Kryzys żywnościowy to jeden z globalnych czynników, który z powodu rosyjskiej inwazji na Ukrainę może mieć bardzo negatywny wpływ na gospodarkę w skali światowej. Znaczny wzrost cen żywności a nawet głód w części krajów świata może stać się mroczną rzeczywistością w roku 2022 i lat kolejnych.
Ukraina jest jednym z głównych dostawców wielu rodzajów produkcji rolnej na rynki Europy, Afryki Północnej oraz Chin. Od tych dostaw zależy dobrobyt ponad 400 milionów osób na całym świecie. Między innymi w Libanie, Jemenie, Syrii oraz w dziesiątkach innych państw zapasy żywności mogą zakończyć się w ciągu 6 miesięcy.
Rosyjska agresja na Ukrainę już spowodowała następujące konsekwencje:
- blisko 20 proc. terenów Ukrainy zostało tymczasowo okupowane przez Rosję. To w dużym stopniu uniemożliwia początek przez rolników kampanii wiosennej na 20-30 proc. terenów uprawnych. Ukraina ma do czynienia ze świadomym oraz celowym niszczeniem przez rosyjskie oddziały wojskowe ukraińskiej techniki rolniczej oraz jej bezprawne zabieranie i minowanie pól (to z kolei wymaga nawet kilku lat do ich rozminowania). Według prognoz szeregu organizacji międzynarodowych oraz ONZ może doprowadzić do zmniejszenia produkcji zboża o co najmniej 30 proc.
- załamanie się łańcuchów logistycznych zaczynając od produkcji żywności do eksportu surowców do innych krajów.
- zaprzestanie importu paliwa oraz nawozów mineralnych z Rosji oraz Białorusi (w skali ponad 70 proc. w porównaniu z poprzednim rokiem), co z kolei może doprowadzić do jego braku przy uprawach.
- Rosja od miesięcy blokuje porty morskie Ukrainy, przez które odbywał się eksport blisko 90 proc. od ogółu produkcji rolniczej z Ukrainy. Zgodnie ze stanem na początek kwietnia w ukraińskich portach zablokowano ponad 100 statków z dostawami dla krajów zagranicznych.
- wprowadzenie rozporządzeniem ukraińskiego rządu z dniem 5 marca 2022 roku zakazu eksportu mięsa, zboża, gryki, cukru oraz soli oraz rozszerzenie listy towarów na eksport, których potrzebna jest licencja (pszenica, kukurydza, mięso drobiu, jajka oraz olej).
- Liczba uciekinierów, którzy zgodnie ze stanem na 31 marca wyjechali z terenów Ukrainy już przewyższyła 4 miliony osób. Ten czynnik także powoduje zmniejszenie zatrudnienia w procesie produkcji oraz jej eksportu.
Owe czynniki mają charakter bardzo negatywny i nie dają możliwości władzy ukraińskiej nawet częściowo prognozować, jakie mogą być poziomy urodzaju w roku 2022 w porównaniu z rokiem poprzednim oraz możliwości wznowienia eksportu.
Rosyjska inwazja na Ukrainę doprowadziła do wzrostu cen na chleb i inne podstawowe artykuły żywnościowe, szczególnie w krajach Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Te kraje są szczególnie uzależnione od ukraińskiego zboża. Według prognoz międzynarodowych ekspertów i organizacji ceny na żywność wskutek rosyjskiej agresji mogą wzrosnąć o 22 proc.
ONZ prognozuje także, że wojna na Ukrainie może doprowadzić do masowego głodu oraz upadku globalnego systemu systemu żywności. Prognozowane są dalekosiężne skutki wojny które będą odczuwalne poprzez kilka następnych sezonów. Wzrost wydatków oznacza także, że inne kraje będą w stanie tylko częściowo zrekompensować szybkie skurczenie się eksportu czarnomorskiego zboża w sezonie 2022-2023.
Według różnych scenariuszy miliony osób na całym świecie mogą zetknąć się z kryzysem dostępu do podstawowych artykułów spożywczych i głodować.
Zgodnie z literą międzynarodowych deklaracji o prawach człowieka każdy ma prawo do dostępu do wystarczającej ilości jedzenia zapewaniającej aktywne i zdrowe życie. Aby bronić tego prawa, rządy państw powinny wprowadzać odpowiednią politykę – właśnie po to, aby ludzie mogli pozwolić sobie na zakup bezpiecznego i zdrowego jedzenia.
Rosyjska inwazja na Ukrainę już doprowadziła do wzrostu cen na chleb i inne podstawowe produkty żywności, szczególnie w krajach Bliskiego Wschodu oraz Afryki Północnej, które są szczególnie uzależnione od dostaw z Ukrainy. Dlatego rządy tych oraz innych państw powinny działać szybko i stanowczo – wprowadzać nowe sankcje w stosunku do Federacji Rosyjskiej, zaprzestać jakiejkolwiek współpracy z tym państwem, zakazać możliwości wejścia rosyjskich statków do portów oraz okazywać maksymalne gospodarcze i militarne wsparcie dla Ukrainy.
Celem tych działań ma być jak najszybsze zatrzymanie agresji militarnej Rosji na Ukrainę oraz uniknięcie kryzysu żywnościowego oraz głodu w szeregu państw.
Dla belsat.eu Jerzy Wójcicki
Autor jest redaktorem naczelnym miesięcznika Słowo Polskie, ukazującego się w obwodach winnickim, chmielnickim oraz żytomierskim Ukrainy.
