Палескія дармаеды


Дзявяты месяц я не магу ўладкавацца на працу. Сёння я дакладна ведаю адказ на пытанне, чаму памірае беларуская вёска. Тут застаецца толькі непатрэбшчына – тое, што не здольнае да канкурэнцыі з горадам. Разумныя вяскоўцы рэалізуюцца ў горадзе. Разумныя гараджане рэалізуюцца за мяжой. Дзяржаўная вертыкаль не ўмее выкарыстоўваць свой галоўны патэнцыял – людзей. Таму мы паціху з’зджаем, каб жыць у адпаведнасці са сваймі здольнасцямі. З’язджаем з вёскі. З’язджаем з Беларусі.

Хто хоча – не можа, хто не хоча – мусіць

На менскім балконе я думаў, што знайсці працу ў вёсцы не складана. Заробкі тут малыя, людзей няма, дый адныя пенсіянеры, працаваць ніхто не хоча. Думаў, прыеду, а мяне чакаюць з чаркай-скваркай. Мясцовы народны калектыў у фабрычных строях праспявае рытуальную песеньку. Плячысты старшыня ўрачыста пацісне маю руку, прамовіць нешта кшталту: «Усё будзе добра. Мы не кінем у бядзе, дружа. Будзеш жыць, як у Бога за печчу».

Ну, добра, з скваркай не сустрэлі. Мо не ведалі, што я прыеду. Мо пасаромеліся. Аднак цешыцца ж будуць, калі я скажу, што хачу настаўнічаць у школе – гэта я так разважаў. Такое шчасце звалілася – чалавек са сталіцы, з добрай адукацыяй, з ахвотай.

Але і тут быў абломчык. Тры навакольныя школы – Аўцюкоўская, Юравіцкая, Бярозаўская – маюць укамплектаваныя штаты. Апроч настаўнікаў-пенсіянераў з марксісткай загартоўкай, сюды заганяюць маладых спецыялістаў пасля вучобы.

Калі размеркавальны тэрмін скончыцца, маладыя спецыялісты з’едуць, на іхныя месцы прыгоняць новых. У гэтым кругавароце няма дзіркі, каб мог праціснуцца чалавек з ахвотай настаўнічаць. Гэта дзіўная неэфектыўная схема: хто хоча – не можа, хто не хоча – мусіць.

«Пазваніця туды»

Я не быў гатовы да таго, што прыйдзецца прымыкаць вока, хадзіць, прасіць працу. Усё, што мне раілі там, на вялікай зямлі, я выконваў. Сябры кажуць: усюды патрэбны сацыяльныя работнікі, ідзі і працуй. Я падумаў, – чаму не? Людзей люблю, буду слухаць байкі, мыць падлогу, хадзіць у краму – нармальная праца. Аднак штат укамплектаваны. Вакансіяў няма – ва ўсім Калінкавіцкім раёне.

– К сажаленію, вакансій нету.

– Не, няма.

– Вакансіі? Не, што вы!

– Што-што?

– Якія вакансіі?

– Пазваніця туды.

– Пазваніця сюды.

– Няма.

– Нету.

– Не будзе.

– Не было.

– Нас няма.

– Вас няма.

Вясковы блат

Мне кажуць: патрабуецца пратэкцыя. Каб уладкавацца ў вёсцы прыбіральшчыцай, патрэбны блат. Мая сваячка на мінулых выбарах была старшынёй мясцовай выбарчай камісіі. Сёння яна прыбіральшчыца – мые падлогу ў калгасным будынку.

У вёсцы на месца прыбіральшчыцы чарга. Паштальёны, прадавачкі – з мільёнам дзевяцьсот – трымаюцца за свае крэслы, як кляшчы за скуру. Пасля смерці, мне ўжо так здаецца, пасады разам з хатамі пяройдуць іхным нявесткам па тастаменце.

Для працы ў калгасе я не падыходжу – не маю правоў кіроўцы, не ўмею працаваць з тэхнікай. Каюся, гуманітарый.

Свая гаспадарка

Агарод дапамог мне выжыць увесь гэты перыяд, што я шукаў працу. Ён дапамагае мне дагэтуль. Я, напэўна, адзіны прудкавец, у каго ў сярэдзіне лістапада яшчэ ёсць свежыя памідоры і маладыя кабачкі.

Калі не ленавацца, то можна яйкі, малако не купляць у суседзяў, а мець свае. Кажуць, гэтым можна зарабляць. Мне і пра пчальнік нараілі, і пра страусаў. Аднак пасля ўсіх расчараванняў, я і тут шукаю каверзу. Можа недзе нехта гэтым зарабляе, у сваёй ды навакольных вёсках я не маю да каго схадзіць і паглядзець. Мо ў мяне раён такі, дзе ўвогуле нічога немагчыма? Мо там, у шчаслівай Беларусі, усё інакш? Прынамсі, да фермерства даўгі шлях. Напэўна, я пайду ім. Але пакуль што наперадзе толькі зіма.

Карміцца Масквою

Калінкавічы жывуць на расейскія рублі. Любы чалавек на вуліцы вам скажа, які цяпер курс. Тры з шасці маіх дваюрадных братоў у дадзены момант нешта будуюць пад Масквой. Праз месяц-два яны вернуцца, прывязуць модных гаджэтаў і дыскаў з расейскімі серыяламі. Наступны сезон будуць сядзець за камп’ютарамі, гуляцца ў танчыкі і глядзець тыя серыялы. Пакуль не скончацца грошы.

А калі скончацца, ізноў паедуць пад Маскву ці пад Піцер. Жонкі насмажаць ім катлет, намяшаюць кампотаў. Мне брат сказаў: «Не хачу ехаць. НЕ ХА-ЧУ. Але ў мяне няма выйсця. Жонка пачынае бурчэць, што няма грошай». У мяне не толькі грошай няма, але і жонкі. Ніхто не бурчыць, то можна й не ехаць.

Дармаеды

Дзядзя Вова з Аўцюкоў кажа, што ўся бяда ў тым, што ў нашай краіне дазволена працаваць пенсіянерам. Пенсіянеры працуюць, маладыя сядзяць на лаўках. Як у Аўцюках тры хлопцы. Як я ў Прудку. Мы дармаеды. Мы не плацім падаткі на вайсковыя парады па тэлевізары, на ілюзію ўсеагульнага шчасця.

Ты ўпарта шукаеш працу, расчароўваешся ва ўсім, канчаткова губляеш надзею. А потым паглядзіш на сябе ў люстэрка, а там стаіць дармаед. Як так атрымалася? Я ж працаваў у Менску па 14 гадзін. Я ж люблю працаваць.

У суседнім Боруску жыве мой дваюрадны дзядзька Валодзя. Ён майстар па дрэве, якіх ва ўсёй Еўропе можна пералічыць. Пры належных умовах дзядзька мог бы быць вельмі паспяховым чалавекам. Аднак ён нават сваёй хаты не мае, жыве ў састарэлых бацькоў, а зарабляе тым, што сячэ суседзям дровы. І ён і я – непатрэбныя гэтай краіне людзі. Нас няма. З гэтай нагоды ён ужо пачаў піць, а я яшчэ буду змагацца.

Андрусь Горват, belsat.eu

Стужка навінаў