza, jeśli to więzień polityczny. Jak bym się do Striełkowa nie odnosił negatywnie, nie ma złudzeń, że siedzi on nie za zbrodnie popełnione na Ukrainie, a za swoje idee, które wypowiadał wewnątrz Rosji. Nie odbywają się żadne wiece w obronie Striełkowa, nikt się nim nie interesuje, dlatego naciska wszystkie dostępne mu klawisze, starając się zostać na powierzchni wydarzeń, żeby nie zginąć w ciszy – mówi badacz.

Gdyby Striełkow rzeczywiście był postacią zdolną do konsolidacji prawicy, po jego aresztowaniu powinny wybuchnąć masowe protesty. A ich nie było – konstatuje Kraszeninnikow. 

– Grupy wsparcia Nawalnego widziałem. Ludzi, którzy za popieranie Nawalnego szli do więzienia. Ale ludzi popierających Striełkowa widzę tylko w internecie. Myślę, że skrajna prawica z potężnym audytorium to wierutne kłamstwo. Ile było historii o potędze Prigożyna, a po jego śmierci nie zostało nic, nikt go w Rosji nie wspomina – dodał.

Według politologa kampania wyborcza Striełkowa ograniczy się do kilku dni na powierzchni przestrzeni medialnej, po których znów opadnie na dno. O ile nie wymyśli innego powodu, by zwrócić na siebie uwagę.

Alona Łobankowa/vot-tak.tv, pj/belsat.eu