Interaktywna gra "Godzina stąd na wschód”. Polscy uczniowie wcielają się w uczestników protestów na Białorusi
Mają możliwość zrozumieć, przed jakimi wyborami stawali młodzi Białorusini uczestniczący w protestach po wyborach prezydenckich w 2020 roku. Uczniowie szkół z województwa mazowieckiego i podlaskiego muszą odnaleźć się w nie do końca im znanej sytuacji i zadecydować: co by zrobili na miejscu swoich rówieśników? “Z jednej strony jest nam blisko do siebie, bo jesteśmy sąsiadami, z drugiej strony jest nam bardzo daleko w wielu sprawach” – mówi odpowiedzialna za koncepcję projektu Maria Czykwin.
W ramach projektu „Godzina stąd na wschód” uczniowie uczestniczą w interaktywnej lekcji. W czasie zajęć uczniowie poznają sytuację młodych Białorusinów, którzy żyją w Mińsku w 2020 roku i w związku z sytuacją polityczną muszą podejmować trudne decyzje. Lekcje są realizowane przez doświadczonych pedagogów i edukatorów związanych z fundacją Sustainable Strategies Network. Partnerem projektu jest fundacja TUTAKA.
Interaktywna gra rozpoczyna się chwilę przed wyborami prezydenckimi. Na początku poznajemy dwójkę bohaterów. Kryścina i Aleś są studentami. Rocznica ich poznania przypada na dzień wyborów na Białorusi, czyli 9 sierpnia. Od tego momentu ich losy splatają się z politycznymi wydarzeniami – tłumaczy Maria Czykwin.
– Pokazujemy młodzieży w szkołach zmontowane materiały dokumentalne pokazujące, jak wyglądała sytuacja dwa lata temu. Jacy byli kandydaci, co się z nimi stało?
Pokazują więc np. jak Swiatłana Cichanouskaja rozpoczęła kampanię wyborczą i w jaki sposób została zlekceważona przez władze białoruskie, które pozwoliły jej uczestniczyć w wyborach.
– Nasi bohaterowie zaczynają coraz głębiej wpadać w wir protestów, ucieczce przed pogonią ze strony sił bezpieczeństwa. Pojawiają się różnego rodzaju dylematy na tej ścieżce. Na przykład, czy Aleś powinien otworzyć drzwi uciekającemu z protestów koledze?
Między innymi na to pytanie muszą odpowiedzieć uczniowie w czasie interaktywnej lekcji. Od tego, jak zagłosują, będzie zależał dalszy rozwój historii Kryściny i Alesia.
Projekt jest realizowany w miejscowościach na Mazowszu i Podlasiu. Z historią Kryściny i Alesia zapoznali się między innymi uczniowie z Płocka, Łomianek, Łomży czy Białegostoku. Ostatnio w interaktywnej grze uczestniczyło kilka grup uczniów z Liceum z Dodatkowym Nauczaniem Języka Białoruskiego w Bielsku Podlaskim.
Jest to jedna z dwóch szkół średnich w Polsce, w której uczniowie na codziennych zajęciach uczą się języka białoruskiego. Dodatkowo, w bielskim liceum, część programu dydaktycznego z zakresu historii, geografii i wiedzy o społeczeństwie realizowana jest w języku białoruskim. Szkoła znajduje się w tej części Podlasia, gdzie od wieków mieszkają przedstawiciele białoruskiej mniejszości narodowej. Ostatnio do liceum zaczęły uczęszczać również dzieci emigrantów politycznych z Białorusi i uchodźców z Ukrainy – mówi nauczyciel wiedzy o społeczeństwie w bielskim ogólniaku – Sławomir Niedźwiedzki.
– Mamy w klasach Białorusinów i Ukraińców, więc nie sposób nie poruszyć tematów związanych z tym, co się dzieje za wschodnią granicą. Na lekcjach WOS-u staram się zaciekawić uczniów sytuacją geopolityczną w naszym regionie. Oczywiście, nie wszyscy są na tyle dojrzali pod kątem politycznym, żeby aktywnie uczestniczyć w takich zajęciach.
Jak podkreśla Niedźwiedzki, podczas interaktywnej lekcji trzecioklasiści byli zainteresowani i dało się zauważyć pewne interakcje z prowadzącymi. Uczniowie odpowiadali na czacie na pytania. Ze skupieniem słuchali prowadzących i oglądali przygotowane materiały.
– Z kolei, podczas identycznych zajęć, drugoklasiści podchodzili do tematu, mówiąc uczniowskim żargonem, w taki bardziej „lajtowy” sposób – mówi nauczyciel.
Partnerem projektu „Godzina stąd na wschód” jest Fundacja TUTAKA z Białegostoku. To organizacja prężnie działająca w środowisku mniejszości narodowej, ale również wśród przedstawicieli białoruskiej emigracji. Członkowie fundacji są współprowadzącymi lekcje z udziałem uczniów szkół średnich.
Jednym z prowadzących zajęcia jest wiceprezes Fundacji TUTAKA Paweł Stankiewicz. Według niego bardzo trudno jest zapanować nad przebiegiem interakcji w czasie spotkania online. Dlatego też zajęcia są nastawione na proste mechanizmy, typu głosowanie z wariantami tak/nie.
– Uczniowie mogą głosować wspólnie poprzez wpisanie odpowiedzi, które wybierają albo poprzez szybkie głosowanie w klasie. Widać, że licealiści z Bielska Podlaskiego rozumieją lepiej złożoność sytuacji politycznej i mają bardziej trafne skojarzenie dotyczące samej Białorusi, niż uczniowie z centralnej Polski.
Oczywiście organizatorzy zdają sobie sprawę, że ten temat nie jest w centrum zainteresowań uczniów. Dlatego też podczas lekcji starają się poruszyć także inne kwestie.
– Na podstawie białoruskich protestów z 2020 roku, poddajemy pod dyskusję takie tematy jak demokracja, wybory, prawo do głosowania czy prawo do sprzeciwu. Poruszamy również kwestie współczesnych technologii. Zadajemy pytanie: czy te technologie zagrażają naszej wolności, czy wręcz przeciwnie, pomagają ją chronić? – mówi Stankiewicz.
Pod koniec listopada zostanie uruchomiona strona internetowa z multimedialną lekcją „Godzina stąd na wschód”. Dostęp do prezentacji będzie nieograniczony i każdy chętny będzie mógł na własnej skórze przekonać się, do jakich wyborów byli zmuszani młodzi białoruscy obywatele. Do czasu uruchomienia projektu w internecie edukatorzy zdążą przeprowadzić 50 interaktywnych lekcji z grupami uczniów z województw mazowieckiego i podlaskiego.
– Myślę, że taka lekcja jest bardzo potrzebna. Poziom stereotypu, takiego zamrożenia, odgrodzenia od Białorusi jest bardzo wysoki. Jednocześnie odczuwamy empatię oraz chęć pomocy i zrozumienia ze strony uczniów. Podczas lekcji odwołujemy się również do ich własnych doświadczeń. Pytamy o to, czy w ich życiu są też takie momenty, kiedy wyszli ze strefy neutralności i musieli wyjść na protest albo podpisać petycję. Pytamy: czy pójdą na wybory? Widzimy, że młodzi ludzie chcą brać odpowiedzialność za swój głos.
Wybory prezydenckie na Białorusi odbyły się ponad dwa lata temu. Zaraz po sfałszowanym głosowaniu w sierpniu 2020 na ulice białoruskich miast wyszły setki tysięcy protestujących. W czasie demonstracji zatrzymanych zostało dziesiątki tysięcy osób. Do tej pory w więzieniach przebywa około 5 tysięcy osób, z czego 1339 (stan na 17 października 2022) zostało uznanych za więźniów politycznych.
– Staramy się zakończyć te lekcje pozytywnym i sprawczym akcentem – podsumowuje Maria Czykwin. – Podsyłamy uczniom link do strony organizacji Wiasna – spring96.org. W zakładce „Prisoners” można napisać list do jednego z ponad 1300 więźniów politycznych uznanych przez Amnesty International. Wiem, że takie pocztówki online uczniowie wysyłają po tej lekcji. Piszą po polsku, a potem w ramach tego projektu są tłumaczone na język białoruski i wysyłane do konkretnych osób osadzonych w aresztach i więzieniach.
Projekt „Godzina stąd na wschód” realizowany jest przez doświadczonych pedagogów i edukatorów związanych z fundacją Sustainable Strategies Network, a finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele – Fundusz Regionalny. Telewizja Biełsat jest patronem medialnym projektu.
Łukasz Leoniuk/ belsat.eu
