«А гадзіннік, які знялі з ягонай рукі, увесь час спыняўся».
Краязнаўца з вёскі Парэчча на Піншчыне Рыгор Рыжко распавядае ў праграме «Вяскоўцы» гісторыю забойства прэм’ер-міністра БНР Рамана Скірмунта.
Праграма «Вяскоўцы» цалкам
Род Скірмунтаў вядомы з ХІІ ст. Маёнткі Парэчча і Моладава (сёння Пінскі раён) яны набылі ад аўтара вядомага паланезу Міхала Клеафаса Агінскага пасля падзелаў Рэчы Паспалітай напрыканцы XVIII ст. І ў 1837 годзе пабудавалі тут першы цукровы завод.
За некалькі дзясяткаў гадоў Парэчча з вёскі ператварылася ў прамысловае мястэчка. На заробленыя грошы ўладальнікі заснавалі суконную фабрыку, а на цукровым заводзе пачалі рабіць першы ў Менскай губерні спірт маркі «люкс». У 1900 г. тут жыло амаль 3 тыс. чалавек, з якіх 265 працавалі на прадпрыемствах. Простыя працаўнікі таксама былі акцыянерамі і атрымлівалі прыбытак. Таму на землеўладальнікаў у Парэччы ніхто не скардзіўся.
Раман Скірмунт быў вельмі паважаным чалавекам, дэпутатам Дзяржаўнай думы Расейскай імперыі, у 1930-я – польскім сенатарам. Але марыў, каб Беларусь была незалежнай і ад Польшчы, і ад Расейскай імперыі. Таму спрычыніўся да стварэння ў 1918-м Беларускай народнай рэспублікі ды стаў яе прэм’ер-міністрам. Аднак маладой дзяржаве быў наканаваны трагічны лёс. Паводле Рыжскай мірнай дамовы 1921 г. Піншчына, як і ўся Заходняя Беларусь, адышла Польшчы.
Мясцовыя распавядаюць, што падчас польска-савецкай вайны мясцовае насельніцтва, якое падтрымлівала бальшавікоў, зрабіла ракавую памылку: выбегла сустракаць з чырвонымі транспарантамі цягнік, поўны польскіх жаўнераў. Раман Скірмунт упаў перад апошнімі на калені, каб тыя не каралі мужыкоў.
Бальшавікі ж, якіх так чакалі мясцовыя, прыйшлі ў 1939-м і Рамана Скірмунта не пашкадавалі. Старшыня сельсавету загадаў адвесці яго і ягонага швагра Баляслава ў Пінск. Не даходзячы да гораду, у лесе, іх спынілі, далі ў рукі рыдлёўкі ды загадалі капаць сабе магілы. Спадар Раман, якому на той момант споўніўся 71 год, абапёрся аб дрэва і сказаў: «Я не заслужыў, каб сабе самому капаць магілу». Абодвух, расстраляўшы, скінулі ў яму, нават добра не прысыпаўшы. А гадзіннік, які быў на руцэ Рамана Скірмунта, забраў сабе адзін з выканаўцаў, на прозвішча Пархамчук. Пасля ён распавядаў знаёмым, што на гадавіну забойства гадзіннік спыняўся.
ІА, belsat.eu
