Да нядаўняга часу я быў упэўнены, што сумленне ў міністра ёсць.
Быў такі міністр – Шуневіч. Той, што любіў разгульваць па святочных днях у форме НКУС. Ён выступіў з ініцыятывай, і насупраць будынку МУС у Менску быў пастаўлены помнік царскаму гарадавому з сабачкам. Помнік хрэнавы і эстэтычнай каштоўнасці, з майго пункту гледжання, не мае. Але Шуневічу ён быў дарагі. Бо менавіта так – ці то ўсеўладным гарадавым, то сабакам пры паліцэйскім начальстве – уяўляў, верагодна, ён сам сябе. І помнік быў яму настолькі дарагі, што нават тых апанентаў, хто здымаўся на яго фоне, (скажам, тых, хто помніку пяньковы гальштук на шыю павязваў) адмыслова падабраныя людзі адлоўлівалі і прымушалі на камеру прасіць прабачэння.
Шуневіча няма, але вось помнік гарадавому застаўся. Помнік, так бы мовіць, гасудараву чалавеку ў пагонах.
У Горадні да сабраўшыся работнікаў «Хімвалакна» (буйны па гарадзенскіх мерках завод, адзін з ключавых) выйшлі мэр і начальнік УУС генерал-маёр Вадзім Сіняўскі. Выйшаў Вадзім Іванавіч, каб адказаць, калі меркаваць па паведамленні радыё «Свабода», у тым ліку і на пытанне, хто аддаў каманду «фас!». Бо масавае збіццё бяззбройных людзей па краіне не заўважаным не засталося. І адказваць на пытанне прыйдзецца практычна ўсім начальнікам ГУУС.
Генералу Сіняўскаму прыйшлося адказваць першаму.
Цытую: «Мне сорамна за дзеянні некаторых нашых супрацоўнікаў. Але ў нас не было выбару. Мы зразумеем. Абяцаю», – сказаў Вадзім Сіняўскі.
Абяцанне «зразумець» пасля таго, як чацвёра сутак без малога тонтон-макуты пад выглядам супрацоўнікаў праваахоўных органаў б’юць дубінкамі, страляюць гумовымі кулямі, узрываюць святлошумавыя гранаты і т. д. – яно неяк вельмі аптымістычна гучыць. Колькі яшчэ людзей павінна быць паранена, колькі шкла ў аўтамабілях павінна быць разбіта сілавікамі, якія адчуваюць сябе ў поўнай беспакаранасці, каб генерал Сіняўскі зразумеў, што так паступаць НЕЛЬГА, – на гэта ў мяне адказу няма. Тым больш, што Вадзім Іванавіч – генерал малады, пяцідзесяцігадовы, прычым які выказвае гатоўнасць і надалей добрасумленна (гэта значыць, у меру свайго разумення закона юрыдычнага і маральнага) служыць беларускай дзяржаве. Я раблю адпаведную выснову, абапіраючыся на яго інтэрвʼю «Служыць, пакуль патрэбны краіне», што апублікаванае з нагоды яго нядаўняга юбілею ў газеце «Гродзенская праўда». Там ён прама кажа:
«Не задумваўся, дзе б змог сябе выкарыстаць, акрамя органаў унутраных спраў. У мяне дзве адукацыі, не гранічны ўзрост для службы. Ведаю дакладна: калі патрэбны краіне – буду служыць!»
Проста выдатныя словы. Яшчэ адзін персанаж, у якога дзве адукацыі і не гранічны ўзрост для службы, таксама нядаўна сказаў – у інтэрв’ю Аляксандру Гардону – што проста не ўяўляе, кім бы ён яшчэ мог працаваць, як не прэзідэнтам. Гэта значыць, тым чалавекам, у службе бяспекі якога некаторы час працаваў тады яшчэ палкоўнік Сіняўскі і загады якога, як я разумею, ён на гэты раз выконваў. І не толькі выконваў, але і трансляваў іх падначаленым.
Але вернемся да гарадавога. Прагрэс, як гаворыцца, у наяўнасці. Зусім нядаўна яшчэ генералы прымушалі цывільных прасіць прабачэння перад помнікамі радавому паліцэйскаму саставу. Цяпер генерал просіць прабачэння перад цывільнымі за тое, што радавы паліцэйскі састаў перавысіў – ці як загадаеце разумець? – меру прымянення сілы пры абароне правапарадку. Падумайце, наколькі мы ўсе шчаслівыя. Папрасілі прабачэння перад намі.
Можа быць, мы пачуем тыя ж словы прабачэнні ад генерала Караева? Ён жа, наколькі я разумею, з’яўляецца вышэйшым начальнікам для генерала Сіняўскага і іншых абласных генералаў? Ці міністр Караеў не лічыць, што яго падначаленыя, якія фактычна давялі да смерці, як мінімум, аднаго чалавека (гл. гісторыю ў Гомлі), прычым чалавека ні ў чым не вінаватага, якія здзекуюцца над не асуджанымі на падобнае, а стала быць, заведама таксама ні ў чым не вінаватымі (гл. гісторыі з Акрэсціна ў Менску) людзьмі, заслугоўваюць адабрэння?
Мяркуючы па ўсім – так. Менавіта так ён і лічыць. І так званы Афіцэрскі сход Ўнутраных войскаў у сваёй заяве проста засведчыў, што ўсё ідзе, як і належыць. Заява была зробленая ў разгар масавых збіванняў, хапуноў, беззаконных пасадак і гэтак далей. Там няма ніводнага подпісу. Але сам факт з’яўлення тэксту на сайце МУС сведчыць: Юрый Хаджымуратавіч цалкам падзяляе яго змест.
Дарэчы, вось цікава. Генерал Караеў заявіў: «Мая прынцыповая пазіцыя – журналістаў не чапаць!» І гэтая заява была зробленая пасля таго, як інтэрнэт пазапаўнялі відэаролікі, на якіх падначаленыя генерала Караева штурхаюць людзей у камізэльцы з надпісам «Прэса». Верагодна, прынцыповая пазіцыя міністра ўнутраных спраў апынулася выкарыстанай яго падначаленымі па прызначэнні. Выцерліся яны ёю перад тым, як ісці «на справу». Ці не выцерліся. Проста – не прынялі да ведама. Позна ён яе агучыў.
Думаю, адным з першых рашэнняў новай улады павінен стаць сімвалічны дэмантаж помніка міністэрскаму капрызу – таго самага гарадавога. Да Дзяржынскага, верагодна рукі не хутка дойдуць, але гэтае трызненне сівеючага Шуневіча павінен пакінуць сталіцу. А як там будзе прасіць прабачэння перад народам міністр Караеў – справа яго сумлення. Да нядаўняга часу я быў упэўнены, што яно ў яго ёсць.
Рэдакцыя можа не падзяляць меркавання аўтара.
