Часам абвінаваўчы прысуд роўны перамозе падсуднага і паразе істца. Не я заўважыў: у дадзеным выпадку першым напісаў пра гэта Юрый Зісер.
Ад шматтомнай справы, якая паступілі ў суд, чакалі забароны на прафесію для адзінай абвінавачанай – галоўнага рэдактара парталу TUT.BY Марыны Золатавай. Да гэтага ішло. Суд – як той казаў, «мы параіліся, і начальства вырашыла» – вынес прысуд, які перавёў увесь шматдзённы і шматтомны працэс выключна на ўзровень «спрэчкі гаспадарчых суб’ектаў». Так, нічога палітычнага – толькі грошы. «Рэпутацыі гінуць за метал», як праспяваў бы найноўшы Мефістофель.
У дадзеным выпадку загінула зусім не рэпутацыя рэдактара Золатавай і рэдагуемага ёю СМІ. Наадварот. Вось яны-то атрымалі такую раскрутку, ды яшчэ на міжнародным узроўні, пра якую можна было толькі марыць. Выдаткаваныя грошы вернуцца сто разоў – у выглядзе платнай рэкламы, падпіскі на інтэрнэт-прадукцыю, павагі калегаў па прафесіі. Але галоўнае: цяпер ужо кожны сабака ведае, што праславуты «Тутбай» – не агрэгатар чужых навінаў, а самастойны сродак масавай інфармацыі, паўнавартасная крыніца, прычым вартая даверу. З яе і трэба пачынаць дзень.
Увогуле засталося зразумець, колькі менавіта і хто з фінансава зацікаўленых асобаў, якія маюць дачыненне да парталу, заплаціў БелТА і «СовБелке» за тое, каб яны так крута яго рэкламавалі. А калі яны абмежаваліся «пагашэннем страт», то іх рэкламныя аддзелы ў поўным складзе варта адправіць у адстаўку за непрафесіяналізм: канкурэнтам зрабіць такую рэкламу па такой дзяшоўцы могуць толькі непрафесіяналы.
Уласна кажучы, выйграла гэты працэс і беларуская апазіцыя, якая да яго не была фармальна датычная ні вухам, ні лычом. Улада сама, сваімі рукамі даказала, што дэмакратызацыя ў краіне – з’ява часовая, непаслядоўная; што «адкруціць» яе можна ў любы момант, а значыцца, усё ўгаворванні спадара Макея і экспертаў фонду Адэнаўэра, якія далучыліся да яго, – не больш, чым, як сцвярджаў прынц дацкі, «словы, словы, словы…». Праўда, незалежныя медыя (я маю на ўвазе не кіраўнічы, а журналісцкі склад іх супрацоўнікаў) для паўнавартаснай працы павінны знаходзіцца ўнутры краіны, а не ў сталіцы іншай дзяржавы, і карэспандэнцкія сеткі іх павінны развівацца. І вось гэта, думаю, многія донары ўжо зразумелі.
Дарэчы, як ні дзіўна, я не скажу, што дзяржава прайграла гэты працэс. Дзяржава – яна ж у нас розная, і мэты, якія ставяць перад сабой розныя «вежы» беларускага «Крамля», – таксама розныя. А хто нам, сябры мае, сказаў, што ўсе ва ўладзе былі гэтак ужо зацікаўленыя ў рэальнай перамозе БелТА і друкаванага органу, які да яго далучыўся? Бо ў ходзе працэсу выявілася шмат непрыемнага. Напрыклад, паказчыкі наведвальнасці і цытуемасці інтэрнэт-прадуктаў дзяржаўных монстраў, на вытворчасць якіх выдаткуюцца значныя сродкі. Паказчыкі «самаакупнасці» гэтых самых монстраў. Аказваецца, раённая газетка, якой прывыклі грэбаваць, мае больш чытачоў, чым галоўная газета краіны – у пераразліку на раён. Што дзяржаўнае інфармацыйнае агенцтва не мае сэнсу, калі яно не ўключана ў сетку мясцовых праваднікоў дзяржаўнай інфармацыі – проста таму, што недзяржаўным СМІ на агульнанацыянальным узроўні яно прайграе. І гэтак далей.
Мне наогул здаецца, што новыя куратары інфармацыйнай прасторы прыдумалі гэты працэс выключна для таго, каб нешта ў сябе зачыніць, скараціць фінансаванне, перанесці акцэнты. Малайцы хлопцы, добра спрацавалі. У гэтую версію тады і адстаўка Паўла Якубовіча ўпісваецца: пры ім яго газету пазбавіць папяровай версіі было немагчыма, а зараз, мяркуючы па ўсім, толькі жук і жаба будуць сцвярджаць, што яна камусьці патрэбная. А ўжо на фоне шматгадзінных тэлевізійных і інтэрнэт-трансляцый вялікіх і малых размоваў кіраўніка дзяржавы, калі гледачы адно што не выюць ад перанасычэння цытатамі… Прабачце, такой канкурэнцыі ніякая БелТА не вытрымае. Тады навошта яна? Пакіньце дзяржаўны фота- і відэа-банк, астатняе скараціце праз непатрэбнасць.
Калі-небудзь, падобна, так яно і здарыцца, бо да гэтага ідзе.
Увогуле, тых, хто прайграў – за выключэннем падстаўленых менэджараў нашых «монстраў» – няма. Усе выйгралі. Уключаючы спадарыню Эйсмант, з чым яе можна і павіншаваць. Бо хто ж яе павіншуе, калі не мы?
А Марыну Золатава і так ужо ўсе павіншавалі. Прычым шчыра.
Аднаго шкада. Алеся Липая не вярнуць. Светлая яму памяць.
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
